De Winterwendewandeling in de omgeving van de E10-plas was een groot succes

De Winterwendewandeling in de omgeving van de E10-plas van Natuurpunt Antwerpen Noord was een groot succes

Gisteren organiseerde Natuurpunt Noord een boeiende wandeling rond de E10-plas in Schoten, een gebied dat bijzonder gevoelig is voor wateroverlast.
Bij hevige regenval of overstroming van de plas loopt de omgeving snel onder water.
In 2013 werd via een gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) beslist het grasland (10 ha) naast de plas aan te wijzen als ‘gecontroleerd overstromingsgebied’, om natuur en reliëf aan te passen en zo het risico op wateroverlast te verkleinen.

Door verschillende ingrepen zal een mozaïek ontstaan van open water, nat hooiland, broekbos en struikgewas, samen aangeduid als Klimaatpark De Zwaan.
Door natte zones uit te diepen en oevers deels af te graven, fungeert het gebied als buffer voor regen- en plaswater.

Hoe meer water hier wordt opgevangen, hoe minder naar omliggende percelen stroomt, waardoor de Brechtsebaan en woonwijken minder kwetsbaar zijn.
In de uitgediepte zones ontwikkelt zich spontaan moerasvegetatie, terwijl andere delen bewust worden beplant, onder meer met elzenbroekbos en groepjes bomen en struiken.
De uitgegraven grond uit de natte zones wordt hergebruikt om andere delen van het projectgebied te verhogen.

Bovendien verrijst er een zandheuvel die onder andere kan dienen als ideale broedplaats voor oeverzwaluwen.
Dankzij deze ingrepen ontstaat een levendig en gevarieerd mozaïek van kleine, unieke landschapjes.

Deze natte natuur schept ideale leefomstandigheden voor de otter, die helder, visrijk water en rust nodig heeft. Als paraplusoort draagt hij bij aan een rijke biodiversiteit waarin vele andere dieren floreren.

Het Interreg-project “Otter over de grens”, dat in april 2024 van start is gegaan, richt zich op het verbeteren van het leefgebied van de otter in de Vlaams-Nederlandse grensstreek.

De Antitankgracht speelt hierin een cruciale rol als migratieroute en mogelijke verblijfplaats voor de soort. Lees meer over het Internationaal project 'Otter over de grens'

Er wordt gewerkt aan een grensoverschrijdende ecologische corridor langs de Mark, die de Biesbosch verbindt met de Antitankgracht en de Scheldevallei, en zowel in Nederlands als Belgisch Limburg aansluit op het Kempenbroek.

De regio rond de Antitankgracht, met klimaatpark De Zwaan en de E10-plas, speelt een sleutelrol in het Vlaamse soortenbeschermingsprogramma voor de otter. Het INBO heeft bevestigd dat er in de buurt van de E10-plas sporen van otters zijn aangetroffen, vlakbij de Antitankgracht. Deze gracht vormt een noord-zuidverbinding tussen de Nederlandse otterpopulatie en de nog kleine Vlaamse populatie. In het E10-plasgebied zijn de zones langs het Antitankkanaal en de Laarse Beek extra interessant voor migratie, dankzij hun goede tot uitstekende waterkwaliteit. Hoewel de Laarse Beek wat vervuiling kent door het sanatorium De Mick, worden in 2027 de eerste stappen richting sanering gezet.

In Sint-Job-in-’t-Goor ondervindt de otter echter een hindernis: de gracht loopt door bebouwd gebied en is deels gedempt. Dankzij klimaatpark De Zwaan krijgen de dieren een alternatieve route rond het onderbroken traject. Hopelijk wordt dit gedempte deel in de toekomst heropend, al wordt de sanering van de vervuilde grond geraamd op 2 miljoen euro. Ook de ontsnippering van de Brechtsebaan tussen Schoten en Brecht is cruciaal. Deze drukke weg doorkruist waardevolle natuur en erfgoed, zoals de E10-plas, het Fort van Schoten en de Antitankgracht, die onmisbaar zijn voor soorten als de otter en vleermuizen. Met gerichte maatregelen zoals veilige oversteekplaatsen, groene verbindingen en aangepaste verlichting wil het provinciale initiatief Groen Kruis de Brechtsebaan veiliger en aantrekkelijker maken voor mens én dier.

Onderweg passeerden we ecotunnels onder de E19 en de hogesnelheidslijn, evenals faunatrappen en takkenrillen.

Tijdens deze wandeling genoten we van de pracht van de Antitankgrachtregio en werden we verrast door het spotten van een slechtvalk.

Deze indrukwekkende vogel is een razendsnelle vlieger en staat bekend als het snelste dier ter wereld, vooral tijdens zijn spectaculaire duikvlucht waarin hij snelheden tot wel 389 km/u bereikt.
Dankzij aerodynamische aanpassingen zoals speciale vleugelvormen, krachtige spieren en een unieke neusstructuur die ademhalen op hoge snelheid mogelijk maakt, grijpt hij zijn prooi – vaak andere vogels – met uiterste precisie.
Zo’n ervaring vergroot de waardering voor de natuur en motiveert om haar te beschermen en te behouden.

GroenRand zet zich in om natuurgebieden in de Antwerpse Voorkempen te verbinden, biodiversiteit te bevorderen en een klimaatbestendig landschap te creëren via groene corridors en samenwerking met partners.

Het project rond de E10-plas (Klimaatpark), ook wel ‘De Zwaan’ genoemd, sluit hier naadloos bij aan.
Het Agentschap voor Natuur en Bos heeft een Projectsubsidie Natuur toegekend.

De gemeente Schoten verzorgde de aankoop van de gronden. Daarnaast is er financiële steun vanuit het Pidpa Streekfonds, dat wordt gefinancierd door Pidpa en de provincie Antwerpen. Ook De Vlaamse Waterweg, eigenaar van de E10-plas, en de lokale waterskiclub SKW, die baat hebben bij helder en zuurstofrijk water, steunen het project.