GroenRand vraagt in een open brief aandacht voor ecologische ontsnippering
Op 25 november 2025 sluiten de leden van de Commissie voor Leefmilieu, Natuur en Ruimtelijke Ordening de begrotingsbesprekingen af en bespreken zij samen met minister Jo Brouns de uitgavenbegroting voor 2026.
Dit is voor GroenRand dus een goed moment om een open brief naar voren te brengen.
Ter bescherming van natuur en biodiversiteit is het essentieel versnipperde natuurgebieden met elkaar te verbinden en hiervoor voldoende budget te reserveren.
GroenRand vraagt de commissieleden in een open brief om hier extra aandacht aan te besteden.
Ter gelegenheid van haar tienjarig bestaan lanceert GroenRand het Greenconnect-project, gericht op het connecteren van natuurgebieden, het bevorderen van biodiversiteit en het onder de aandacht brengen van flora en fauna.
Voor dit jubileum organiseert GroenRand activiteiten zoals begeleide wandelingen, fotoreportages en visuele natuurverslagen.
De open brief van coördinator Pieter Haagdorens sluit hierbij perfect aan en vraagt speciale aandacht voor het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO).
Dit is voor GroenRand dus een goed moment om een open brief naar voren te brengen.
Ter bescherming van natuur en biodiversiteit is het essentieel versnipperde natuurgebieden met elkaar te verbinden en hiervoor voldoende budget te reserveren.
GroenRand vraagt de commissieleden in een open brief om hier extra aandacht aan te besteden.
Ter gelegenheid van haar tienjarig bestaan lanceert GroenRand het Greenconnect-project, gericht op het connecteren van natuurgebieden, het bevorderen van biodiversiteit en het onder de aandacht brengen van flora en fauna.
Voor dit jubileum organiseert GroenRand activiteiten zoals begeleide wandelingen, fotoreportages en visuele natuurverslagen.
De open brief van coördinator Pieter Haagdorens sluit hierbij perfect aan en vraagt speciale aandacht voor het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO).
Open brief
GroenRand zet de otter in als boegbeeld voor ecologisch herstel en het verbinden van natuurgebieden, omdat zijn terugkeer wijst op schoon water en een gezond ecosysteem.
Als sleutelsoort staat de otter, met zijn behoefte aan een vitaal en aaneengesloten leefgebied, symbool voor de algemene verbetering van de natuur.
In Vlaanderen wordt hij nog maar zelden gezien, wat laat zien dat er nog veel werk aan de winkel is.
De soort is bedreigd en bijna uitgestorven, al zijn er de afgelopen jaren af en toe waarnemingen geweest.
Men schat dat er nu zo’n twintig dieren zijn, voornamelijk zwervers uit de groeiende Nederlandse populatie.
© Yves Adams
Het lopende beschermingsprogramma voor de otter richt zich op het terugbrengen en laten floreren van de soort door het leefgebied te verbeteren en veilige corridors aan te leggen.
Dit gebeurt door verkeersknelpunten weg te nemen, de waterkwaliteit te verbeteren en specifieke habitatstructuren te creëren.
Het programma wil de instandhouding verbeteren door veilige doorgangen te bieden, waarbij ecotunnels en andere ontsnipperende maatregelen ook andere soorten helpen, omdat de otter een paraplusoort is.
Dit gebeurt door verkeersknelpunten weg te nemen, de waterkwaliteit te verbeteren en specifieke habitatstructuren te creëren.
Het programma wil de instandhouding verbeteren door veilige doorgangen te bieden, waarbij ecotunnels en andere ontsnipperende maatregelen ook andere soorten helpen, omdat de otter een paraplusoort is.
Samen met het INBO hebben vrijwilligers een gedetailleerde analyse uitgevoerd van de kansen en knelpunten van de verschillende trajecten.
Vijf jaar lang hebben dezelfde vrijwilligers zich met hart en ziel ingezet voor de klimaatgordel rond Antwerpen.
Het Departement voerde diverse ontwerpende onderzoeken uit, wat veel geld en inspanning kost, maar mag geen bezigheidstherapie zijn om investeringen in natuurverbindingen en ontsnipperende maatregelen (VAPEO) uit te stellen.
Versnippering betekent dat waardevolle gebieden verkleinen en geïsoleerd raken.
Het is een belangrijke oorzaak die de biodiversiteit doet achteruitgaan.
In de jaren tachtig voerde Paul Akkermans, toenmalig CVP-minister van Ruimtelijke Ordening, de opvulregel in.
Wat als tijdelijke uitzondering bedoeld was om de invoering van gewestplannen verteerbaar te maken, groeide uit tot vaste wetgeving.
Achterpoortjes werden hoofdingangen en lintbebouwing nam ongecontroleerd toe.
Waar de gewestplannen enkele honderden kilometers voorzagen, zorgde de opvulregel voor duizenden kilometers lintbebouwing, met als gevolg meer verspreide bebouwing.
Deze historische fout vraagt nu om dure ontsnipperingsmaatregelen.
Hoe langer we wachten, hoe hoger de kosten zullen worden.
Wat als tijdelijke uitzondering bedoeld was om de invoering van gewestplannen verteerbaar te maken, groeide uit tot vaste wetgeving.
Achterpoortjes werden hoofdingangen en lintbebouwing nam ongecontroleerd toe.
Waar de gewestplannen enkele honderden kilometers voorzagen, zorgde de opvulregel voor duizenden kilometers lintbebouwing, met als gevolg meer verspreide bebouwing.
Deze historische fout vraagt nu om dure ontsnipperingsmaatregelen.
Hoe langer we wachten, hoe hoger de kosten zullen worden.
In Nederland heeft een actievere ruimtelijke planning ervoor gezorgd dat ‘urban sprawl’ zich minder sterk ontwikkelde dan in Vlaanderen.
Door dit verschil in inrichting ontstond ander verplaatsingsgedrag: in Vlaanderen worden vaker en langere ritten gemaakt, terwijl in Nederland de vervoersinfrastructuur vooral geconcentreerd is in de meest verstedelijkte gebieden.
Vlaanderen probeert met een wijdverspreid infrastructuurnet zoveel mogelijk mensen te bereiken, maar dat heeft juist geleid tot meer suburbanisatie.
Daardoor is het ook begrijpelijk dat er meer dieren ( en uiteraard ook mensen) worden aangereden.
Elk jaar sterven 5 miljoen dieren op Vlaamse wegen, wat neerkomt op 14.000 per dag of één dier elke zes seconden.
Door de versnippering van natuurgebieden worden leefgebieden te klein om levensvatbare populaties te ondersteunen.
Kleine gebieden ondervinden meer randeffecten, waardoor hun kwaliteit afneemt.
Ontsnippering is essentieel om robuuste ecosystemen op te bouwen, biodiversiteit te beschermen en te laten herstellen.
Genetische uitwisseling, een rechtstreeks gevolg van ontsnippering, versterkt de genenpool en beschermt soorten tegen ziektes en inteelt.
Kleine gebieden ondervinden meer randeffecten, waardoor hun kwaliteit afneemt.
Ontsnippering is essentieel om robuuste ecosystemen op te bouwen, biodiversiteit te beschermen en te laten herstellen.
Genetische uitwisseling, een rechtstreeks gevolg van ontsnippering, versterkt de genenpool en beschermt soorten tegen ziektes en inteelt.
In 2019 startte het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO), een samenwerking tussen de beleidsdomeinen Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) en Omgeving (OMG).
VAPEO verbindt natuurgebieden opnieuw en maakt infrastructuur veiliger voor mens en dier. In de eerste periode (2019-2024) werden 15 prioritaire projecten gerealiseerd, zoals ecoducten, ecotunnels en bermbruggen.
Voor de periode 2025-2030 is een vervolg gepland binnen dit dynamische, rollende programma, waarbij in samenwerking met Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) een nieuw ontwerpprogramma wordt opgesteld, inclusief een bijhorend investeringsprogramma en protocol.
Tijdens de vorige legislatuur werd voor VAPEO een budget van 50 miljoen euro gereserveerd voor ontsnipperingsmaatregelen.
GroenRand hoopt dat dit budget in de huidige legislatuur behouden blijft of zelfs wordt verhoogd.
Op basis van die evaluatie is er een nieuw ontwerpinvesteringsprogramma uitgewerkt voor de periode 2025-2030.
Er is begin 2025 een evaluatierapport opgemaakt vanuit de betrokken administraties maar er is tot nu toe daarop geen validatie gebeurd.
GroenRand vraagt de commissieleden om werk te maken van het verkrijgen van inzicht in de nieuwe prioriteitenlijsten en het investeringsprogramma VAPEO 2025-2030.
Vlaanderen heeft de meest versnipperde natuur van heel Europa.
Door natuurgebieden met elkaar te verbinden en strategisch gronden aan te kopen, kunnen we met een duidelijke visie de natuur beter beschermen.
Met de bouwshift moet natuurverbinding prioriteit krijgen, en is een Vlaams gebiedsfonds nodig om zowel quick wins als strategische aankopen mogelijk te maken.
In het Vlaams Regeerakkoord 2024-2029 (pagina 77) staat dat wordt voortgebouwd op de vooruitgang van de vorige legislatuur, met als doel grote, samenhangende natuurgebieden te creëren.
Daar lees je ook: ‘Met het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO) verbinden we, waar mogelijk, onze natuurgebieden en maken we onze weg- en waterinfrastructuur veiliger voor mens en dier.’
We moeten hier samen dringend werk van maken.
De leden van de commissie ronden de begrotingsbesprekingen af.
Samen met minister Jo Brouns bespreken jullie de uitgavenbegroting 2026 en het ontwerp van het programmadecreet voor zijn bevoegdheidsdomein Omgeving.
Een belangrijk moment dus om deze open brief aan jullie voor te leggen.
Pieter Haagdorens
Coördinator GroenRand
Coördinator GroenRand
Geen opmerkingen:
Een reactie posten