Posts tonen met het label Groenrand. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Groenrand. Alle posts tonen

donderdag 16 februari 2023

Welke bosvogels komen we tegen in het GroenRand-gebied?

                       

Welke bosvogels komen we tegen in het GroenRand-gebied?


Vogelgeluiden en een boswandeling zijn bijna onlosmakelijk met elkaar verbonden. 
De zang van vogels wordt ook wel de muziek voor de wandelaar genoemd.
Als je goed luistert kun je vogels herkennen aan hun roep.
En de kale bomen aan het einde van de winter vergroten ook je kans om de vogels te zien. Wij vertellen je meer over de voorkomende bosvogels in februari en hoe je hun zang kunt herkennen. 

Maar wie tjilpt daar nu eigenlijk? Leer vogelgeluiden herkennen:

https://www.vogelgeluid.nl/

Foto's: Frank Vermeiren - lid van GroenRand 

Boomklevers lopen zowel omhoog als omlaag over een boomstam, vandaar z'n naam.
Het zijn holenbroeders die erom bekend staan de opening van hun broedholte te verkleinen door te 'metselen' met modder.     

                                                                                           

                                                                                                     boomklever

De goudhaan is Europa’s kleinste vogel.
Van snavel tot staartpunt meet hij slechts 8,5 cm, en ze wegen vaak niet meer dan 5 gram!
Het is een klein, mosgroen vogeltje met een opvallende gele kruinstreep met zwarte zijbanen.
Wat ook opvalt, is het zwarte kraaloog in een witgrijs gezicht.

                                                                                                                    goudhaan

Grote bonte specht is een zwart-witte vogel met een rode 'broek'.
In de vlucht vallen de grote witte schoudervlekken op.
Het mannetje heeft een rode vlek op het achterhoofd.
Deze ontbreekt bij het vrouwtje.
Zowel mannetje als vrouwtje roffelt op takken met een korte snelle roffel om territorium en paarband te versterken. 
Grote bonte spechten hakken in bomen een nestholte uit met een rond gat.

                                                                                                    grote bonte specht 

Grote lijster zoekt graag naar voedsel op open plekken in bossen en op graslanden.
Op plaatsen waar deze naast elkaar voorkomen, is de grote lijster het talrijkst.
De merelachtige zang - maar dan veel harder - bestaat uit korte strofen.
Steeds als de vogel op gang lijkt te komen, wordt het lied weer afgebroken.



                                                                                             grote lijster

De heggenmus heeft een onopvallend bruingrijs verenkleed.
De tekening van de rug lijkt veel op die van een huismus, waarbij de heggenmus vooral te herkennen is aan de blauwgrijze kop en borst en de spitse snavel. 

                                                                                         Heggemus

Koekoeken leggen hun eieren in de nesten van zogeheten waardvogels, gedrag dat overigens ook bij andere soortgroepen zoals zoogdieren en insecten wordt aangetroffen. 
Een vrouwtjeskoekoek specialiseert zich op een bepaalde vogelsoort of -familie. 

                                                                                                        koekoek

Met zijn bovengemiddelde formaat en sterke snavel, is de appelvink de krachtpatser onder de vinken. Uit onderzoek is gebleken dat hij met zijn snavel een drukkracht van 50 kilogram kan uitoefenen.
Een kersenpit is daarmee moeiteloos gekraakt.
De soort is schuw en waakzaam, en brengt het grootste deel van de tijd hoog in grote bomen door.


                                                                                                           appelvink     

Kuifmezen zijn nogal territoriale vogels die het gehele jaar in hun broedgebied verblijven.
Bovendelen bruin en onderdelen vuilwit.
Markante zwart-witte koptekening en opvallende spitse, driehoekige kuif.
De prachtige kuif wordt bij opwinding nog verder opgezet. 

                                                           

                                                                                               kuifmees

De merel is de meest algemene en een van de bekendste vogels van ons land.
Recentelijk heeft de soort echter te lijden gehad onder het usutuvirus.
Merels zijn luidruchtig. Als er een kat in de buurt is, waarschuwen ze langdurig met hun luide alarmroep andere dieren. 
Mannetje geheel zwart en vrouwtje donkerbruin van kleur met iets lichtere borst, die bruin gestreept is.
Snavel is geel of oranjeachtig van kleur.


                                                                                              merel

Nachtegalen hebben weliswaar een zeer uitbundige zang, maar een subtiel kleed.
De bovendelen zijn warmbruin gekleurd met een oranjebruine staart en stuit.
De onderzijde is grijsbruin met een iets lichtere keel. 


                                                                                                                             nachtegaal   


De pimpelmees heeft een kenmerkend blauw ‘petje’, gele borst, smalle, zwarte oogstreep, zwartblauwe kinvlek en blauwachtige vleugels. Mannetjes helderder van kleur dan vrouwtjes.


                                                                                                 pimpelmees

Roodborsten zijn vaak erg nieuwsgierig en goed van vertrouwen.
Tegen soortgenoten zijn zowel het mannetje als het vrouwtje daarentegen heel agressief en ze verdedigen 's zomers en 's winters fel hun territorium.
Het is een kleine bruine vogel met kenmerkende oranjerode borst en gezicht en een lichte onderbuik.
 


                                                                                                  roodborstje

De sijs is een contrastrijke vinkensoort.
Mannetje sijs is opvallend geelgroen gekleurd met zwarte kruin, kin en vleugelstrepen.
Het vrouwtje is meer grijsgroen en gestreept.
Vleugels van beide zijn zwart met contrasterende gele vleugelstreep.
Het korte, gevorkte staartje heeft ook gele staartzijden.


                                                                                                      sijs

In de wintermaanden hebben spreeuwen een zwart verenkleed met een paarsgroene gloed en opvallende witte spikkels.
In broedkleed zijn spreeuwen zwart gekleurd met een gloed van paarse, blauwe en groene kleuren. 
  •              
                                                                                                                        spreeuw  

Staartmezen zijn sociale vogels die buiten het broedgebied altijd in groepjes leven. Zij hebben lichte onderdelen en witte kop met brede zwarte zijkruinstrepen die samenkomen op de donkere rug. Opvallend donkere maar vooral lange staart (langer dan het lijf). De aanzet van de vleugels is roodbruin van kleur.

                                                                                                                          staartmees   

De tjiftjaf is vooral te herkennen aan zijn zang.
Hij roept zijn eigen naam. 
Qua uiterlijk lijkt hij sterk op de fitis, maar bevindt zich vaker in hoger bos. 
De tjiftjaf heeft donkere poten en kortere vleugels. 
                 
                                                                              tjiftjaf      

De winterkoning vliegt met snelle vleugelslagen laag boven de grond van struik naar struik.
Karakteristiek is de opstaande staart.
Verder klein, bruin en met lichte wenkbrauwstreep. Komt nerveus over met een steeds opwippende staart.
Heeft een kleine spitse snavel en fijne pootjes.

                                         
                                                                                                                    winterkoninkje  

De zwarte mees heeft een vrij grote zwarte kop en witte wangen en een dikker achterhoofd dan de koolmees met een rechthoekige witte vlek die doorloopt tot midden op de kruin.
Onderdelen grauw bruinwit zonder zwarte middenstreep.
Mantel blauwgrijs en twee witte strepen op de vleugels.
Geen wit in buitenste staartpennen, zoals koolmees wel heeft.
  •                 
                                                                                                                  zwarte mees
  
De groene specht is een forse vogel, met in vlucht opvallend groene rug en stuit en diep golvende vlucht.
De kop van de groene specht is opvallend getekend met rode kruin en zwarte vlek rondom het oog.
Mannetjes hebben daarnaast nog een rode vlek onder het oog, deze vlek is bij vrouwtjes zwart.
Ze hebben een grijze scherpe snavel.
Zijn voedsel bestaat vooral uit grote mieren (vooral rode bosmieren) en wordt meestal op de grond verzameld.
De lachende roep van de groene specht is een opvallend kenmerk.

                                                                                                             groene specht      

 bron: Vogelbescherming


zaterdag 11 februari 2023

GroenRand vindt het toekomstig nationaal park Grenspark broodnodig

 

GroenRand vindt het toekomstig nationaal park Grenspark broodnodig


De Vlaamse overheid wil drie nieuwe nationale parken en drie landschapsparken ontwikkelen.
Natuurvereniging GroenRand hoopt haar droom gerealiseerd te zien: een nationaal park in het GroenRand-projectgebied.
Het is paars, ongerept en er lopen schapen rond.
Zijn er Vlamingen die niet weten dat die omschrijving op de Kalmthoutse Heide slaat?
Er is dus ontegensprekelijk een zeer groot draagvlak!




Vlak daarbij liggen het Groot en Klein Schietveld.
De beide Schietvelden bestaan eveneens uit aanzienlijke oppervlaktes vochtige en droge heide.
Als potentiële kandidaat voor een nationaal park beschouwt GroenRand het aaneen te sluiten geheel van de Kalmthoutse Heide, het Groot Schietveld, het Klein Schietveld en de aanleunende natuur- en bosgebieden.

                                                     Stappersven: na regenval van januari is het waterdebiet gestegen

Ten oosten van de Kalmthoutse Heide strekken dus de militaire domeinen het Klein Schietveld (bijna 900 hectare) in Kalmthout-Kapellen-Brasschaat en Groot Schietveld (1.571 hectare) in Brasschaat-Brecht-Wuustwezel zich uit. 



Langs de zuidrand van het Klein Schietveld loopt de Antitankgracht.
Deze waterloop zou dan de groene ketting zijn waarlangs het nationaal park op termijn verder uitgebreid zou kunnen worden.
Om kans te maken op een erkenning moet het gebied over een periode van 20 jaar groeien naar een gebied van minstens 10.000ha aan weerszijden van de landsgrens. 



De voorziene uitbreiding betreft ruimte die vandaag al natuurgebied is, maar versnipperd ligt in de regio.
Het gaat dus niet om gebieden die vandaag een andere functie dan natuur hebben. 
Als het Grenspark -met zulke enorm grote uitzonderlijke natuurwaarde en internationale kwaliteiten- geen nationaal park zou worden, dan kan dit beschouwd worden als een mislukking van het Vlaams natuurbeleid.



De Schietvelden en de Kalmthoutse Heide maken deel uit van het netwerk van Europees beschermde natuurgebieden (Natura 2000) en vormen samen hét grootste aaneengesloten heide- en vennengebieden in Vlaanderen.
De vennen die er liggen, zijn belangrijke leefgebieden voor amfibieën en libellen.

                                                                                              ©Frank Vermeiren


                                                                                      bloedrode heidelibel

Lokaal komen heischrale graslanden voor, waar de bedreigde aardbeivlinder leeft.

                                                                               aardbeivlinder         
 
                                                                                                                ©Webinar Nationaal Park                                                                                              

In de heide en de overgangszone naar het bos komen zeldzame diersoorten voor zoals boommarter, adder, gentiaanblauwtje, nachtzwaluw en boomleeuwerik.

                                                                                                          
©Webinar Nationaal Park                     


Het gebied maakt aan Nederlandse zijde reeds deel uit van het Netwerk van Nationale Parken, waarom zou dan Vlaanderen niet volgen?  

                                                                                               © Karel De Blick boommarter


We moeten er niet omheen draaien, zo’n label creëert een ‘sterk merk’ en brengt subsidies met zich mee.
Daarmee kunnen we verschillende projecten realiseren in de natuurgebieden en in de regio die goed zijn voor het klimaat, droogte en biodiversiteit.
Dat is broodnodig, want de laatste tijd slaat ook hier de klimaatverandering toe.
Zo tast de droogte het paars nu al aan: bovengrondse delen stierven de laatste warme zomers af en maakten plaats voor droge, grauwe plekken.



Geregeld zie je plekken, waar normaal gezien minstens anderhalve meter water staat, nu enkele wat overblijvende plassen.
Veel vennen staan zelfs helemaal leeg.
Deze droogte kan niet zonder gevolgen zijn.



De bloeiende heidevelden met hun nectar zijn normaal gezien een culinair restaurant voor insecten.
Maar omdat bloemen last hebben van de droogte, is er voor de insecten minder eten, waardoor ze zich minder kunnen voortplanten.
Wat dan weer minder eten betekent voor andere soorten.
Zoals de boomvalk, die bijvoorbeeld libellen tracht te vangen.



Maar doordat er steeds minder libellen zijn, moet hij op valkendieet gaan.
De libellenpopulatie is verminderd omdat ze als larven ontstaan in de vennen die stilaan meer en meer droog staan.
Hetzelfde overkomt de kievit.
Hun aantal is hier de laatste vijftien jaar gecrasht.
Ook andere weidevogels verdwijnen langzaam, terwijl de zeldzame maanjuffer, een libellensoort, de beschermde rugstreeppad en de heikikker het eveneens lastig krijgen.
Soorten dunnen uit en zijn dus meer kwetsbaar.
Wil je bijvoorbeeld de kievit, die zich voedt met regenwormen, behouden dan moet de regen vastgehouden worden
.

                                                                                        ©Frank Vermeiren  kievit

Terwijl heidesoorten in de verdrukking raken, rukken mededingers die beter gedijen bij droogte en warmte aanhoudend op.
De tijgerspin, vuurlibellen en een aantal nachtvlinders vieren hoogtij.
Veel soorten vormen geen probleem, enkele baren zorgen.
Ze zouden alle anderen kunnen gaan overheersen.

                                                                                                                     ©Frank Vermeiren  Tijgerspin
                                                                                                          ©Frank Vermeiren   vuurlibel                                                                                                                       


De heide is veel meer dan het iconische paars.
Ze kleurt hier en daar ook roze en geel, dankzij de minder bekende dopheide en de lelie-achtige beenbreek.
Afwisselend is de heide een golvend duinenlandschap met dorre struiken en kale grijze boomstammen.



Op  andere plekken krijgt ze door Corsicaanse dennen weer een opvallend groene kleur. 
Het lijkt wel de Afrikaanse savanne,



De typische heideplanten gedijen het allerbest in een ‘voedselarm’ en schraal gebied.
De rugstreeppad is dol op zand en open vlakte, maar verdraagt geen bos.

                                                                                                                ©Webinar Nationaal Park    

Het heideblauwtje, een zeldzame vlinder, schuwt het gras en wil dophei.
En die dophei wil op zijn beurt een voedselarme, venige bodem.



Agentschap voor Natuur en Bos doet er alles aan om de heide in stand te houden door actief heidebeheer.
Om de veldleeuwerik en klokjesgentiaan een kans te geven, zijn er grote stukken heide begraasd.

                                                                                  ©Webinar Nationaal Park                            


Daarom zie je hier de schapen van Yuna en Bert (leden van GroenRand) grazen.
Schaapskuddes dragen bij aan de ecologische structuur van het landschap, zoals ze dat eeuwenlang in de Voorkempen hebben gedaan.
De schapen worden voornamelijk ingezet voor het ecologisch beheer van de Schietvelden en de Kalmhoutse Heide.
Een gelijkaardig, gezamenlijk beheer dringt zich op, maar dat kost centen.


In deze natuurgebieden worden zij ingezet ter bestrijding van bepaalde ongewenste vegetatie (zoals bijv. het Pijpestrootje) en ter bevordering, ontwikkeling en onderhoud van andere meer gewenste soorten (zoals bijv. Erica erica/ struikhei).



GroenRand heeft steeds gezegd dat één groot begrazingsproject zeer grote voordelen kan opleveren.
Als met een kudde schapen tussen uiteenliggende terreinen wordt rondgetrokken, dragen de schapen bij aan de verspreiding van zaden en aan de uitwisseling van plantaardig genetisch materiaal.
Schapen verspeiden plantensoorten en insecten door transport van zaden via hun wol, de hoeven en de mest.
Kleine terreinen zijn onderhevig aan plantaardige inteelt en drift.



Bekend is dat een rondtrekkende kudde door de verspreiding van zaden dit probleem kan ondervangen.
Zaden kunnen in de vacht maandenlang kiemkrachtig blijven.
 In de vacht, de uitwerpselen en tussen de hoeven worden bovendien ook eitjes, insecten, slakken en spinnen vervoerd.
Op die manier zijn ze als het ware een locomotief voor het verspreiden van biodiversiteit. Een herder kan zo met zijn kudde versnipperde natuurgebieden met elkaar verbinden.



Hoe de heide zal evolueren, is niet goed te voorspellen, maar dat klimaatveranderingen en stikstofdepositie de heide in sneltempo aan het veranderen is, is overduidelijk.

Landschapsfoto's: Dirk Weyler - coördinator GroenRand

zondag 5 februari 2023

Onze natuur: hout en bos – GroenRand wenst bossen te verbinden

Onze natuur: aflevering 4: hout – woensdag 8 februari

 


Aan de andere kant van de wereld oogt het gras groener en indrukwekkender, maar dat lijkt alleen maar zo.
Want als je boswandeling maakt, merk je al snel dat wat er zich in de Vlaamse en Belgische natuur afspeelt, minstens even fascinerend is. 

Je hoeft het niet ver te zoeken om ongelooflijke en wondermooie fauna en flora te zien. 
Bossen zijn meer dan een verzameling bomen.
Ze barsten van leven!
Ze herbergen meer dan de helft van de dier- en plantensoorten die op land voorkomen.
Hun voortbestaan is cruciaal voor de mens.



Het duurt wel even vooraleer een scheut zich tot een boom ontwikkeld.
Met voldoende tijd en rust groeien bomen tot echte reuzen en indien ze talrijk genoeg zijn zelfs tot een bos.
De Belgische bossen zijn allemaal aangeplant en relatief jong, maar als ze op hun eigen tempo mogen evolueren, dan barsten ze van het leven: schimmels, planten en dieren, die om te overleven allemaal afhankelijk zijn van elkaar.




Een eekhoorn legt een voorraad noten aan voor de winter.
De noten die hij niet meer terugvindt, schieten de volgende lente uit tot zaailingen.
Als de specht ze niet geroofd heeft tenminste.

                                                                          Kleine bonte specht
                                                                          Groene specht


In boomschors wonen talrijke insecten en zelfs als een boom omvalt, verschaft hij voedsel aan andere organismes en wordt hij een perfecte biotoop voor zwammen.

                                                                         Boletenzwartlijf          

Mieren, larven, kevers en springstaartjes doen aan bosonderhoud.

                                                                                              Neushoornkever

Herten patrouilleren in het woud, eten de jonge scheuten en houden zo de wildgroei onder controle.



Bosbeheer is een taak van velen.

                                                                                                          Havik

Andere soorten in deze aflevering zijn onder meer bosuilen, haviken, glimwormen, tijgerspinnen, bosmieren, vuursalamanders en vliegende herten.



                                                                                                      Tijgerspin


Om de bossen, hun fauna en hun flora zo goed mogelijk te beschermen, stimuleert GroenRand heel wat projecten.
We werken vooral rond de uitbreiding en versterking van de netwerken en trachten bossen te verbinden.

                                                                                                             Hazelworm

Hoog in die lijst van onze doelstellingen staat ontsnippering.
Versnippering zorgt voor het verkleinen van natuurgebieden, het vergroten van de verstoringen in die gebieden en verkleint de mogelijkheden voor planten en dieren om zich doorheen het landschap te verplaatsen.




Dat laatste is voor veel dieren essentieel.
Denk maar aan de seizoenstrek van padden dat volop aan de gang is.
Het vermijden van versnippering en (opnieuw) verbinden van natuurgebied biedt hier oplossingen.

                                                                                                     Oranje dwergmycena

De bos- en heidegebieden ten oosten van Antwerpen bieden een prachtige mix van bossen, beekvalleien en heide.
Ze omvatten de oudste Kempische loofbossen en liggen verspreid over een brede strook van 14 deelgebieden.

                                                                                                                                       Vliegenzwam
                                                                                                                   Gele koraalzwam
                                                                                                        Rode zwavelkop


De grote clusters zijn de Schijnvallei, Drijhoeksbos, Molenbeek, Zoerselbos en de omgeving van het vliegveld van Malle.
Er is een dicht netwerk van beken waaronder de Tappelbeek, de Molenbeek, Kleine beek, Laarse beek en Groot Schijn.




Het Grenspark Kalmthoutse Heide wordt via de Antitankgracht verbonden met Klein- en Groot Schietveld.
De bossen en heiden ten oosten van Antwerpen zijn allen NATURA 2000 gebieden.


Foto's: Frank Vermeiren - lid van GroenRand