GroenRand lanceert het project ‘Bijtandje-houtkantje’ en roept op om een tandje bij te steken voor aanplant van houtkanten

GroenRand lanceert het project ‘Bijtandje-houtkantje’ en roept op om een tandje bij te steken voor aanplant van houtkanten

Om haar tienjarig bestaan te vieren, start GroenRand het project Greenconnect. Dit initiatief zet de natuur in de Voorkempen in de spotlights, wil ecologische verbindingen tussen natuurgebieden versterken en moedigt iedereen aan om zich extra in te zetten zodat houtkanten weer hun volle waarde krijgen. Het Vlaams Houtkantenplan heeft als doel om met circa 100 kilometer nieuwe houtkanten de biodiversiteit te versterken en 12.000 ton extra CO2 op te slaan. Het is daarbij essentieel dat iedereen een bijdrage levert, en GroenRand wil hierin graag een actieve rol spelen. GroenRand hecht tevens groot belang aan ecotunnels, omdat deze afzonderlijke natuurgebieden met elkaar verbinden.
Hierdoor kunnen dieren veilig wegen oversteken, neemt het aantal aanrijdingen af en blijft de genetische diversiteit behouden dankzij toegang tot voedsel, schuilplaatsen en partners.
Dit voorkomt dat populaties geïsoleerd raken, wat cruciaal is voor het voortbestaan van soorten, vooral in dichtbebouwde gebieden nabij de stad.

Kleine landschapselementen (KLE’s) zoals bomenrijen, houtkanten, knotbomen, hagen en heggen zijn al eeuwenlang van grote waarde. Oorspronkelijk hadden ze vooral praktische functies: het afbakenen van eigendommen, dienen als herkenningspunt in het landschap, leveren van brandhout, bescherming tegen zon en wind, en het bieden van extra voedsel voor mens en dier.

Daarnaast vormden ze een belangrijk leefgebied voor talloze planten en dieren.
Ook vandaag vervullen KLE’s deze functies en zijn ze cruciaal voor biodiversiteit, landbouw en klimaat. 

Mensen, dieren en planten maken dankbaar gebruik van KLE’s, die fungeren als stapstenen in het landschap: soms als volwaardig leefgebied, soms als rustplaats of verbindingsroute.

 Voor landbouwers bieden houtige KLE’s vele voordelen: bescherming van gewassen tegen wind, schaduw voor vee, levering van hout en houtsnippers.
 Deze houtsnippers kunnen worden verwerkt in de bodem om de koolstofvoorraad te vergroten en de bodemkwaliteit te verbeteren.
 Bovendien slaan KLE’s koolstof op, dragen ze bij aan klimaatmitigatie en verbeteren ze de waterhuishouding door water beter te laten infiltreren bij regenval en vast te houden bij droogte.

Al deze ecosysteemdiensten maken houtige KLE’s onmisbaar voor een toekomstgericht landbouw- en klimaatbeleid. Hoe gevarieerder de KLE’s in een regio, hoe groter de biodiversiteit. Deze variatie kan worden versterkt door gericht beheer, zoals het spreiden van het knotten van knotbomen over meerdere jaren.

Bijtandje-houtkantje

Natuurgebieden alleen zijn niet voldoende om biodiversiteit te behouden. Het is noodzakelijk om landschappen met elkaar te verbinden door agrarische gebieden te integreren met natuur. Dit kan door landschapselementen zoals poelen, houtkanten en bloemrijke randen aan te leggen. Landbouwers vervullen hierbij een cruciale rol door op een extensievere manier te werken en daarvoor een passende vergoeding te ontvangen. Zo wordt biodiversiteit verhoogd en versnippering tegengegaan, een aanpak die wordt nagestreefd door “Boerennatuur Vlaanderen” en andere natuurinitiatieven.

Het is bovendien belangrijk te controleren of er geen hiaten zijn in boomrijen of houtkanten, zodat deze waar nodig kunnen worden aangevuld.
Tijdens een fietstocht of wandeling door landbouwgebieden valt vaak op dat bestaande houtkanten veel open plekken vertonen.
Met het project ‘Bijtandje-houtkantje’ willen we gemeenten, landbouworganisaties en de provincie enthousiast maken om extra inspanningen te leveren (tandje bijsteken) voor het herstel en de aanvulling van houtkanten in landbouwgebieden.
Dit project wordt in 2026 uitgerold.
Praktische ondersteuning kan geboden worden door de Regionale Landschappen. Ze bieden praktische ondersteuning bij het aanplanten en beheren van o.a. kleine landschapselementen via het Loket Onderhoud Buitengebied (LOB) . 

Nieuwe projectoproep van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM)

Momenteel loopt er een tweede initiatief, gestart door VLM op 20 november 2025, waarbij GroenRand elf gemeenten in de Voorkempen oproept om gezamenlijk het Vlaamse houtkantenplan uit te voeren, bij voorkeur in samenwerking met het Regionaal Landschap De Voorkempen. Elf gemeentebesturen (Zoersel, Malle, Schilde, Brecht, Ranst, Brasschaat, Schoten, Kapellen, Stabroek, Kalmthout, Wuustwezel) zijn per brief benaderd om hun steun te verlenen aan dit project. Aanleiding is de nieuwe projectoproep van de VLM voor lokale houtkantprojecten, waarbij gemeenten subsidies kunnen aanvragen voor aanleg, herstel of duurzaam beheer. Deze steun draagt bij aan het versterken van het Vlaamse landschap door erosiebestrijding, het creëren van schuilplaatsen en verbindingsroutes voor dieren, en het opslaan van koolstof.

Meer informatie is te vinden via de bijgevoegde link.

Houtkanten spelen een cruciale rol als “ecologische snelwegen” en leefgebieden, waardoor soorten zich kunnen verplaatsen tussen versnipperde gebieden.
Een belangrijke voorwaarde is dat deze houtkanten op gemeentelijke grond moeten worden gerealiseerd.

Foto's: Senne Verschraegen