GroenRand blaast tien kaarsjes uit en zet al tien jaar lang de Antitankgracht en omliggende natuur in de spotlights
Onze creatieve leden verdienen een dikke merci voor hun jarenlange inzet en steun.
Maar eerlijk is eerlijk, we merken dat hun artistieke motoren wat beginnen te sputteren.
Daarom geven we nog één stevige zet met het Greenconnect-project, dat van midden oktober 2025 tot mei 2026 extra aandacht schenkt aan natuurverbindingen.
Zestien hyperactieve natuurfanaten staan te popelen om zes spectaculaire beeldverslagen te presenteren over de avontuurlijkste GroenRand-natuurgebieden.
Noordernieuws doet ook mee en zal deze pareltjes publiceren in het nieuwsmagazine!
Samen met allerlei instanties worden wandelingen georganiseerd om de natuur en geschiedenis van de Antitankgracht in de schijnwerpers te zetten.
Greenconnect is het sluitstuk van onze promotiecarrière.
De otter wordt beschouwd als een "paraplusoort", wat inhoudt dat het beschermen van deze soort ook helpt om andere soorten binnen het ecosysteem te behouden.
In de loop van deze tien jaar hebben onze grootse ambities vorm gekregen in projectfiches, samenwerkingsverbanden en een kleurrijke reeks plannen.
Nu kunnen we eindelijk zeggen: missie geslaagd, alles staat zwart op wit!
Tijd om de koffers te pakken en het licht uit te doen, maar niet helemaal, want het pensioen wordt voorlopig in de koelkast gezet.
Nu begint de dossieropvolging.
Want daarna gaan we via de klimaatgordel (Nieuwe Rand), het soortenbeschermingsprogramma Otter, het Masterplan Kalmthoutse Heide en de Strategische Samenwerking Antitankgracht de boel zo goed mogelijk in de gaten houden.
Alles is inmiddels zorgvuldig en planmatig in kaart gebracht, zoals het projectplan Antitankgracht en de projectfiches voor de klimaatgordel.
In beide dossiers werd ons advies meegenomen tijdens meerdere inspraakrondes.
Voor het complexe project De Nieuwe Rand (DNR) wil het Departement Omgeving een portfolio samenstellen met projecten die bijdragen aan de realisatie van deze klimaatgordel.
Dit portfolio moet een overzicht bieden van de lopende gebiedsprogramma’s, aangevuld met nieuwe kansen en wensen binnen De Antwerpse Rand.
De portfolio is opgemaakt uit projectfiches.
Het doel is om met deze projectfiches, waarin knelpunten en kansen worden beschreven, concrete acties te formuleren, een inschatting te maken van de bijbehorende kosten, en waar nodig of mogelijk een inspirerend verhaal te schrijven over de uitvoering van de acties.
Het voorkeursbesluit dat hieruit groeit, is de definitieve keuze voor het beste scenario na de onderzoeksfase, goedgekeurd door de Vlaamse Regering.
Dit voorkeursbesluit wordt eind 2026 of begin 2027 verwacht, met een ontwerpvoorkeursbesluit rond midden 2026 dat daarna in openbaar onderzoek gaat.
Het aantal op te maken fiches wordt geraamd op 100 (dit is een richtcijfer).
Na onze inspraak zijn er 12 fiches opgesteld die betrekking hebben op de GroenRand-zone.
Voor ons zijn de volgende items (projectfiches) topprioriteit:
1. Ontsnippering gewestwegen Antitankgracht
2. Ontsnippering lokale wegen Antitankgracht
3. Ecologische verbinding
Schietvelden
Voor ons zijn de volgende items
essentieel, urgent en prioritair:
1. Optimalisatie valleigebieden
Antitankgracht
In de landschapskamers langs de Antitankgracht dient
de robuustheid van het open landschap te worden verbeterd.
Dit omvat o.a. aanpassingen in perceelsgrenzen en randbegroeiing, optimalisatie
van de waterhuishouding, aanleg van overstorten naar de Antitankgracht en het
tegengaan van landschapsverpaarding.
2. Onderzoek versterking
Antitankgracht
Natuurverbinding langs Antitankgracht
Optimalisatie van valleigebieden en het versterken
van de Antitankgracht als natuurverbinding: Momenteel raken de kruisende
waterlopen bij piekbuien snel overbelast, wat resulteert in frequente
overstromingen in de Antitankgracht (waterkwantiteit).
Daarnaast ontvangen de waterlopen vaak overstorten
met geëutrofieerd en vervuild water, dat uiteindelijk in de
Antitankgracht terechtkomt (waterkwaliteit).
Het planten van kleine landschapselementen, vergroten van infiltratiemogelijkheden,
herstellen van vennen, aanpakken van achterstallige slibruimingen, aanleggen
van poelen en vernatuurlijken van bufferbekkens langs de Antitankgracht moeten
prioriteit krijgen.
3. Natuurversterking E10-Plas
4. Ecoverbinding A12 Antitankgracht
5. Ecoverbinding spoorlijn 12
6. Ontharding Schildestrand
Antitankgracht
Ecologische verbinding De Mick
Verbinding Moretusbos- Smoutakker, Klein Schietveld - Inslag, Groot schietveld –
Mick
Secundair, maar toch zeer
belangrijk, zijn:
1. Waterbuffering Klein Schijn - Zwanebeek
We zoeken naar mogelijkheden om in de valleien van Klein Schijn en Zwanebeek de
waterbufferende functie te verhogen.
2. Venuslei Kapellen bouwvrij De
Venuslei in Kapellen bouwvrij maken
3. Aanleg waterpark Rietbeemden
In beide dossiers hebben we het Soortenbeschermingsprogramma van de otter proberen te integreren.
Met een Greenconnect-team blijven we de uitvoering de komende jaren opvolgen en stimuleren.
Dit doen we door betrokken te blijven en advies te geven binnen de klimaatgordel (Nieuwe Rand) en de Strategische Samenwerking Antitankgracht.
Indien deze plannen niet naar behoren worden uitgevoerd, zullen wij niet aarzelen om via volksvertegenwoordigers parlementaire vragen te stellen, zoals nu ook gebeurt bij de Schietvelden.
De verbinding van de Schietvelden is binnen het Greenconnect-project erg belangrijk.
Vlaanderen is veranderd in een lappendeken van beton en lintbebouwing, met natuurgebieden die als verloren eilandjes tussen het asfalt liggen.
Jarenlang werd er zonder veel visie gebouwd, alsof de betonmolens een eigen leven leidden.
Maar er is hoop!
Door strategische sleutelgronden aan te kopen, kunnen we de natuur verbinden en een ecologisch netwerk creëren.
Dit kan door gerichte aankopen, maar ook door kleine landschapselementen die belangrijk zijn voor biodiversiteit, zoals houtkanten, poelen, bomenrijen en hagen.
Deze elementen fungeren als stapstenen en leefgebied voor veel soorten.
Zelfs kleine stukken grond kunnen een groot verschil maken, alsof je de laatste puzzelstukjes van een chaotische puzzel legt.
In de oostelijke rand van Antwerpen zijn deze sleutelgronden de essentiële puzzelstukjes die GroenRand sinds 2015 probeert samen te brengen tot een groene en klimaatvriendelijke gordel rond de stad.
Ook het uitvoeren van onthardingsprojecten zijn hier onderdeel van.
In sommige gevallen lijkt de werkelijkheid de plannen in te halen.
GroenRand pleit voor een landschapsecologische aanpak en het concept van ecologische netwerken.
Door versnippering en kwaliteitsverlies van natuurlijke habitats kunnen veel aandachtssoorten in Vlaanderen, zoals de otter, niet meer overleven.
Fragmentatie leidt tot kleine, genetisch verarmde populaties en verhoogde inteelt.
Onze natuurvereniging zet zich al jaren in om de Schietvelden, de Kalmthoutse Heide en de Antitankgracht en omliggende natuur- en bosgebieden met elkaar te verbinden.
Op dit moment worden bouwgronden aangeboden op ecologisch strategische locaties die een verbinding tussen het groot en klein Schietveld mogelijk maken.
Als deze gronden worden bebouwd, gaat deze verbinding voorgoed verloren.
Lokale organisaties zoals GroenRand en diverse experts benadrukken dat dit hét moment is om deze gronden aan te kopen en niet te wachten op de volledige procedure van de Nieuwe Rand.
Zij stellen dat met een minimaal budget voor sleutelgronden een aanzienlijke ecologische meerwaarde kan worden gerealiseerd.
Het studiebureau Hesselteer, dat in opdracht van het Departement Omgeving werkte, noemt de situatie zelfs uiterst urgent.
In het voorkeursbesluit van de Nieuwe Rand (klimaatgordel) zou volgens het Kabinet Omgeving bepaald worden dat de volledige zone van de verbinding bouwvrij wordt verklaard.
Dit betekent dat een kaart met alle betrokken percelen in het besluit wordt opgenomen, waarbij de Vlaamse regering vastlegt dat bouwen op deze percelen niet is toegestaan.
Kopers van woonpercelen in deze zone hebben dus geen bouwrechten.
Deze regeling geldt voor alle percelen binnen de verbinding.
Het voorkeursbesluit wordt verwacht rond de jaarwisseling van 2026-2027 en zal daarna in openbaar onderzoek gaan, waarbij betrokkenen bezwaar kunnen indienen.
Er zal een bouwverbod worden ingesteld, waarvoor een planschadevergoeding vereist is.
Omdat het voorkeursbesluit door de Vlaamse Regering wordt uitgevaardigd, is het gewest verantwoordelijk voor de betaling van deze planschade.
Dit is een complexe en tijdrovende procedure, waarbij uiteindelijk dezelfde of zelfs hogere kosten worden gemaakt.
Het onderzoek van Hesselteer toont onmiskenbaar de urgentie aan.
Omdat ook het Agentschap voor Natuur en Bos deze noodzaak erkent, is het onverantwoord om de volledige procedure van de Nieuwe Rand af te wachten, zeker aangezien de meeste gronden momenteel te koop worden aangeboden.
Sinds 1997 is al bekend dat deze verbinding van groot belang is
Het belang van deze ecologische verbinding werd toen al sterk benadrukt.
Het beheerplan (Arcadis, p. 165) van januari 2009 voor het Groot Schietveld in Brasschaat, Brecht en Wuustwezel, opgesteld in het kader van het LIFE-project DANAH, stelde dat er beperkte mogelijkheden waren om een smalle corridor tussen het Groot Schietveld en het Klein Schietveld te creëren en raadde aan om hier werk van te maken.
Daarnaast benadrukte het IHD-rapport, opgesteld ter waarborging van de instandhouding van habitats en soorten, dat het versnipperende en barrière-effect van de Bredabaan (N1) en de Essensteenweg (N117) een significant knelpunt vormde.
Moet het echt zo lang duren om een urgente kwestie op te lossen?
Als deze cruciale actie zo lang wordt uitgesteld, is het geen verrassing dat alle belangrijke sleutelgronden na de procedure van de Nieuwe al verkocht zijn, waardoor deze noodzakelijke verbinding niet meer haalbaar is.
Als de volledige procedure wordt doorlopen, zullen er waarschijnlijk geen mogelijkheden meer overblijven om deze twee Natura2000-gebieden met elkaar te verbinden.
Vlaanderen lijkt het belang van een ecologisch netwerk te onderschatten, terwijl dit cruciaal is voor het beschermen van biodiversiteit, het ondersteunen van natuurlijke processen en het aanpakken van klimaatverandering.
Deze wet stelt bindende doelen voor habitatherstel en vereist herstelplannen met concrete acties
Het hoge aankoopbedrag viel toen echter buiten het reguliere jaarlijkse aankoopbudget. Een legislatuur later herhaalt minister Jo Brouns tijdens de laatste terugkoppeling aan GroenRand hetzelfde argument: "Het afgelopen jaar is onderzocht of de budgetten van ANB deze aankoop mogelijk maakten, maar vanwege het zeer hoge aankoopbedrag was dit niet haalbaar binnen het reguliere jaarlijkse aankoopbudget," wat de indruk wekt van onwil en onbehoorlijk bestuur. Uitstelstrategieën zullen onvermijdelijk tegen problemen aanlopen, waarbij de kosten zullen stijgen omdat de puzzel steeds complexer wordt.
GroenRand waarschuwt hier al jaren voor en heeft voorgesteld een gebiedsfonds op te richten dat zowel quick wins als strategische aankopen mogelijk maakt.
VAPEO - Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering
We zijn benieuwd welk bedrag de minister hiervoor beschikbaar stelt in deze regeerperiode.
Tijdens het debat over de beleids- en begrotingstoelichting (BBT) in de commissie vroeg Lydia Peeters reeds eerder naar de middelen voor het nieuwe VAPEO-programma.
Minister Brouns gaf toen aan dat er in 2025 slechts 500.000 euro was voorzien voor ecologische ontsnipperingsmaatregelen en dat er voor de periode 2025-2030 een nieuw ontwerpprogramma in samenwerking met Mobiliteit en Openbare Werken (MOW) zou worden opgesteld, inclusief een investeringsprogramma en protocol.
Er werd gewacht op het geïntegreerd investeringsplan (GIP), dat bijna afgerond was.
Tijdens de commissievergadering van 17 juni 2025 gaf minister Brouns aan dat de betrokken administraties begin 2025 een evaluatierapport hebben opgesteld, dat zowel aan collega De Ridder als aan hem persoonlijk is overhandigd.
Op basis van deze evaluatie is een nieuw ontwerpinvesteringsprogramma voor de periode 2025-2030 uitgewerkt.
Dit ontwerp was toen nog niet definitief goedgekeurd en er vond overleg plaats met de betrokken partners over de prioritaire maatregelen en de financiële haalbaarheid ervan.
De minister benadrukte dat het, gezien de budgettaire situatie, niet mogelijk zal zijn om het volledige ontwerpprogramma te realiseren binnen de beschikbare kredieten in 2025 en wellicht ook in 2026.
In het ontwerpprogramma dat door de administraties werd uitgewerkt, waren een aantal klemtonen duidelijk.
Een belangrijke klemtoon die gelegd wordt, is de bijdrage die hiermee geleverd wordt aan Europese verplichtingen en beleid inzake instandhoudingsdoelen en biodiversiteit.
Versnippering is in Vlaanderen een van de grootste bedreigingen voor de biodiversiteit.
Maar hoever staan we nu met dit ontwerpinvesteringsprogramma???
Er moet nu toch duidelijk zijn!
De potentiële meerwaarde van een verbinding tussen deze gebieden is daardoor aanzienlijk.
De uitwerking van deze actie kreeg prioriteit vanwege de urgentie.
Dit werd onderbouwd door een expertenopdracht van 71 pagina's (Download het rapport)!
Wat heeft de minister nog meer nodig om het belang van deze verbinding in te zien en hier met prioriteit mee aan de slag te gaan?
Er zijn nog veel openstaande vragen, en we zijn nieuwsgierig naar het ontwerpinvesteringsprogramma.
Daarom is het verstandig om enkele volksvertegenwoordigers te benaderen, zodat zij en wij via parlementaire vragen meer duidelijkheid kunnen krijgen van de minister.
Wordt dus vervolgd in november...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten