zaterdag 11 maart 2023

Zoeken naar mezen en mezenvangers in GroenRand


Zoeken naar mezen en mezenvangers in GroenRand

                                                                                         Koolmees


De koolmees en de pimpelmees zijn vaste gasten in onze tuin.

                                                                                                 pimpelmees

De koolmees meet zo’n 14 cm en is daarmee de grootste van de twee.
De onderzijde van de koolmees is geel met een zwarte middenstreep.
De kop is glanzend zwart met een grote witte wang en een mosgroene bovenzijde.
De vogeltje heeft een witte vleugelstreep en blauwgrijze vleugels.
De zwarte middenstreep op de buik en borst is bij mannetjes breder dan bij vrouwtjes.
Het is de enige mees met witte buitenste staartpennen.
Dit is goed te zien in de vlucht.

                                                                                                     Koolmees


Tijdens het broedseizoen voedt de koolmees zich voornamelijk met insecten.
In de winter past hij zijn menu aan en eet hij zaden en vruchten.
Dankzij zijn behendige en sterke poten klampt de koolmees zich gemakkelijk vast aan bomen, waaraan hij zich ondersteboven laat hangen om zijn voedsel in de kleinste hoekjes en gaatjes te vinden.
Koolmezen bezoeken regelmatig voederplankjes en eten graag vetbollen.

                                                                                         koolmees 


De koolmees meet zo’n 14 cm en is daarmee de grootste van de twee.
Je herkent hem aan zijn zwarte kapje en witte wangvlekken.
De zwarte kap van de koolmees omvat ook zijn ogen en loopt rond de wangen verder in zijn bef, waarna de zwarte lijn zijn felgele borst in twee verdeelt.
Het kapje van de koolmees is zwart als steenkool.



pimpelmees

De pimpelmees heeft een kenmerkend blauw ‘petje, gele borst, smalle, zwarte oogstreep, zwartblauwe kinvlek en blauwachtige vleugels.
Mannetjes zijn helderder van kleur dan vrouwtjes en juvenielen.

                               
                                                                             pimpelmees


De kop van de zwarte mees heeft een zwarte kap en hals.
In zijn verenkleed is er geen geel spoor te vinden.
Je kan de zwarte mees ook herkennen aan de grauwwitte vlek in de kap op zijn achterhoofd. Zijn borst is oranjebruin aan de vleugels.



Staartmezen verplaatsen zich steeds in groepen van 20 tot 60 individuen en is uiteraard te herkennen aan zijn lange staart.

Staartmees


De matkop heeft dezelfde grootte als de zwarte mees en ook hun kleuren zijn gelijkaardig. Opnieuw omvat de zwarte kap de ogen en ook deze mees heeft geen borstband. 
Toch is er een verschil. 
De zwarte bef van de matkop is heel smal, waardoor zijn wangen groter lijken en mooi overlopen in de bleke, beige tot lichtbruine borststreek.

                                                                                        Matkop


Tot slot is er de kuifmees.
Deze naaldbosbewoner is een prachtige mees met een mooie zwarte kuif.

                                                                                               Kuifmees


In tuinen maakt hij meestal gebruik van berkenbomen.
Dat hout is zacht genoeg om er een nestje uit te hakken.

Wijnegemse Mezenvangers erkend als erfgoed: Al 159 jaar op pad met uil, lijmstok en veel dorst



Het mezenvangen was een volkse traditie in en rond Antwerpen en ook in het Waasland in de 19de en de eerste helft van de 20ste eeuw.
Elk jaar begin oktober trokken groepen in stoet en begeleid met muziek naar 'den buiten' om mezen te gaan vangen.
Deze vogels trekken rond die periode van Oost-Europa (Polen) naar Noord-Afrika om daar te gaan overwinteren.

         ©Polderke

De mezenvangers – allen herkenbaar gekleed in boerenkiel, met rood-witte bolletjeszakdoek, een boerenpet op het hoofd en wandelstok in de hand – trokken eropuit om mezen te vangen met een uil als lokvogel en lijmstokken als hulpmiddel.
Ze hadden zo een goed alibi om te gaan nachtbraken of nachtuilen.
Ze droegen allen een met lijm of teer bestreken stok om het vogeltje te vangen.


                                                                           ©Polderke

Voorop liep een grappenmaker met de kevie (kooi van vlechtwerk) en de uil.
Zingend, twee aan twee, stapten zij naar ‘den buiten’.


                                                                    ©Polderke

Elke groep had haar boetemeester, die constant met de bijdragebus onder de neus van de leden rammelde en tien centiem boete eiste als straf voor een, meestal ingebeelde, overtreding van het reglement.
De leden betaalden zonder morren de boete, want bij het einde van de optocht werd het strafgeld, in de vorm van bier of jenever, opgedronken.
 


                                                                                                   © Hugo Gerstmans

De vetste mezen werden opgegeten, de andere werden gekooid als zangvogel.
Het was een volksgebeuren en de groepen mezenvangers kwamen allen uit de volkse wijken van Antwerpen en de omliggende gemeenten.
Het mezenvangen ging ook gepaard met een traditioneel middagmaal en werd overgoten met de nodige drank.

                                                                                                                       © Hugo Gerstmans

De Wet van 29 maart 1873 maakte een einde aan de jacht op insectenetende vogels.
Maar dat was niet het einde.
De Wijnegemse Mezenvangers is de allerlaatste vereniging die nog overblijft.

Ze gaan nog altijd op stap met een opgezette uil, en blijven hun tochten langs de staminees voortzetten.

                                                                                                              © jaa        


Het vangen van mezen is dus lang verleden tijd, maar elk jaar op de eerste zondag van oktober gaat de groep, bestaande uit muzikanten en mezenvangers, op bezoek in een andere gemeente om daar te verbroederen met meestal een muziekvereniging (harmonie, fanfare ...).



Geen opmerkingen:

Een reactie posten