Vijf voor twaalf, Vlaanderen moet dringend starten met Nationale Parken

Vijf voor twaalf, Vlaanderen moet dringend starten met Nationale Parken

GroenRand wilt zich niet bemoeien met de stikstofproblematiek omdat het een ingewikkeld dossier is (vooral wat cijfers betreft).
We weten wel dat Nederland en België vooraan staat in het Europees stikstofpeloton.
Die hoge uitstoot heeft verregaande gevolgen voor de luchtkwaliteit en daardoor ook voor de natuur, de levenskwaliteit en de gezondheid.

Planten hebben nood aan stikstof - ze groeien er door - maar een overvloed aan neergeslagen stikstofdeeltjes werkt verstikkend voor veel plantensoorten.
Acht op de tien beschermde Natura 2000-gebieden in Vlaanderen kreunen onder een teveel aan neergedaald stikstof.

Voor elk ton stikstof dat vanuit het buitenland naar hier komt, gaat ruim 2,3 ton buiten, becijferde het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO).
Dat zijn de objectieve cijfers.
Wie wat uitstoot, daar passen we voor, en houden we ons niet mee bezig!

En akkoord we zijn dichtbevolkt, maar dat is niet het grootste probleem, alles is hier té versnipperd.

Nergens in Europa is de versnippering zo groot als in Vlaanderen.
De helft van alle akkergrond ligt op amper 200 meter van natuur.

Het gevecht om ruimte in Vlaanderen wordt alsmaar groter, hierdoor komen belangengroepen steeds meer lijnrecht tegen over elkaar te staan.

Maar deze versnippering heeft een voorgeschiedenis nl. de talrijke uitzonderingregels (opvulregel en minidecreet) die men in de jaren ’80 onder CVP-bewind  (huidig CD&V) heeft ingevoerd.

De veelheid aan landgebruikstypes, opgeknipt in kleine stukjes die elkaar continu tegenkomen, leidt tot conflicten en uitdagingen.
Natuur en landbouw kunnen best hand in hand gaan, zeker wat 'ontsnippering' betreft.

De open ruimte slibt steeds verder dicht en natuurgebieden geraken geïsoleerd.
En dat is slecht voor de landbouw (denk aan de bestuivers en droogteproblematiek) én de natuur.
Hier is het vijf voor twaalf en mag er niet gewacht worden.

Via Nationale en Landschapsparken kan deze oefening SAMEN (landbouw en natuur) gemaakt worden.

“Zolang je bedrijf in boerenhanden is, loopt het goed. Maar zodra de industrie er zich mee moeit, gaat het mis.", dat was een getuigenis van een landbouwers in de pano-uitzending in 2022.
Tot 2018 had hij er een varkensbedrijf, gefinancierd met leningen van KBC en met silo’s waar Aveve bij betrokken was: twee bedrijven waarmee de Boerenbond banden heeft.
“Ze zorgen voor je vergunning, voor voeders, voor leningen, tenminste voor bedrijven die willen uitbreiden”, vertelt hij verder.
“Het gaat niet om wat de boer kan verdienen, maar om wat er rond de boer te verdienen valt."
En hierdoor komt de twijfel of de Boerenbond vooral een grote economische speler is, of een organisatie die de belangen van zijn leden verdedigt.

CD&V heeft hier jarenlang het handje beschermend bovengehouden.
Het stikstofdossier komt niet pardoes uit de hemel gevallen.
Er gaat een politieke geschiedenis en verwaarlozing van dertig jaar aan vooraf.
De enorme veestapel in de Voorkempen hebben we niet enkel voor onze eigen voedselnoden, maar vooral voor massale export.
Dichtbevolkt Vlaanderen is wereldwijd de zesde grootste exporteur van kippenvlees, terwijl ondertussen onze leefomgeving en gezondheid bezwijken onder de overbelasting door deze industrie.

                                                                                        Foto: LBL                                       

Bovendien werkt men zo de evolutie naar intensieve veehouderij met minder landbouwers en grotere stallen verder in de hand.
Enkel grootschalige boeren kunnen hierdoor op een rendabele manier investeren in de vereiste technieken.
De "Pano"-uitzending van september 2022 over stikstofuitstoot toonde de afhankelijkheid (en het blind optimisme) van boeren aan van 'dé' technologie.
Maar de beloofde spectaculaire vermindering van de stikstofuitstoot bleek een tegenvaller te zijn.
Meer nog, sommige technieken creëren zelfs nieuwe problemen.
Zo hebben luchtwassers liters water nodig om de stikstofuitstoot te doen dalen.

Zo lossen we vandaag in het beste geval een deeltje van de stikstofproblematiek op, om dan morgen de landbouwsector te moeten confronteren met beperkingen door de slechte waterkwaliteit, de gigantische mesthoop of een gebrek aan biodiversiteit.

Enkel een stikstofakkoord dat de héle stikstofboekhouding integraal aanpakt kan landbouwer en natuur toekomst geven.
Zolang we het huidige denkkader niet in vraag durven stellen, blijft investeren in innovatie gerommel in de marge.

We dienen het pad van de exportgerichte massaproductie van vlees te verlaten, richting meer grondgebonden veeteelt, een meer duurzame vorm van veehouderij waarbij het aantal dieren afgestemd is op de draagkracht van de omgeving.

Hoe men dit moet doen, dat laat GroenRand aan de politiek over.
We nemen aan dat dit geen eenvoudige zaak is!

Bron: eigen redactie + VRT (Pano)

De blauwe reiger is vrij algemeen in GroenRand

De blauwe reiger is vrij algemeen in GroenRand

Voor een ontmoeting met de blauwe reiger in GroenRand moet je bijvoorbeeld naar de vijver in het parkdomein De Mik in Brasschaat of naar het Reigersbos in Berendrecht.

Hij broedt van februari tot en met mei, dit meestal in slordige kolonies, maar ook steeds vaker ook solitair.
De voorkeur gaat uit naar plekken waar rovers moeilijk bij komen, eilandjes in een vijver bijvoorbeeld. 

Hij legt meestal 4 tot 6 bleek-blauwgroene eieren, die in 23 tot 28 dagen worden uitgebroed.
Anderhalve maand later zijn de jongen vlieg-klaar, al blijven deze vervolgens nog 10 tot 20 dagen op en bij het nest.
De vrij grote, platte nesten worden tot zeer hoog in de bomen gebouwd.

                                                                                                      juveniel

Deze slanke en majestueuze waadvogel kan urenlang  en geduldig op één been staan.
In het begin van de vorige eeuw was de blauwe reiger bijna uitgeroeid, waardoor hij nagenoeg uit de natuur verdween.

Gelukkig is hij tegenwoordig weer overal, waar water is, te zien!
De naam 'blauwe' is misschien niet helemaal juist; de vogels zijn vooral grijs. 

De blauwe reiger heeft een paar lange, sierlijk afhangende veren vanaf de zwarte kopstreep.
Hij heeft een zwarte band door het oog, die uitmondt in een kuif.

Hij wordt gekenmerkt door z’n gele dolkvormige snavel en z’n hoge bruine poten.
De blauwe reiger heeft een voorkeur voor vis maar is absoluut niet kieskeurig.

Ook amfibieën (kikkers), reptielen (ringslangen), insecten, wormen, jonge vogels en kleine zoogdieren (mollen, muizen, ratten) staan op het menu.

Vaak staat de blauwe reiger ineengedoken, bewegingsloos maar zeer alert in of naast het water.
Wanneer hij een prooi ontdekt, kan hij met zijn dolvormige snavel bliksemsnel toeslaan.

Natuurverenigingen, natuurbeschermers en overheden zijn volop bezig met het verbeteren van de waterkwaliteit en natuurlijke oeverbegroeiingen.
Dit komt te goede voor vissen en dus ook voor de blauwe reiger.

Foto's Frank Vermeiren - lid van GroenRand

De boerenzwaluw in het Vrieselhof

 

De boerenzwaluw in het Vrieselhof

Elk jaar kondigt de terugkeer van de zwaluwen in het Vrieselhof een nieuwe lente aan.
In de vallei van het Groot Schijn kenmerkt het Vrieselhof zich door een verscheidenheid aan bijzondere biotopen.
Het beschermd landschap van het Vrieselhof maakt deel uit van het Natura-2000-netwerk, een netwerk van waardevolle natuurgebieden op Europees topniveau.
Met het afgeronde natuurinrichtingsproject wilt men de Schijnvallei in ere herstellen.
Een van de betrachting is bloemrijke (blauw)graslanden stimuleren.
Het is net daar dat je de boerenzwaluw kan spotten.

                              Juveniel

.

Vanuit de nabijgelegen Dobbelhoeve scheren ze over velden en langs daken op zoek naar insecten en nestgelegenheid.
Die vinden ze minder en minder én ze moeten er meer moeite voor doen
Zwaluwen zijn sinds mensenheugenis een deel van onze natuur en cultuur.
De laatste jaren gaat het helaas niet zo goed met ze.
Tegen moderne bouwmaterialen hebben de kunstig gemetselde nesten van zwaluwen geen houvast.

                                                             Juveniel

De boerenzwaluw is blauwzwart van boven.
Het voorhoofd en de kin zijn rood met een zwarte borstband.
De rest van het lijf is roomwit.

                                                                                                         Juveniel

De boerenzwaluw is een echte luchtacrobaat dewelke kan eten en drinken in volle vlucht.
Tijdens het vliegen verorbert de boerenzwaluw met zijn breed geopende bek allerlei insecten als muggen, motten en kevertjes uit de lucht.
Als hij wil drinken, scheert hij met zijn onderbek net onder het wateroppervlak.  
De boerenzwaluw broedt in open schuren en onder brede dakoverstekken en onder bruggen. 
Ze hebben de voorkeur aan overhangende dakranden en schuren met ruwe of betonnen muren.
Zolang hij maar de garantie heeft dat hij in en uit kan vliegen.

                                                                                                         Juveniel

Het nest is komvormig en is opgebouwd uit modder, bekleed met strohalmen. 
De boerenzwaluw heeft twee legsels per jaar en broedt, in kleine kolonies, van mei tot augustus.
In september en oktober verzamelen boerenzwaluwen en reizen richting West- en Centraal-Afrika, waar ze overwinteren.

Foto's: Frank Vermeiren - lid van GroenRand

Geachte gemeentebesturen van Kalmthout, Essen, Brecht, Stabroek en Wuustwezel

 Open brief 

Geachte gemeentebesturen van Kalmthout, Essen, Brecht, Stabroek en Wuustwezel, 

Heel wat van onze milieuproblemen hangen nauw samen met onze ruimtelijke wanorde.

Het meest zichtbare effect is het volbouwen van de open ruimte, de versnippering van natuurgebieden en de aantasting van het landschap.

Hoewel op de gewestplannen kwistig werd omgesprongen met nieuwe woon- en industriezones, werden in dag jaren ’80, er bovenop tal van afwijkingsmogelijkheden ingevoerd.

De beruchte opvulregel maakte het mogelijk toch woningen in landbouwgebied te bouwen, als die maar gelegen waren tussen twee bestaande boerderijen.

Een ander voorbeeld is het minidecreet, dat zonevreemde economische activiteiten in landbouwzones en natuurgebieden toeliet.

Dat minidecreet kwam van Paul Akkermans, in die jaren de CVP-minister voor ruimtelijke ordening.

Achterpoortjes werden voordeuren.

De lint- en verspreide bebouwing kende hierdoor een ongebreidelde groei en moet via wegen bereikbaar blijven.

Wegen vormen een onoverbrugbare barrière voor planten- en diersoorten (versnippering).

Hierdoor geraken natuurgebieden geïsoleerd.

Daarom moeten we investeren in robuuste, veerkrachtige, samenhangende en multifunctionele natuurlandschappen.

Erkenning als Nationaal Park geeft de mogelijkheid om samen de versnippering van natuur tegen te gaan en waar het mogelijk is via stapstenen de natuur terug te verbinden.

Het instrument Nationaal Park voorziet in financiële middelen om een samenwerkingsmodel op te bouwen.

Met een Nationaal Park is het gemakkelijker om te investeren in deze doelstelling en kan men de fouten uit het verleden terug herstellen.

Maar dat vergt vertrouwen.

Vertrouwen in het Masterplan dat nu op tafel ligt.

De grootste meerwaarde is dat we gaan samenwerken en we naar elkaar gaan luisteren.

Iedereen kan hierbij z’n eigen accenten leggen.

Landbouwers zetten zich volledig af tegen al wat raakvlakken heeft met natuur.

De reden is wellicht het stikstofdossier.

Dat is spijtig want het een heeft totaal niets te maken met het ander.

Hierdoor worden gemeentes zenuwachtig en kunnen de zaak niet meer vanuit een nuchtere bril bekijken.

Europa zal ons echter opleggen dat er meer ingezet moet worden op natuurherstel en biodiversiteit.

De Vlaamse parken zijn dé gelegenheid om dit op een vrijwillige basis en via gezamenlijk overleg stap voor stap te verwezenlijken.

De uitgangspunten van een Nationaal Park gaan uit van meer biodiversiteit, het versterken van natuur, het verder spreiden van toerisme.

Het Parkendecreet biedt zelfs juridische waarborgen.

De komst van een Nationaal Park legt geen nieuwe beperkingen op, alles blijft zoals het nu is.

Er zijn duidelijke garanties gesteld dat er geen impact mag zijn op de omliggende landbouwgebieden en op de terreinen van de private eigenaren.

Er is bovendien geen landbouwgrond nodig voor dit Nationaal Park.

We vragen aan de gemeentebesturen om deze samenwerkingsverbanden te ondersteunen en te omarmen.

Uit fouten van het verleden hebben we geleerd dat het weinig zin heeft om dossiers uit te stellen.

Integendeel, de problematieken worden er enkel groter van.

Dirk Weyler

Coördinator GroenRand

Film: Onder het Maaiveld - GroenRand stipt het belang aan van een gezonde bodem

Film: Onder het Maaiveld

                                                                                          ©onder maaiveld  

Het is een vrijwel dagelijks terugkerend onderwerp in het nieuws: onze omgang met de natuur en in het bijzonder de staat van onze bodem.
Politiek, gemeenten, boeren en belangenorganisaties voeren felle discussies.
Er zal een grote draai gemaakt moeten worden naar een omgang met onze natuur die in balans is met al het leven op aarde.

                                                                                                                ©onder maaiveld   

Meestal denken we bij die natuur aan de zichtbare planten- en dierenwereld.
Maar die flora en fauna is slechts het topje van de ijsberg.
Onder het Maaiveld neemt de kijker mee op een fascinerende ondergrondse reis waar juist de kleine en microscopische wereld van onze bodem tot leven wordt gebracht.
Verwondering en inspiratie staan daarbij centraal.

                                                                                                

Wist je dat een theelepeltje grond meer levende organismen bevat dan dat er mensen op aarde leven?
Het bodemleven is heel belangrijk voor ons mensen, maar toch weten we bar weinig over dat ondergrondse leven.

                                                                     Slakkeneitjes onder de grond    ©onder maaiveld                                                                

Een gezond bodemleven zorgt ervoor dat de aarde water kan vasthouden in natte tijden en opslaan voor droge tijden, koolstof kan opslaan en water kan zuiveren.

          © Miriam Brunke 

Ook worden voedingsstoffen in de bodem gerecycled door bodemdieren en helpen ze bij natuurlijke plaagbestrijding.
Deze unieke film laat de wereld van de bodem zien.

                                                                                              ©onder maaiveld  

De film toont het grote belang van een gezonde bodem aan.
De bodem speelt een hoofdrol in de dagelijkse thema's zoals voldoende en gezond voedsel, groene omgeving, klimaatadaptatie en – mitigatie, een goede waterkwaliteit en de biodiversiteit.

                                                                                                     ©onder maaiveld  

Deze thema's zijn in de maatschappij, politiek, landbouw,… niet meer weg te denken.
We moeten dan ook zorgvuldig omspringen met onze natuur en een beter bodembeleid voeren.

                                                                                                      ©onder maaiveld  

De film was in ieder geval een inspiratiebron en laat de kijker vol verwondering achter. 

Trailer: https://youtu.be/cPCG5_G0HYk

Nationaal Park Kalmthoutse heide: een grote kans voor alle partijen

Nationaal Park Kalmthoutse heide: een grote kans voor alle partijen

.

‘Alles laten zoals het is, biedt geen perspectief’
Natuur houdt zich niet aan grenzen.
Zoveel is duidelijk als je in het Grenspark Kalmthoutse Heide bent.
Het gebied is door de diversiteit van enorme ecologische en cultuurhistorische waarde. 

Om die waarde te benadrukken, en om verder te werken aan kwalitatieve natuur en aan passende recreatie in de regio, heeft het grenspark de ambitie om Nationaal Park te worden.
Deze ambitie leidt bij sommige gemeenten en belangengroepen tot onrust. 

Onrust die wij onderkennen en waar we zorg voor hebben.
In de openbare discussie gaat nu veel aandacht naar het halen van elkaars gelijk. 

Wij zijn van mening dat de transitie naar Nationaal Park vooral een zoektocht is naar gemeenschappelijke belangen. 

Wij zien vooral kansen.
Want alles laten zoals het is, biedt geen enkele partij in dit debat een lonkend perspectief.

DE FEITEN OP EEN RIJ

Het Grenspark Kalmthoutse heide ligt op de grens van Nederland en België en is zo’n zestig vierkante kilometer groot.
Het Nederlandse deel is al Nationaal Park.
Het gebied maakt als Habitat- en Vogelrichtlijngebied deel uit van het Europese Natura 2000-netwerk.
De ambitie is om tot een grensoverschrijdend Nationaal Park te worden van ruim 14.000 hectare.

Dit is mogelijk door al bestaande natuur bij het park te betrekken.
Zo voldoet het park aan de eis die voor nationaal parken wordt gesteld: een oppervlakte van minstens 10.000 hectare.

ROBUUSTERE NATUUR IS NODIG

Het uitgestrekte natuurgebied bevat droge en natte heide, stuifzanden, voedselarme vennen en bos.
Hiermee is het een belangrijk gebied voor soorten broedvogels als zwarte specht, nachtzwaluw en boomleeuwerik.
In de vennen waren geoorde fuut, dodaars en oeverkruid en zonnedauw een gewone verschijning.
Waren, want deze soorten staan onder druk.

Veel planten en dieren vinden in Nederland en België hun laatste toevluchtsoord in natuurgebieden.
En zelfs daar zijn ze kwetsbaar. 

Daarom moeten we investeren in robuuste, veerkrachtige, samenhangende en multifunctionele natuurlandschappen.

Veerkrachtige, toekomstbestendige natuur met lage beheerlasten en haalbare doelen.

Erkenning als Nationaal Park geeft geïnteresseerde belanghebbenden de mogelijkheid om samen het park te behouden als natuurlandschap, meer uniformiteit in beheer en behoud te krijgen en zo versnippering van natuur tegen te gaan.
Een erkenning is nodig om ook in de toekomst zeker te kunnen zijn van bescherming en middelen.
Zo wordt natuur weerbaarder en verbetert haar herstel- en aanpassingsvermogen.

INVESTERINGSKANSEN EN TOEKOMSTPERSECTIEF

Het instrument Nationaal Park voorziet in financiële middelen om een samenwerkingsmodel op te bouwen.
Doelstellingen voor biodiversiteit, klimaat, ontsnippering en waterhuishouding zullen leidend blijven voor zowel Nederlands als Vlaams beleid.
Met of zonder Nationaal Park.
Mét een Nationaal Park is het gemakkelijker om te investeren in deze doelstellingen.
Dat vergt vertrouwen.

Vertrouwen in de afspraken die nu op tafel liggen.

Dat de komst van een Nationaal Park geen nieuwe beperkingen oplegt.
Dat regelgeving bij de huidige overheden blijft zoals hij is.
Dat het parkendecreet niet gaat over de uitstoot.
Het park is inzake ruimtelijke ordening een beleidsuitvoerend en geen beleidsmakend instrument.
Het geeft enkel invulling aan de bestaande ruimtelijke bestemmingen in zowel natuur- én landbouwgebied.

RECREATIE

Het huidige grenspark trekt zo’n duizenden bezoekers per maand.
Of het nu wandelaars, fietsers, ruiters of mountainbikers zijn: iedereen wil van de natuur genieten.
Uitbreiding tot een Nationaal Park geeft kansen voor de omliggende gemeenten om bestaand toerisme in goede banen te leiden.
Om het recreatief medegebruik af te stemmen op de draagkracht van de natuur, zijn spreiding tussen en zonering in de natuurkerngebieden uiterst belangrijk.
Het maakt bepaalde gedeelten van het park tot een rustgebied voor planten en dieren. Bezoekers kunnen de natuur nog steeds beleven zonder deze te verstoren.

TOT SLOT

De transitie naar een Nationaal Park biedt perspectief.
Het biedt alle partijen de kans om gezamenlijk te kunnen werken aan de bovengenoemde speerpunten.
Een open dialoog is nodig om elkaar weer te vinden en gezamenlijk verder te bouwen, met oog voor elkaars belang en de klimaatcrisis niet uit het oog verliezend.
Daar dragen wij graag aan bij.

Namens Natuurpunt Noord & Kempen, een visie die GroenRand deelt...