De opkomst van de milieubeweging heeft een bijzondere link met de Antitankgracht

De opkomst van de milieubeweging heeft een bijzondere link met de Antitankgracht

De opkomst van het milieubewustzijn en de milieubewegingen kan in verschillende generische fases worden opgedeeld.
Een eerste fase kan afgelijnd worden met het ontstaan van de eerste natuurbehoudsbewegingen in de negentiende eeuw.
Met de verregaande industrialisering van Europa verdwijnt steeds meer natuur en treedt de problematiek van de volksgezondheid in de steden meer op de voorgrond.
Vooral individuen uit de burgerij engageren zich om ethische en natuurwetenschappelijke redenen in deze romantische natuurbehoudsbewegingen.
Reeds in 1865 schreef Guido Gezelle “Ziet een keer: zwart stinkend water al onder, zwart stinkende rook al boven, vuiligheid zonder name, die de lucht bederft en ‘t water ondrinkelijk maakt voor menschen en beesten, dat komt uit de fabrieken...”

Een tweede fase is de opkomst van de milieubewegingen in de jaren '60.
We zien dat het milieubewustzijn onder de bevolking vergroot en dat de milieuproblematiek meer aandacht krijgt.
Dit is vooral gedreven door wetenschappelijke publicaties op internationaal niveau.

                                                                                                                 Bron: AMSAB

                                                               

De derde fase neemt in Vlaanderen een aanvang in 1973 met de mobilisatie en contestatie rond de ontwikkeling van een duwvaartkanaal.

Hier zien we de opkomst van het politiek ecologisme.
Dat politiek ecologisme is gestoeld op een visie, die een intrinsieke waarde toekent aan de natuur.
In deze periode ontstaat een breuklijn tussen enerzijds ecologisten en anderzijds zij die vertrekken vanuit een menselijk uitgangspunt om milieukwesties te kaderen.
Een belangrijke episode in de opkomst van een ‘Groene’ partij in Vlaanderen is het protest rond het zogenaamde duwvaartkanaal Oelegem-Zandvliet.
In de jaren 1960 is het plan opgevat om een kanaal te graven dat het noordelijke deel van de Antwerpse haven verbindt met het Albertkanaal.
De economische argumenten zijn dat deze nieuwe verbinding het mogelijk moet maken om een grotere tonnage te verschepen en opstoppingen te vermijden.

Het traject van de nieuwe vaarweg situeert zich in de Antwerpse Voorkempen en volgt de Antitankgracht, die net voor de Tweede Wereldoorlog werd gegraven.
In de verstedelijkte provincie Antwerpen is het een uitzonderlijk groene zone van natuurgebieden en bossen.
Aanvankelijk is het protest zeer kleinschalig.
Het zijn vooral plaatselijke bewoners die zich verzetten tegen de onteigeningen tijdens de voorbereidende werken.

Vanaf 1973 zien we dat de antiduwvaartbeweging vaart krijgt en ook het parlementair debat intensifieert.
Perscampagnes in onder meer de Gazet van Antwerpen trekken de aandacht van de publieke opinie.
Lokale actiegroepen organiseren zich in het actiecomité Red de Voorkempen, en later in het Nationaal Comité tegen de Duwvaart.
Deze gestructureerde acties zijn een drijvende kracht achter de mobilisatie en vergroten het milieubewustzijn onder de bevolking.
De maatschappelijke contestatie leidt ook tot meer politieke aandacht.

                                                 Zo werd in 1973  door  jezuïet Luc Versteylen de actiegroep "Groene fietsers" opgericht, die onder andere actie voerde tegen o.a. de geplande aanleg van een duwvaartkanaal en de kerncentrales

We zien dat in 1973 de lokale contestatie rond het duwvaartkanaal een politieke vertaling krijgt in het parlement.
Het zijn vooral Antwerpse parlementsleden, over verschillende partijgrenzen heen, die zich roeren tegen de aanleg.
De antiduwvaartprotesten vormen een kantelmoment in de opkomst van de milieubeweging.
Er gaan stemmen op om een politieke vertaling te realiseren door het oprichten van een nieuwe partij rond de Anders-Gaan-Leven-beweging.

                  Agalev in 1991: Mieke Vogels, Jos Geysels, Magda Aelvoet en Paul Staes. — © Dirk Kerstens, photo news, rr

Agalev (Anders Gaan Leven) ontstond eind jaren zeventig uit de groene beweging die pater Luc Versteylen in het Xaveriuscollege en in de boerderij van Viersel was gestart.
Het groeiende milieubewustzijn onder de bevolking en de mobilisering met collectieve acties dwingen bestaande politieke partijen om aandacht te besteden aan de milieuproblematiek.

Vijftig jaar na het duwvaartprotest wordt de Antitankgracht omgetoverd tot dé drager van de klimaatgordel en het toekomstig nationaal park.

Ondertussen is - mede door de verschillende tussenkomsten van GroenRand- de Antitankgracht geëvolueerd naar een groots natuurverbindingsgebied, dat verschillende natuurgebieden en bossen met elkaar verbindt en migratie van dieren en planten tussen die gebieden mogelijk maakt.

VIERING 50 JAAR ANTI-DUWVAARTBEWEGING - VAN DUWVAART NAAR EEN VERBINDENDE KLIMAATGORDEL

Waar? Kasteel Vrieselhof - Schildesteenweg 99, 2520 Oelegem/Ranst

Wanneer? Donderdag 20 april – 19.00 u Wat? Bijbabbelen met een Duimpjesbier. Fototentoonstelling: Ivo Bylemans en wijlen Leon Lembrechts Presentatie huidig project Overhandigen van de Groene Duim aan Vzw Red de Voorkempen en 4 mooimakers-verenigingen die momenteel de ATG zwerfvuilvrij houden

Gratis inschrijven: dirk.weyler@hotmail.com

Auteur: o.a. Nathan Lauwers