Otter over de grens
In 2020 werd het ‘Otterland’ project gestart, een initiatief van WWF, ANB, Regionaal Landschap Rivierenland en Regionaal Landschap Schelde-Durme, in samenwerking met INBO, de terreinbeherende natuurverenigingen Natuurpunt en vzw Durme, lokale gemeenten, verenigingen, bedrijven, private eigenaars, enz.
In 2020 werden tevens in het kader van dit Otterland-project ,waar ook de Antitankgracht deel van uitmaakt, de doelstellingen en knelpunten voor de otter in kaart gebracht, o.m. door workshops voor diverse actoren.
Het vergroten van capaciteit en verspreiding van kennis verliepen via uitwisselingen in binnen- en buitenland.
WWF, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek en UAntwerpen, brachten in 2019 een studie uit waaruit bleek dat de Scheldevallei en de Antitankgracht veel opportuniteiten hebben voor de otter.
Sinds begin 2018 speuren Natuurpunt en Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) intensief naar mogelijke sporen van otters in GroenRand (Antitankgracht-regio), met het oog op een DNA-onderzoek op uitwerpselen .
Door analyse van dit DNA wordt zowel de soort als de afkomst onmiskenbaar.
Met deze methode kon het 'Onafhankelijk onderzoeksinstituut van de Vlaamse overheid' (INBO) vaststellen dat uitwerpselen, gevonden langs de oever van de Antitankgracht in Brasschaat (december 2018), met zekerheid van de otter afkomstig waren.
Recent werd een veelbelovende techniek ontwikkeld binnen het zogenaamde eDNA-onderzoek (environmental DNA), waarbij een waterstaal wordt onderzocht op microscopisch kleine partikels afkomstig van otter.
Ook hier werd in de Antitankgracht de aanwezigheid van de otter bevestigd.
In 2019 en 2020 waren er tevens aanwijzingen voor de aanwezigheid van de otter in onze regio.
Dus de otter is terug, blijkbaar zelfs tot in onze eigen achtertuin.
In onze regio is, buiten de Schelde, de Antitankgracht zowat de enige waterweg die ± aan alle ottereisen kan voldoen én tegelijk potentiële natuurgebieden met elkaar kan verbinden.
De gracht is meer dan 33 km lang, bevat water van vrij goede kwaliteit en is op de meeste plaatsen visrijk.
Daarnaast kruist de gracht tal van visrijke laaglandbeken als de Laarse Beek en het Schijn, biedt ze een natuurverbinding tussen de Beneden-Schelde en de valleien van de Kleine en de Grote Nete, en via de Schietvelden en de Kalmthoutse Heide ook met het Maasbekken in Nederland.
Het eerste wat opvalt als je met een beetje geluk een otter ziet, is zijn mooie gladde slanke lijf.
Daarmee kan hij supersnel zwemmen.
Tussen zijn vijf tenen heeft de otter zwemvliezen.
De lange stijve haren van zijn vacht zijn vettig, zodat het water van zijn lijf afglijdt.
Ook zitten er luchtbelletjes tussen de haren, daardoor wordt zijn huid nooit nat.
Een otter kan wel 400 meter onder water zwemmen zonder naar adem te happen en zwemmend een snelheid van 11-14 km per uur bereiken.
De oren en ogen blijven tijdens het zwemmen dicht.
Meestal blijft de otter minder dan een minuut onder water, maar kan het wel vier minuten volhouden.
De Europese otter leeft alleen en niet in een groep.
Onze vereniging bestond in 2021 vijf jaar en riep, samen met heel wat partners, 2021 uit als het jaar van de
otter
in de hoop dat er een soortenbeschermingsprogramma zou worden goedgekeurd.Dit jaar heeft Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir dit beschermingsprogramma goedgekeurd, zodat de omgeving van de Antitankgracht nog meer ottervriendelijk kan worden.
Althans dat is de hoop van natuurvereniging GroenRand.
Die beschouwt de otter als hoopvol symbool voor natuurheropleving.
GroenRand heeft tijdens dit jubileumjaar 600 voorleesboekjes ‘
Olga de Otter
' wordt ziek’ verspreid in 94 basisscholen en jeugdbewegingen.Het voorleesverhaal werd geschreven door Peter Jochems en geïllustreerd door Rodrik Steverlynck, en speelde zich af in het bos langs de Antitankgracht.
Dankzij de levendige vertelling en het bijbehorende beeldmateriaal werd de boodschap goed overgebracht: “zwerfvuil is nefast voor dieren zoals de otter
In 2021 werd ook gestart met samenwerkingsverbanden met stakeholders en de opmaak van het actieplan in overleg en samenwerking met INBO.
De Antitankgracht zou waterhoudend moeten zijn tijdens alle seizoenen: het verder uitvoeren van slibruimingen kan hieraan tegemoet komen, onder meer in relatie met de doelstelling om de Antitankgracht permanent watervoerend te houden en de aan het waterbiotoop gebonden biodiversiteit te optimaliseren.
GroenRand gaf de aanbeveling om deze werkzaamheden ecologisch en ecotoxicologisch van nabij op te volgen.
Willen we een correcte inschatting maken van de kansen van herstel voor otters in relatie tot de specifieke rol die de Antitankgracht daarin kan vervullen, dan zou er volgens GroenRand een actualisering moeten gebeuren van de meetwaarden van opgestapelde lichaamsvreemde stoffen in vis (voornaamste voedingsbron van otters).
Er wordt ondertussen, in het kader van Interreg en het soortbeschermingsprogramma otter, door INBO een onderzoeksproject opgestart rond polluenten in prooidieren.
Project Otter langs de Antitankgracht
Het voorkomen van de otter langs de Antitankgracht wordt reeds enkele jaren intensief (sinds 2017 tot op heden) opgevolgd door de vrijwilligers van Natuurpunt Antwerpen Noord & Kempen (kerngroep Natuurpunt Brasschaat).
Daarbij werd ook een analyse uitgevoerd waarbij kansen en knelpunten op het traject van de Antitankgracht in detail in beeld werden gebracht.
Inmiddels hebben ook de Provincie Antwerpen en Regionaal Landschap de Voorkempen de handen in elkaar geslagen om de Antitankgracht als robuuste ruggengraat of “blauwe draad” tussen de verschillende natuurgebieden te versterken.
De Provincie, het Regionaal Landschap en Natuurpunt streven in overleg met GroenRand en GruunRant er samen naar om deze as te ontsnipperen en de linken met de verschillende natuurgebieden verder te ontwikkelen als otterleefgebied.
Van belang zijn tevens de talrijke rustgebieden langs de oevers.
De twee regionale Natuurpunt-afdelingen, Natuurpunt Antwerpen Noord & Kempen en Natuurpunt Schijnbeemden, kochten hiervoor verschillende gebieden aan zoals het Fort van Ertband en het Ertbrandbos, het Wolvenbos, Gravinnenbos, Verbrand Bos …, andere gebieden langs de gracht, zoals de Opstalvallei, worden als natuurgebied beheerd.
Acties werden deels opgenomen in het Plan Otter (Cornelis 2020); de fiches per deelactie zijn verankerd in een achtergrondrapport.
De versnippering door de aanwezige bebouwing, vele wegen en spoorweg vormt een zwaar knelpunt voor de Antitankgracht en omliggende natuur en bosgebieden: het zoeken naar methodieken om op regionale schaal te ontsnipperen is hier dé uitdaging (soortenbeschermingsprogramma otter).
ANB en WWF trekken momenteel het dossier.
In februari 2023 is bij Interreg Vlaanderen-Nederland een eerste voorstel ingediend.
Deadline voor indienen van het volledige en definitieve dossier is oktober 2023, start na goedkeuring is dan 2024.
Er zijn nog veel vraagtekens te zetten, maar niet getreurd, een lezing door Joeri Cortens maakt alles duidelijk:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten