Het warme weer verzwakt insecten in hun winterrust

                                                                Boletenzwartlijf

Het is zeer warm voor de tijd van het jaar en daardoor gebruiken insecten in winterrust veel meer energie, meldt nieuwssite Nature Today.
Als gevolg daarvan lopen de dieren meer risico te sterven of extra verzwakt uit de winter te komen.

                                                                             Stadsreus

"De huidige en toekomstige omstandigheden zijn niet geruststellend", zegt auteur en bioloog Arnold van Vliet.
In het artikel verwijst de bioloog onder andere naar een recent in Nature gepubliceerde studie. Daarin wordt een directe link gelegd tussen het opwarmende klimaat en de forse daling van de insectenpopulatie.

                                                                         Woeste stuipvlieg

Een van de grootste problemen van de (zeer) hoge temperaturen tijdens de herfst, winter en vroege lente is dat het energieverbruik van insecten in winterrust veel hoger ligt dan bij koudere omstandigheden. 

                                                                                             Doodskopzweefvlieg

De herfst was de een na warmste ooit.
Insecten die vanaf september in rust zijn gegaan, hebben vanaf dat moment te maken gehad met een gemiddelde temperatuur die zo’n drie graden hoger lag dan wat vijftig jaar geleden normaal was.

                                                                             Grauwe schildwants

Verleden week publiceerde de Vlinderstichting het bericht 'Vlinderjaar 2023: weer minder vlinders'.
Sinds de jaren 90 neemt het aantal getelde vlinders in het Meetnet Vlinders continu af. 

Koninginnenpage

Op winterrust

Je ziet ze nu niet of nauwelijks, insecten.
Logisch, want het is winter.
Maar ze zijn er wel.
Ze zijn in winterrust gegaan, als ei, als larf, als pop of als volwassen individu.
Elke soort heeft zijn eigen succesvolle strategie ontwikkeld.

                                                                               Bergveldwesp

Met de rustperiode voorkomen ze een gevaarlijke periode.
Er is weinig tot geen eten, omdat een groot deel van de natuur in winterrust gaat.
En in rust loop je niet het risico om te bevriezen als de temperatuur onder het vriespunt komt.
Maar de insecten leven nog wel.
Ze gebruiken in rust alleen veel minder energie.

                                                                             Grijze zandbij

Het in winterrust gaan, in rust blijven en er weer uitkomen blijkt een ingewikkeld proces te zijn.
De zeer hoge temperaturen maken het voor insecten lastiger om te bepalen wanneer ze in winterrust moeten gaan en wanneer ze er weer uit moeten komen.

                                                                             Bont Viltbij

Het zal dus belangrijk zijn om de veranderingen in energiehuishouding van insecten tijdens warme winters nader onder de loep te nemen.
Als die hoge wintertemperaturen inderdaad insecten in winterrust verzwakken dan beloven de extreem hoge temperaturen van dit moment en de afgelopen maanden niet veel goeds voor de insectenpopulaties in het aankomende nieuwe jaar.

De redactie van 'Onze GroenRand-natuur' wenst je een prachtig 2024 toe. Dat het een jaar mag zijn vol mooie en warme momenten. En vooral: eentje met veel leesplezier!

Foto's: Met dankt aan Frank Vermeiren medewerker van ''Onze

GroenRand-natuur

"

Bron: Nature Today

'

'

2023 was een slecht vlinderjaar

 2023 was een slecht vlinderjaar

                                                                 Distelvlinder 

2023 was een slecht vlinderjaar, een van de allerslechtste sinds het Meetnet vlinders in 1990 van start ging. Vooral in het voorjaar en in juli en augustus waren de aantallen veel lager dan het gemiddelde. Alleen september leverde een lichtpuntje op, toen vlogen er meer vlinders.

                                                                                                      Heideblauwtje

Voornamelijk de vlinderpopulaties die in schrale biotopen leven, hadden het zeer moeilijk. Dat komt volgens het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) onder meer door klimaatverandering en een te hoge stikstofdepositie. Vlinders die graag in nattere gebieden vertoeven krijgen het ook erg lastig door de droogtes van de afgelopen tien jaar. De planten waarop de insecten hun eitjes leggen, drogen uit.

Keizersmantel

De oppervlakte natuurlijk gebied loopt terug, de kwaliteit van die overgebleven stukjes gaat ook achteruit, door onder andere stikstof en ontwatering.
Daarnaast zijn die gebieden ook nog geïsoleerd door versnippering. 
Er zijn ook ‘opportunisten’ die beter gedijen in een warmer klimaat en waarvoor klimaatverandering dus net gunstig is.
De bossoorten doen het in Vlaanderen vrij goed.

Grote Weerschijnvlinder

De kleine ijsvogelvlinder en de grote weerschijnvlinder stonden vroeger op de rode lijst maar worden nu niet meer als ‘bedreigd’ beschouwd.

                                                                                     IJsvogelvlinder

Waarschijnlijk omdat het microklimaat in de bossen net iets beter en warmer geworden is waardoor de rupsen goed kunnen groeien. Het microklimaat in bossen is veel beter gebufferd dan op een open heide of grasland. September tenslotte gaf eindelijk een wat positiever beeld, want toen werden er meer vlinders geteld dan normaal in deze tijd. Het feit dat 2023 positief werd afgesloten doet hopen dat 2024 een wat beter vlinderjaar zal worden, maar daar is absoluut geen garantie voor te geven.

Met dankt aan fotograaf Frank Vermeiren - medewerker van 'Onze

GroenRand-natuur

'

Bron: eigen redactie + INBO-onderzoeker Dirk Maes

GroenRand neemt afscheid van het beverjaar

 Verkennen van het gebruik van kunstburchten bij beverbeheer

©Ben Hellebaut

Elk jaar zet GroenRand een zeldzaam dier in de kijker. In 2023 was dat de

bever

 om een goede reden.

Dit grootste knaagdier in Vlaanderen en Europa lijkt goed te gedijen langs de Antitankgracht in de GroenRand-regio.

                                                                                                                                         ©Ben Hellebaut

Er werd een soortbeschermingsprogramma voor de bever opgesteld om het soortherstel van de bever in Vlaanderen te begeleiden. De bever was van oudsher een veel voorkomende soort in Vlaanderen, maar verdween ca. 150 jaar geleden door overbejaging en door het verdwijnen van hun habitat. Momenteel is de bever een Europees beschermde soort. Vlaanderen heeft daarom de verantwoordelijkheid om op zijn grondgebied een gunstige staat van instandhouding te realiseren.

                                                                                                                                                                          ©Ben Hellebaut

Omdat de bever en zijn bouwwerken streng beschermd zijn, kan een beheer (verjagen of verplaatsen) enkel onder strikte voorwaarden. Omdat de beverpopulatie een duidelijke positieve trend kent, en de soort er net voor gekend is zelf z’n habitat in te richten, werd ervoor gekozen om de beschermingsmaatregelen te richten op conflictbeheersing.

                                                                                                                                         ©Ben Hellebaut

Naast die conflictbeheersing zijn nog aanvullende maatregelen opgenomen, zoals het wegwerken van migratieknelpunten, monitoring en communicatie. Het soortenbeschermingsprogramma voor de bever voorziet de mogelijkheid om overlastbevers als laatste optie weg te vangen en te verplaatsen. In een toekomstig advies onderzoekt het INBO of dat een werkbare en doeltreffende maatregel is.

                                                                                                                                                        ©Ben Hellebaut

Bever kunnen schade veroorzaken

Bevers zijn een verrijking voor de natuur omdat ze door hun aanwezigheid de lokale biodiversiteit aanzienlijk kunnen bevorderen.
Toch kunnen ze ook schade veroorzaken door vraat, door de aanleg van dammen of door graverij.
Wanneer maatregelen worden genomen om het graven van holen in waterkerende dijken tegen te gaan, bestaat het risico dat bevers zich op een andere locatie in de buurt gaan vestigen, waar dan opnieuw schade optreedt.

                                                                                                                                                                ©Ben Hellebaut

Om dit te voorkomen kan het helpen te voorspellen en te sturen waar bevers zich in een gebied gaan vestigen.
Zo kunnen aanwezige bevers het territorium ook tegen andere bevers beschermen.
De opties om dit te sturen variëren van het voorzien van geschikte zones (vb. oude meanders) over het aantrekkelijk maken van geschikte oeverzones tot het inrichten van kunstburchten op geschikte locaties.

                                                                                     ©Ben Hellebaut                                                                                                   

                                                                                                                                                                                                                                   

Grondeigenaren en waterbeheerders denken al snel aan het wegvangen van een lastige bever(familie). Dat zal echter nauwelijks effect hebben omdat als de locatie geschikt is voor bevers, andere bevers de locatie waarschijnlijk snel opnieuw zullen vinden.

Soms zijn drijvende kunstburchten een optie

Deze gaan via een geleidende paal met het waterpeil mee en blijven zo toch op hun plek liggen. Met dit soort kunstburchten is overigens nog geen ervaring dus is ook nog niets te zeggen over de effectiviteit er van.

                                                                                                                                                                         ©Ben Hellebaut                                                                                                                     
Werkwijze

De bever wordt gevangen met een levendvangkooi.
Het wegvangen en verplaatsen, gebeurt bij voorkeur buiten de kritische periode voor de voortplanting (mei-augustus) en buiten periodes met ijs of laagwater.

                                                                        © R. Voesten

Wanneer het om meerdere bevers gaat, worden de dieren tussentijds opgevangen in een grote kooi die half in het water staat, totdat alle individuen van het paar of de familie gevangen zijn.
In de nabijheid van deze kooi worden menselijke activiteiten tot een minimum beperkt.
Van gevangen dieren wordt de lengte, het gewicht en de kleur genoteerd en wordt een DNA-staal genomen.
Het vervoer gebeurt in speciale daarvoor voorziene transportkisten.
Deze worden kosteloos ter beschikking gesteld door het Agentschap voor Natuur en Bos.
De dieren worden in de vroege ochtend in een vooraf aangelegde kunstburcht geplaatst.

                                                                                                                                                                                              ©Ben Hellebaut                                                                                                                     

Een kunstburcht bestaat uit een handmatig aangelegd hol dat een uitgang heeft grenzend aan een oppervlaktewater.
Deze uitgang is dichtgemaakt met boomstammetjes.
In de kunstburcht bevindt zich een kleine hoeveelheid voedsel. Hiermee werd in Vlaanderen nog geen ervaring opgedaan.

                                                                                                                                                       ©Ben Hellebaut                                                                                                                     

Een uitgebreide literatuurstudie en consultatieronde kan deze opties nauwkeurig in kaart brengen.
Daaropvolgend kunnen methodes in het veld worden getest, zowel op neutrale als rechtstreeks op schadegevoelige locaties, waar ad hoc naar de meest geschikte oplossing kan worden gezocht.
Effectieve start van dit INBO-onderzoek is 01/07/2024 , de einddatum is 31/12/2026

Met dankt aan natuurfotograaf Ben Hellebaut - medewerker van 'Onze

GroenRand-natuur

'

Bron: eigen redactie en INBO

Groene Duim 

en Duimpjesbier aan ijverige bevers tijdens het beverjaar

Nieuwjaarswens van GroenRand: 'een betere samenwerking tussen landbouw en natuur'

 Nieuwjaarswens van GroenRand: 'een betere samenwerking tussen landbouw en natuur'

                                                                                       © Wim Verschraegen

Nieuwjaar komt dichterbij.
Bedankt om GroenRand te steunen in 2023.
Onze leden zijn zoveel belangrijker dan jullie denken!
Hoe meer leden we hebben, hoe meer we kunnen doorwegen op het Voorkempens beleid.
Ben je nog geen lid, dan kan je, met een chatbericht je GRATIS inschrijven via onze Facebookpagina 'Onze GroenRand-natuur'  (met de vermelding van: naam, voornaam, adres en mailadres). Maar nu eerst genieten van een deugddoend eindejaar natuurlijk. Alvast onze beste wensen, en nogmaals bedankt voor jullie steun.

De natuur in Vlaanderen behoort tot de meest versnipperde van heel Europa en de tussenliggende gebieden zijn arm aan ecosysteemdiensten en biodiversiteit. Vlaanderen heeft nood aan een samenhangend natuurnetwerk omdat verlies en versnippering van (half)natuurlijke ecosystemen de belangrijkste drijvende krachten van biodiversiteitsverlies en de achteruitgang van de ecosysteemdiensten zijn.
De resterende natuursnippers zijn klein, liggen geïsoleerd van elkaar en liggen bovendien vaak in een intensief gebruikt landschap, wat hen extra kwetsbaar maakt voor de milieudrukken van buitenaf.

                                                                                                        © Anne Oostvogels

Dit veroorzaakt een verlies aan natuurlijke processen en een achteruitgang van de genetische diversiteit en een verandering van de soortensamenstelling. Volgens het klimaatrapport van de Verenigde Naties is het behoud van de natuur nochtans één van de belangrijkste wapens in de strijd tegen de opwarming van de aarde.

© Wim Verschraegen

Groenblauwe netwerken spelen daar een belangrijke rol in.  
Ze zijn essentieel om de klimaatrobuustheid van ons buitengebied te verhogen en een cruciale hefboom om de biodiversiteitscrisis het hoofd te bieden.
Een kwaliteitsvolle blauwgroene infrastructuur zal naast ruimte voor fauna en flora ook bijdragen aan een gezonde en kwaliteitsvolle leefomgeving.

                                                                                       © Wim Verschraegen

Ook de bescherming van de biodiversiteit via onder andere de soortactieplannen is voor GroenRand een belangrijk aandachtspunt.
Een netwerk van natuurgebieden is een goede maatregel om soorten te helpen bij de migratie.

                                                                                                                © Senne Verschraegen

                                                                                                          

Allerlei afzonderlijke groene maatregelen kunnen samen een natuurnetwerk vormen.

Door in één gebied tegelijk in te zetten op natuurontwikkeling, een betere waterhuishouding, het opwaarderen van trage wegen, het ontwikkelen van fietsroutes of het aanplanten van kleine landschapselementen, ontstaan tal van win-win situaties.

                                                                                             © Wim Verschraegen

Natuur wordt dan onderling verbonden via lijnvormig groenblauwe netwerken (GBN) zoals waterlopen en tal van kleine landschapselementen in het buitengebied.

Kleine landschapselementen zoals hagen, houtkanten, poelen, … vormen groenblauwe verbindingen doorheen agrarisch gebied.

       

                                                                                                         © Senne Verschraegen

Die linten natuur zorgen ervoor dat diersoorten zich kunnen verplaatsen tussen hun leefgebieden en staan tegelijk garant voor aangename recreatie.

Maar er zijn ook aandachtspunten, onzekerheden en uitdagingen waarmee rekening gehouden moet worden.
Om tot implementatie te komen, zullen uiteenlopende belangen, specifieke gevoeligheden en praktische barrières overwonnen moeten worden.
Werken aan een GBN zal voornamelijk gebeuren buiten de traditionele natuurgebieden, waar verschillende sectoren en stakeholders vertegenwoordigd zijn.

Door onze complexe Vlaamse ruimtelijke realiteit zijn er diverse belanghebbenden die verschillende verwachtingen hebben.

                                                                      © Wim Verschraegen

Dit betekent dat er gewerkt moet worden naar multifunctionaliteit.  
Daarom is het nodig dat groenblauwe netwerken socio-ecologische benaderd worden.
Een open en robuuste samenwerking met alle betrokkenen is daarom sterk aangewezen.
Op dit moment is het spanningsveld tussen natuurbeheerder en landbouwers zo groot dat er sprake is van een stellingenoorlog en er geen opbouwende dialoog mogelijk lijkt.
Terwijl er tal van gemeenschappelijk uitdagingen zijn, zoals de strijd tegen klimaatopwarming, droogte en waterbeheer.

                                                                                   © Senne Verschraegen

Een Nieuwjaarswens van GroenRand

 (titel aanstippen a.u.b.)

Landbouw, natuur en milieu worden als tegenpolen neergezet en tegen elkaar uitgespeeld.

Het feit dat ze wel verzoenbaar zijn, is volledig naar de achtergrond geraakt.
Zo wordt er in groene kringen gestreefd naar duurzame landbouw.
Aan natuurzijde heb je ook mensen die respecteren dat landbouwers beheerders zijn van de openbare ruimte en dat je in hen bondgenoten kunt vinden voor het installeren van hagen, bloemenranden en andere landschapselementen.

 © Wim Verschraegen

Landbouwers en natuurverenigingen zouden de handen in elkaar moeten slaan om open ruimte voor voedselproductie te vrijwaren en om tegelijk te zorgen voor meer biodiversiteit en landschapskwaliteit.
Een gemeentebestuur zou - samen met de bewoners- plannen kunnen maken voor meer ontharding en groenblauwe dooradering zodat gezorgd kan worden voor verkoeling en meer natuur dicht bij huis.
Om de realisatie van openruimtedoelen te versnellen, hebben we nood aan meer samenwerking.
Om dit in de Voorkempen te stimuleren, werd acht jaar geleden natuurvereniging GroenRand in het leven geroepen zodat er bijvoorbeeld via het Regionaal Landschap de Voorkempen nieuwe coalities en samenwerkingsverbanden kunnen ontstaan. Omdat een louter sectorale benadering van het landschap zonder meer ontoereikend is, kan het belang van een transversale of sectoroverschrijdende aanpak niet genoeg onderstreept worden.

Door het bevorderen van de landschapskwaliteit in Vlaanderen worden ook doelstellingen bereikt op het vlak van duurzaamheid, welzijn en gezondheid, biodiversiteit, klimaat, ruimtelijke transities, enz.

Nieuwjaarswensen GroenRand groenrand.blogspot.com