donderdag 7 december 2023

Roofdieren in opmars: nieuwe context, nieuwe uitdagingen

Roofdieren in opmars: nieuwe context, nieuwe uitdagingen

                                                                 Boommarter - © Ben Hellebaut


Na eeuwen van achteruitgang gaat het voorzichtig de goede kant op met de wilde dieren in Vlaanderen.
Hun aantallen zijn gedurende de afgelopen 50 jaar toegenomen en dat is te danken aan het jarenlange natuurbeschermingsbeleid.
Maar reden om op de lauweren te rusten is er niet: vooraleer Vlaanderen wilde dieren weer kan verwelkomen staat er nog veel werk te gebeuren.

Het meest prangend is het gebrek aan grote en aaneengesloten natuurgebieden.


Ook in onze contreien gaat het wild erop vooruit.
Door water- en natuurherstel kwamen bijvoorbeeld de otterbiotopen in een betere conditie.
Na een paar decennia van onduidelijkheid, worden er sinds enkele jaren met zekerheid weer otters gesignaleerd in Vlaanderen.
Dit was ook zo in de omgeving van de Antitankgracht.
Daarom bracht natuurvereniging GroenRand in 2021 de otter mee in het vizier.


Om het roofdier terug te brengen moet de water- en habitatkwaliteit nog beter.
Omdat de otter een paraplusoort is, gaan daar ook andere soorten wel bij varen.
Vispopulaties doen het beter, de natuur naast de waterlopen herleeft, wat ook goed is voor insecten, vogels en andere soorten.

                                                               Otter (Lutra lutra) © Yves Adams

De otter is zich stilletjes aan verder aan het verspreiden in Vlaanderen, ook dus in ons projectgebied.
Mede dankzij GroenRand zal de 
Antitankgracht een prominente rol krijgen (Otterland) in het ‘soortenbeschermingsprogramma otter’ (SBP otter).
Dat is positief want het wordt echt wel tijd om daar een actieplan voor op te stellen om te zorgen dat de otter in onze regio welkom is.

In verschillende bossen, die verbonden zijn aan de Antitankgracht, is tevens de zeldzame boommarter waargenomen.
De beestjes konden gefotografeerd en gefilmd worden met een cameraval.
De boommarter is één van twee sterk gelijkende soorten, de boommarter en de steenmarter.
Het meest opvallende verschil is de kleur van de borst, die wit is bij de steenmarter en geel bij de
boommarter.

                                                                                                                             © Ben Hellebaut


De boommarter is echter zeer zeldzaam in Vlaanderen.
Het diertje is in Vlaanderen een Rode Lijst soort en wordt met uitsterven bedreigd.
De 
boommarter is een alleseter die jaagt op muizen, eekhoorns, konijnen en kleine vogels.
Hij eet ook insecten en andere ongewervelden en vruchten.
De dieren hebben dus een gevarieerd aanbod aan voedsel nodig.
Dat betekent ook dat de soort voorkomt in goed ontwikkelde bossen met een hoge natuurwaarde.

                                                                      © Ben Hellebaut


De 
boommarter werd in 2022 door GroenRand in het vizier gebracht.



Het roofdiertje staat bekend als een typische soort van beboste gebieden.
Hij verlaat echter ook het bos en kan leven in open gebieden met kleinere bosjes en kleine landschapselementen met voldoende dekking, mits er grotere boscomplexen op de achtergrond aanwezig zijn.




‘Project Boommarter’ – onder leiding van Michiel Cornelis- wil meer informatie verzamelen omtrent het voorkomen van de boommarter, ook in ons projectgebied (
Groene Duim).
Het gebruik van deze cameravallen, in combinatie met lokstoffen zoals pindakaas, blijkt als techniek werkzaam en levert daarbij goede resultaten op.
Eén van de doelstellingen van het ‘Project Boommarter’ is het identificeren.
Boommarters hebben een gelige keelvlek.
Door het in detail bestuderen van deze keelvlek is het mogelijk om individuen te herkennen en krijgt men zicht over het aantal en de verspreiding.

Filmpjes: Marc Gorrens - medewerker 'Onze GroenRand-natuur'



De steenmarter, de vos, de otter en meer recent de wolf zijn roofdieren die weer aanwezig zijn in het Vlaamse landschap. INBO-wetenschapper Koen Van Den Berge ontrafelt op zaterdag 9 december mythe en werkelijkheid tijdens een lezing in het Zwin Natuur Park: ‘Roofdieren in opmars: nieuwe context, nieuwe uitdagingen’.

                                                                           © Ben Hellebaut - vos



Roofdieren in opmars: nieuwe context, nieuwe uitdagingen - Koen Van Den Berge


Roofdieren zoals vossen en marterachtigen hebben altijd al in een speciale relatie tot de mens gestaan.
Vanouds werden zij bejaagd en bestreden om reden van (al dan niet vermeende) schadelijkheid.

                                                                            © Ben Hellebaut


De meeste soorten werden daardoor zeer zeldzaam of raakten zelfs helemaal uitgeroeid in Vlaanderen. Vandaag genieten diezelfde soorten een zekere vorm van bescherming, maar ondertussen rijzen alweer klachten over schade van o.m. vossen en steenmarters. Als klap op de vuurpijl kregen we er onlangs zelfs de wolf ook bij.

                                                © Ben Hellebaut - vos



Vlaanderen neemt, als één van de dichtst bevolkte regio's van Europa, een specifieke plaats in ten aanzien van de 'klassieke problemen' die mensen met roofdieren kunnen ervaren. Het gaat daarbij vaak over geroofd (klein)vee, en in het geval van de steenmarter ook over verschillende andere klachten zoals schade in gebouwen en aan auto’s.

                                                                               © Ben Hellebaut 


Jagers vrezen voor hun wild, natuurliefhebbers ervaren een waarneming van een roofdier dan weer als het summum van natuurbeleving. In dit verhaal zijn dus verschillende belangen en interesses aan de orde. Tijd om hier klaarheid rond te scheppen. Tegelijk kijken we ook even naar de situatie van enkele andere soorten zoals de bunzing, de boommarter, de otter ...

                                                                                                  © Ben Hellebaut 



Koen Van Den Berge, als bioloog verbonden aan het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO), doet al vele jaren onderzoek naar de roofdieren in Vlaanderen en komt zijn bevindingen toelichten.

                                                                        © Ben Hellebaut 




Foto's: Ben Hellebaut - medewerker van 'Onze GroenRand-natuur'

Geen opmerkingen:

Een reactie posten