Het bezoek aan Gravinnenbos en Lage Haar was een groot succes, maar vanwege de groepsgrootte moesten 80 à 90 mensen worden afgezegd
Dit feestjaar, waarin GroenRand zijn 10-jarig bestaan viert, lanceert GroenRand in oktober het project 'Greenconnect'.
Dit initiatief zet de schoonheid van de Voorkempen in de kijker en onderstreept het belang van natuurverbindingen.
Om het belang van de Antitankgracht en omliggende natuurgebieden te benadrukken, stimuleert GroenRand tijdens het Greenconnect-initiatief deelname aan diverse wandelingen.
Gezien het beperkte aantal natuurgidsen bij GroenRand, werken we graag samen met andere organisaties of sluiten we aan bij bestaande initiatieven van partners.
We zijn Natuurpunt dankbaar voor het aankoopbeleid in de gemeente Schilde, waardoor een bredere natuurstrook is ontstaan waar dieren ongestoord kunnen leven, eten, rusten en zich voortplanten.
Natuurpunt heeft volgende gebieden in Schilde aangekocht:
Naam gebied Hectare Aankoopjaar
Gravinnenbos 1 14,3 ha 2018
Verbrand bos en Wolvenbos 7,3 ha 2019
Lage Haar en Gravinnenbos 2 36,8 ha 2020
Putse heide 15,8 ha 2020
Den Inslag 10,7 ha 2021
Moerhoflaan (schenking) 0,8 ha 2021
Sint-Willebrordus 1,5 ha 2021
Totale oppervlakte groene gordel 87,2 ha
Eén van deze bossen is het Gavinnenbos in Schilde.
Het is zeldzaam dat de poorten van het Gravinnenbos in ’s-Gravenwezel openstaan.
Maar op zondag 19 oktober kregen we, samen met Eric Daems en Paul Reyntiens van Natuurpunt, de kans om het Gravinnenbos te verkennen.
Zij organiseerden een unieke gegidste wandeling door het 29 hectare grote domein, waarvan we allemaal enorm hebben genoten.
Omdat er slechts één gids beschikbaar was, kregen 80 à 90 mensen het teleurstellende nieuws dat ze niet konden deelnemen aan de wandeling in het Gravinnenbos en Lage Haar.
De groep was simpelweg te groot.
Onze excuses aan de leden die niet konden meedoen, maar in februari wordt er opnieuw een soortgelijke wandeling gepland, we houden jullie op de hoogte.
De Lage Haar is een prachtig broekbos van 14 hectare in Schilde, gelegen langs de Antitankgracht en de Zwanebeek. Tot in de twintigste eeuw was het een belangrijk overstromings- en kwelgebied van de beek. Door de aanleg van diepe drainagegreppels, die via een gracht het water snel afvoeren, verloor het terrein zijn waterbergende functie. Bovendien verhindert een wal tussen de Zwanebeek en de gracht de natuurlijke overstromingsdynamiek. Momenteel wordt er gewerkt aan het herstel van de waterhuishouding.
Het herstel omvat het dempen van de gracht langs de Zwanebeek en enkele dwarsgreppels. De wal wordt verlaagd en er zijn twee stuwen geplaatst om de water in- en uitstroom naar de beek te reguleren.
Het Gravinnenbos ligt in de deelgemeente ’s Gravenwezel en grenst in het noordoosten aan de Antitankgracht.
De Antitankgracht werd in 1939 aangelegd om de Duitsers en hun tanks en ander rollend materieel te stoppen vooraleer ze Antwerpen konden bereiken.
In het bos zelf zijn ook sporen van Wereldoorlog 1 terug te vinden.
Een mitrailleurpost en verschillende loopgraven zijn stille getuigen van dat oorlogsverleden.
Samen met de kasteeldomeinen Catershof en het kasteel van ’s Gravenwezel, enkele resterende oude hoeves, weilanden en bosrestanten is het Gravinnenbos beschermd als erfgoedlandschap.
In het noordwesten grenst het Gravinnenbos aan De Hofbeek en vormt het een elzenbroekbos.
De Hofbeek ontspringt aan het Marbelenven op de Brechtse Heide en stroomt naar de Zwanenbeek die in Wijnegem uitmondt in het Groot Schijn.
De naam “Graaf” in ’s Gravenwezel dateert uit de veertiende eeuw en zou refereren aan Graaf Janne en Graaf Woutere welke resideerden in de omgeving. (Bron : Heemkring De Drie Rozen.)
Een directe link naar het Gravinnenbos kon niet gevonden worden.
De gebieden in ’s Gravenwezel hebben toebehoord aan diverse adellijke families onder andere de familie d’Arschot Schoonhoven uit de zestiende eeuw.
Uiteindelijk zouden de gronden via “De bestiering van de Godshuizen” , een voorloper van het OCMW bij het OCMW zijn terechtgekomen (Bron : Margot Van Hellemont).
Het betrof het gebied tussen de Hofbeek, de Antitankgracht, de weg van de Hoge Haar en een dreef door ons gekend als de Amerikaanse eikendreef.
Dit stuk had een oppervlakte van 14,3 ha.
Dankzij het vertrouwen dat de aankoopdienst van Natuurpunt Schijnbeemden opbouwde kon een tweede deel in het gebied aangekocht worden.
Hierdoor is de grootte van Gravinnenbos en Lage Haar samen thans bijna 52 ha en wordt begrensd door de Hofbeek en de Antitankgracht tot aan het Fort van ’s Gravenwezel (Schildestrand).
De aanwezigheid van de Antitankgracht is ongetwijfeld een extra opsteker voor de natuurwaarde van het Gravinnenbos.
Sinds de aanleg kort voor Wereldoorlog II is de gracht geëvolueerd naar een uniek natuurgebied dat verschillende bossen, beekvalleien en natuurgebieden met elkaar verbindt en zo de migratie van dieren en planten tussen die gebieden mogelijk maakt.
Tijdens het terreinbezoek hebben we vastgesteld dat het bos van uitzonderlijke natuurwaarde is, wat bovendien wordt bevestigd door de diverse waarnemingen uit het verleden: https://waarnemingen.be/locations/263039/photos/
Op verschillende plekken groeit gagel, een zeldzame plant die duidt op zure en natte gronden. Vroeger werden de knoppen van gagel geoogst om linnen een aangename geur te geven.
Tegenwoordig wordt de plant gebruikt als smaakstof voor Gageleer, een biobier dat ten voordele van Natuurpunt verkocht wordt.
In het bos zijn hier en daar restanten van heide gevonden, wat wijst op een veel grotere verspreiding van de plant in het verleden.
Sommige stukken grond zijn als proef geplagd, en op deze plekken komt heide uit oude zaden tevoorschijn.
Vanaf de 19e eeuw werd de heide ontgonnen door het draineren met evenwijdige greppels, de zogenaamde rabatgrachten, en het planten van dennen ertussen.
Uit monitoring blijkt dat in het bos reeën, ransuilen, bosuilen en steenmarters voorkomen.
Conservator Erik Daems heeft er de heidesabelsprinkhaan waargenomen, een soort die op de Rode Lijst voor sprinkhanen en krekels staat met de status ‘bijna in gevaar’.
Daarnaast leven er twee reptielensoorten: de levendbarende hagedis en de hazelworm.
Leden van de planten- en zwammenwerkgroep hebben ook diverse zeldzame en bedreigde mossen en zwammen ontdekt, zoals het gemarmerd vingermos en de fraaie spinnendoder.
Om de reeënpopulatie en de zeldzame boommarter niet te storen is het gebied niet vrij toegankelijk.
Ook de bever werd ter hoogte van het Gavinnenbos gespot in de Antitankgracht.
Wellicht krijgen we binnenkort ook bezoek van de otter.
Het soortenbeschermingsprogramma werd recent goedgekeurd zodat er maatregelen getroffen worden om deze soort naar hier te verleiden.
De volgende stap is het opstellen van een beheerplan, een langetermijnstrategie van 24 jaar die bepaalt hoe een natuurgebied beheerd en ontwikkeld wordt om de biodiversiteit te behouden.
Het Vlaamse ministerie van Omgeving, onder leiding van minister Jo Brouns, heeft hier recentgroen licht voor gegeven.
Monitoring is hierbij van essentieel belang, omdat de verzamelde waarnemingen niet alleen een duidelijk beeld geven van de huidige natuurwaarde van het bos, maar ook waardevolle inzichten bieden in de natuurdoelen en beheermaatregelen die in het plan worden opgenomen.
Het beheerplan wordt opgesteld door een expert van Natuurpunt in nauwe samenwerking met de conservators van het Gravinnenbos: Erik Daems en Paul Reyntiens.
In dit geïntegreerde beheerplan voor het natuurgebied zal tevens rekening worden gehouden met de erfgoedwaarde van het bos.
Natuurpunt hoopt op een subsidie van Vlaanderen, maar dat is slechts een druppel op een hete plaat.
Er is dus meer geld nodig!
Om de rest van de financiering voor de Schijnbeemden rond te krijgen, heeft Natuurpunt jouw hulp nodig.
Steun de aankoop van het Gravinnenbos met een gift op IBAN BE56293021207588, en vergeet niet ‘Project 7821 - Tussen Groot en Klein Schijn’ te vermelden.
Geef je 40 euro of meer?
Dan krijg je een fiscaal attest als bonus!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten