Het verbinden en ontsnipperen van natuur zijn de belangrijkste doelstellingen van Greenconnect, dat volop in actie is
Daarbij wil het project een klimaatbestendig landschap creëren en de bestaande groene gordel versterken.
Dat is echter niet eenvoudig vanwege de complexiteit en de hoge verkeersdrukte in het gebied.
De haven van Antwerpen is van onschatbare waarde voor Vlaanderen dankzij haar rol als economische motor, haar indrukwekkende aantal banen en haar functie als toegangspoort tot de internationale handel.
Ze draagt sterk bij aan de welvaart en behoort tot de grootste werkgevers van het land.
Gelegen in een stedelijk gebied met reeds hoge verkeersdichtheid, wordt de impact van het havenverkeer nog verder versterkt.
Daarom is het belangrijk om de mobiliteit, leefkwaliteit en klimaatvriendelijkheid in de oostrand van Antwerpen te verbeteren.
Het ambitieuze complex project De Nieuwe Rand richt zich op verkeersoplossingen voor het oostelijke deel van het Haventracé en verbindt deze plannen met doelstellingen voor een groenere, aangenamere, klimaatvriendelijke leefomgeving en meer duurzaamheid.
Inwoners, lokale overheden, experts en andere betrokkenen werken gezamenlijk aan deze plannen.
Het doel van de klimaatgordel, onderdeel van de Nieuwe Rand, is om de regio klimaatvriendelijker en weerbaarder te maken tegen klimaatverandering door een aaneengesloten groene zone te realiseren met bossen, natuurgebieden en open ruimten.
Natuurverbindingen spelen hierin een cruciale rol, omdat zij de biodiversiteit bevorderen door dieren en planten de mogelijkheid te geven zich te verplaatsen en voort te planten, wat essentieel is voor een gezonde genetische diversiteit en het voorkomen van inteelt.
Zo wordt voorkomen dat natuurgebieden geïsoleerde ‘eilanden’ worden.
Ze draagt sterk bij aan de welvaart en behoort tot de grootste werkgevers van het land.
Gelegen in een stedelijk gebied met reeds hoge verkeersdichtheid, wordt de impact van het havenverkeer nog verder versterkt.
Daarom is het belangrijk om de mobiliteit, leefkwaliteit en klimaatvriendelijkheid in de oostrand van Antwerpen te verbeteren.
Het ambitieuze complex project De Nieuwe Rand richt zich op verkeersoplossingen voor het oostelijke deel van het Haventracé en verbindt deze plannen met doelstellingen voor een groenere, aangenamere, klimaatvriendelijke leefomgeving en meer duurzaamheid.
Inwoners, lokale overheden, experts en andere betrokkenen werken gezamenlijk aan deze plannen.
Het doel van de klimaatgordel, onderdeel van de Nieuwe Rand, is om de regio klimaatvriendelijker en weerbaarder te maken tegen klimaatverandering door een aaneengesloten groene zone te realiseren met bossen, natuurgebieden en open ruimten.
Natuurverbindingen spelen hierin een cruciale rol, omdat zij de biodiversiteit bevorderen door dieren en planten de mogelijkheid te geven zich te verplaatsen en voort te planten, wat essentieel is voor een gezonde genetische diversiteit en het voorkomen van inteelt.
Zo wordt voorkomen dat natuurgebieden geïsoleerde ‘eilanden’ worden.
Antitankgracht ruggengraat van de klimaatgordel rond Antwerpen
De Antitankgracht vormt de ruggengraat van de klimaatgordel doordat het een lange, robuuste groenstructuur is die diverse natuurgebieden en beekvalleien met elkaar verbindt.
Deze verbindingen creëren een ecologisch netwerk dat de migratie van dieren faciliteert, de biodiversiteit bevordert en bijdraagt aan een betere waterhuishouding en verkoeling, waardoor de regio beter bestand is tegen klimaatveranderingen.
De haven van Antwerpen zorgt voor veel vrachtverkeer, en omdat het een grote werkgever is, gaan mensen dicht bij de haven wonen, wat weer meer verkeersinfrastructuur met zich meebrengt.
Dit verkeer leidt tot versnippering van leefgebieden van dieren.
Het isoleert populaties, beperkt hun toegang tot voedsel en partners, verhoogt het aantal verkeersslachtoffers en kan de biodiversiteit en genetische variatie doen afnemen.
Maatregelen zoals ecoducten, ecotunnels, wildrasters en wildspiegels zijn bedoeld om deze versnippering tegen te gaan, het zogenaamde ‘ontsnipperen’, en zo leefgebieden met elkaar te verbinden.
Het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO) is een meerjarenproject van de Vlaamse overheid dat erop gericht is natuurgebieden met elkaar te verbinden door infrastructuurproblemen aan te pakken en zo de ecologische versnippering te verminderen.
Met gerichte maatregelen draagt VAPEO ook bij aan een betere verkeersveiligheid voor zowel mensen als dieren door het aantal aanrijdingen te beperken.
In de periode (2019-2024) werd een budget van €50 miljoen gereserveerd voor ontsnipperingsmaatregelen.
GroenRand nam contact op met vijf volksvertegenwoordigers om te achterhalen of er in deze legislatuur een investeringsprogramma voor VAPEO gepland is.
Zij stelden aan minister Jo Brouns hierover vragen in de commissie voor Leefmilieu, Natuur en Ruimtelijke Ordening, waaruit echter bleek dat er voor de periode 2025-2030 geen specifiek nieuw VAPEO-budget is voorzien.
Op 27 november 2025 had Dirk Draulans een uitgebreid gesprek met minister Jo Brouns, waarbij hij VAPEO ter sprake bracht op basis van onze informatie.
De minister gaf aan dat het project niet stopgezet is, maar dat er momenteel geen financiële middelen beschikbaar zijn (in de vorige legislatuur werd het gefinancierd met Europees geld).
Hij zou zijn best doen om een oplossing te vinden.
Tijdens de vorige legislatuur werd, met steun van Europa, 50 miljoen euro geïnvesteerd in ontsnipperingsmaatregelen. Dit bedrag werd gelijk verdeeld tussen het Departement Omgeving en het Departement Mobiliteit, wat neerkwam op 5 miljoen euro per jaar per departement. Een ecoduct kost gemiddeld circa 5 miljoen euro, terwijl de prijs van een ecotunnel sterk varieert afhankelijk van locatie, omvang en complexiteit. Zo bedroegen de kosten voor een ecotunnel in Kapellen ongeveer €94.000, terwijl een project in Kortrijk rond de €494.000 kostte. Dit laat zien dat een solide beleid een flink budget nodig heeft. Het onverwachte wegvallen van Europese financiering heeft VAPEO volledig lamgelegd, waardoor de continuïteit van het beleid wordt bedreigd en het vertrouwen verdwijnt dat Vlaanderen daadwerkelijk de intentie heeft om natuurverbindingen te realiseren en versnippering tegen te gaan.
Deze soort wordt gezien als paraplusoort, omdat het beschermen van zijn leefgebied met schoon, visrijk water en natuurlijke oevers ook tal van andere planten- en diersoorten ten goede komt.
Zijn aanwezigheid is een teken van een gezond ecosysteem, en door bedreigingen aan te pakken, zoals het verbeteren van de waterkwaliteit en het aanpassen van infrastructuur, profiteren ook andere soorten mee.
Dit programma richt zich op het versterken van de otterpopulatie door de leefomgeving te verbeteren en corridors, zoals de Antitankgracht, te ontsnipperen om de verkeersveiligheid voor otters te verhogen.
Dit wordt gerealiseerd door ecologische verbindingen aan te leggen en verkeersknelpunten te verminderen.
Een vastgesteld soortenbeschermingsprogramma is bindend en niet vrijblijvend, omdat het een officieel document is waarin afspraken zijn vastgelegd en dat daardoor juridische kracht heeft.
Het soortenbeschermingsprogramma voor de otter in de Antitankgrachtzone focust op het versterken van de gracht als ecologische verbindingszone.
Dit gebeurt door versnippering door verkeer te beperken met faunapassages en tunnels, het openen van gedempte gedeelten, de waterkwaliteit te verbeteren via slibruimingen en hakhoutbeheer, waterbuffering te realiseren en het leefgebied te verrijken door aangrenzende bos- en natuurgebieden aan te kopen.
Natuurpunt Antwerpen Noord & Kempen (kern Brasschaat) en Natuurpunt Schijnbeemden hebben gezamenlijk een plan opgesteld met knelpunten en prioriteiten (Plan Otter, Cornelis 2020), voornamelijk gericht op de ontsnippering van de Antitankgracht en de ruime omgeving, dat nu klaar is voor uitvoering.
Er is reeds veel ontwerpend onderzoek verricht, onder andere naar de zone Turnhoutsebaan en het Schildestrand, beide gelegen in Schilde.
De verbinding van drie heidegebieden creëert het grootste ven- en heidelandschap van Vlaanderen
Het Grenspark kent sinds de jaren ’80 een gebiedswerking, ontstaan op initiatief van de toenmalige Federale en Nederlandse ministers van Leefmilieu binnen de Benelux.De recente oprichting van de Stichting Grenspark Kalmthoutse Heide als Stichting van Openbaar Nut introduceert een nieuwe juridische samenwerkingsvorm en creëert mogelijkheden voor nieuwe partners en gemeenten om deel te nemen aan de grensoverschrijdende samenwerking, waaronder de gemeenten Brasschaat en Wuustwezel.
De basis voor de toekomstige werking is het Master- en Operationeel plan, dat het “Beleidsplan Beheer en Inrichting 2014-2029” vervangt. Hierin worden onder meer gewenste natuurversterkingen en -verbindingen beschreven, zoals de koppeling tussen het Groot en Klein Schietveld. Het Grenspark kan zo bijdragen aan de realisatie van grote, samenhangende natuurgebieden en uiteindelijk uitgroeien tot een nationaal park.
Het Klein Schietveld is verbonden met de Antitankgracht, die fungeert als corridor tussen de Schietvelden en andere natuurgebieden zoals het Grenspark Kalmthoutse Heide.
Het plan voorziet in de versterking van deze verbinding om een groter, samenhangend natuurgebied te creëren.
Experts achten de verbinding tussen het Klein en Groot Schietveld urgent vanwege het belang voor biodiversiteit en de verbinding van drie ven- en heidegebieden.
Zonder deze verbinding zou de ecologische toekomst van deze gebieden in gevaar komen. Een recente studie van de bureaus Hesselteer en Omgeving bevestigt deze noodzaak.
Deze in 2023, in opdracht van het Departement Omgeving uitgevoerde studie, benadrukt dat minstens één ecologische verbinding absoluut noodzakelijk is en dat meerdere verbindingen wenselijk zijn om de ecologische waarde aanzienlijk te verhogen.
Zowel het Groot Schietveld als het Klein Schietveld maken deel uit van het Natura 2000-netwerk en herbergen zeldzame habitats die van groot belang zijn voor de Europese instandhoudingsdoelstellingen.
Voor de realisatie moeten gronden van meerdere eigenaars worden aangekocht en ingericht, waarvoor een budget vereist is.
In het voorkeursbesluit van de Vlaamse Regering (Nieuwe Rand) kunnen maatregelensets, zoals een ruimtelijk uitvoeringsplan, worden opgenomen om de noodzakelijke herbestemmingen te verwezenlijken na vaststelling van het gewenste tracé voor de verbinding.
Het Klein Schietveld is verbonden met de Antitankgracht, die fungeert als corridor tussen de Schietvelden en andere natuurgebieden zoals het Grenspark Kalmthoutse Heide.
Het plan voorziet in de versterking van deze verbinding om een groter, samenhangend natuurgebied te creëren.
Experts achten de verbinding tussen het Klein en Groot Schietveld urgent vanwege het belang voor biodiversiteit en de verbinding van drie ven- en heidegebieden.
Zonder deze verbinding zou de ecologische toekomst van deze gebieden in gevaar komen. Een recente studie van de bureaus Hesselteer en Omgeving bevestigt deze noodzaak.
Deze in 2023, in opdracht van het Departement Omgeving uitgevoerde studie, benadrukt dat minstens één ecologische verbinding absoluut noodzakelijk is en dat meerdere verbindingen wenselijk zijn om de ecologische waarde aanzienlijk te verhogen.
Zowel het Groot Schietveld als het Klein Schietveld maken deel uit van het Natura 2000-netwerk en herbergen zeldzame habitats die van groot belang zijn voor de Europese instandhoudingsdoelstellingen.
Voor de realisatie moeten gronden van meerdere eigenaars worden aangekocht en ingericht, waarvoor een budget vereist is.
In het voorkeursbesluit van de Vlaamse Regering (Nieuwe Rand) kunnen maatregelensets, zoals een ruimtelijk uitvoeringsplan, worden opgenomen om de noodzakelijke herbestemmingen te verwezenlijken na vaststelling van het gewenste tracé voor de verbinding.
Er werd voor onze projectzone veel onderzoek gedaan.
GroenRand heeft via volksvertegenwoordigers vragen gesteld aan minister Jo Brouns over het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO), met speciale aandacht voor het behouden of verhogen van het budget voor ontsnipperingsmaatregelen.
Dit kwam onder meer ter sprake in de Commissie Leefmilieu, waar dringende kwesties zoals de verbinding van de Schietvelden werden aangekaart vanwege de urgenties.
GroenRand vindt het onbegrijpelijk dat minister Brouns besloot niet in het actieprogramma te investeren, terwijl in de vorige legislatuur wel Europese middelen beschikbaar waren.
Op 18 en 25 november 2025 kwam de Commissie voor Leefmilieu, Natuur en Ruimtelijke Ordening van het Vlaams Parlement bijeen om onder andere de begrotingsbesprekingen af te ronden en met minister Jo Brouns de begroting voor 2026 door te nemen.
GroenRand sprak haar zorgen uit over het gebrek aan middelen voor natuurbescherming en ecologische ontsnippering (VAPEO).
Dit kwam onder meer ter sprake in de Commissie Leefmilieu, waar dringende kwesties zoals de verbinding van de Schietvelden werden aangekaart vanwege de urgenties.
GroenRand vindt het onbegrijpelijk dat minister Brouns besloot niet in het actieprogramma te investeren, terwijl in de vorige legislatuur wel Europese middelen beschikbaar waren.
Op 18 en 25 november 2025 kwam de Commissie voor Leefmilieu, Natuur en Ruimtelijke Ordening van het Vlaams Parlement bijeen om onder andere de begrotingsbesprekingen af te ronden en met minister Jo Brouns de begroting voor 2026 door te nemen.
GroenRand sprak haar zorgen uit over het gebrek aan middelen voor natuurbescherming en ecologische ontsnippering (VAPEO).
In een open brief aan alle leden van de commissie Leefmilieu vroeg GroenRand extra aandacht voor het verbinden van natuurgebieden, maar de minister kon geen financiële toezegging doen.
Projectplan Antitankgracht
https://www.rldv.be/assets/afbeeldingen/rl-voorkempen/Publicaties/PROJECTPLAN_ANTITANKGRACHT_2026_2031.pdf
Soortenbeschermingsprogramma otter
Soortenbeschermingsprogramma otter
https://natuurenbos.vlaanderen.be/sites/default/files/documenten/SBP%20Europese%20otter.pdf
Nieuwe Rand - kimaatgordel
Nieuwe Rand - kimaatgordel
https://www.denieuwerand.be/files/documenten/De-Nieuwe-Rand_materiaal-infomarkten-2024.pdf
Onderzoek verbinding Schietvelden
Onderzoek verbinding Schietvelden
Studie natuurverbindingen omgeving Antitankgracht en Turnhoutsebaan Schilde
Masterplan project rond Grenspark Kalmthoutse Heide
Operationeel plan project rond Grenspark Kalmthoutse Heide
Antitankgracht, robuuste ruggengraat van de Voorkempen:
https://zuurstof.provincieantwerpen.be/zuurstof-2024-3/leefwereld-weefwereld-de-antitankgracht-de-robuuste-ruggengraat-van-de-voorkempen
Tussennota Nieuwe Rand
Tussennota Nieuwe Rand
Open brief GroenRand
https://www.noordernieuws.be/groenrand-vraagt-in-open-brief-aandacht-voor-ecologische-ontsnippering/
Geen opmerkingen:
Een reactie posten