Interview met Karel Hermys over belang van houtkanten
Voor verschillende dier- en plantensoorten vormen ze een laatste toevluchtsoord.
Roofvogels gebruiken een alleenstaande hoge boom als uitkijkpost; vogels vinden een schuilplaats in een heg.
Ze doen dienst als corridor tussen natuurgebieden.
Lijnvormige landschapselementen zoals heggen en bomenrijen bieden planten en dieren een beschutte route van het ene natuurgebied naar het andere.
Ze zorgen voor een verscheidenheid aan habitats en bevorderen zo het ecologisch evenwicht.
Kleine landschapselementen aan de rand van landbouwpercelen kunnen een habitat zijn voor soorten ,die plagen van schadelijke insecten op de landbouwgewassen, onder controle houden.
Vlaanderen had nog niet zo lang geleden een dicht netwerk van houtkanten, hagen en bomenrijen vol leven. Het belang van deze kleine landschapselementen voor onze biodiversiteit en streekidentiteit kan niet overschat worden.
Dat weten de regionale landschappen maar al te goed en daarom wordt er samen met vele partners gewerkt aan het versterken van het houtkantennetwerk. Alle regionale landschappen in Vlaanderen plantten vorig jaar maar liefst 442 510 struiken en bomen aan waaronder ook kleine landschapselementen zoals hagen, houtkanten en heggen.
Één van de regionale landschappen die al meer dan 10 jaar aan houtkantenbeheer werkt, is Regionaal Landschap Lage Kempen.
Tijd om een praatje te gaan maken met Karel Hermys, projectcoördinator houtkantenbeheer.
Karel, wat zijn houtkanten eigenlijk? Want bomenrijen kent iedereen wel, maar houtkanten zijn veel meer dan dat, niet?
Klopt, Een houtkant is een lijnvormig landschapselement dat bestaat uit bomen maar ook struiken en hoge kruiden die werden aangeplant of spontaan groeien.
Het grootste verschil met een bomenrij is dat in een houtkant minder bomen van dezelfde omvang en leeftijd staan.
Een houtkant is ook breder en herbergt meer struiken en boomsoorten.
Er wordt vaak hakhoutbeheer toegepast waarbij delen van de houtkant om de 10 à 15 jaar afgezet worden.
In het voorjaar schieten er dan weer jonge scheuten uit, waardoor de houtkant verjongt.
Hoe komt het dat de houtkanten verdwijnen?
Kleine landschapselementen hadden vroeger tal van functies.
Ze omheinden akkers en weilanden waarbij ze dienden als eigendomsgrens, windscherm, doornige veekering of waar ze beschutting boden voor het vee.
Ze hielpen weilanden draineren en leverden allerlei producten op zoals brandhout, geriefhout, vruchten en eetbare planten.
Maar de houtoogst werd minder belangrijk door de opkomst van fossiele brandstoffen en veekeringen werden vervangen door prikkeldraad.
Door de grootschalige mechanisering van de landbouw, konden er grotere percelen grond bewerkt worden en stonden kleine landschapselementen vaak in de weg.
Maar ook verstedelijking en de ruilverkavelingen eisten hun tol.
Waarom zijn houtkanten belangrijk?
Dankzij de houtkanten is ons landschap veerkrachtiger en kan het de uitdagingen van klimaatverandering beter aan. Zware neerslag en droogte worden door houtkanten beter gecounterd. Voor veel dieren vormen houtkanten hun enige leefgebied. Zeker in grootschalige landbouwlandschappen zijn deze groene lijnen ware oases voor geelgors, egels, vleermuizen maar ook voor onze wilde bijen.
Houtkanten zorgen voor een uitwisseling van soorten tussen de natuurgebieden.
Bovendien kleden houtkanten het landschap aan.
En wie wil er nu niet in een mooi landschap wonen, werken of ontspannen?
Gelukkig zien overheden steeds vaker het nut in van het behoud en het versterken van het houtkantennetwerk.
Zo lanceerde minister Zuhal Demir vorig jaar het houtkantenbeheerplan met als doel tegen 2030 de houtkanten een stevige impuls te geven.
Wist je dat de regionale landschappen jaarlijks meer dan 111.000 m² houtkanten in heel Vlaanderen beheren?
Wat doen de regionale landschappen om de houtkanten te redden?
Veel regionale landschappen ondersteunen gemeentebesturen en landbouwers via hun Loket Onderhoud Buitengebied met het onderhouden van het landschap. Als we onze houtkanten willen behouden, is het onderhoud ervan cruciaal. Want hoe ouder het landschapselement, hoe waardevoller het is op vlak van biodiversiteit en koolstofopslag.
Een oude houtkant kan namelijk, net zoals een oud bos, niet zomaar vervangen worden door een nieuwe. Wist je dat sommige houtkanten in onze streek al van de 18de eeuw stammen? Een eerste stap is meestal de opmaak van een gemeentelijk houtkantenbeheerplan waar samen met verschillende partners aan een visie rond beheer geschreven wordt.
Hierin nemen de regionale landschappen de pen op en brengen iedereen rond de tafel.
Maar ook particulieren en landbouwers kunnen advies inwinnen bij hun regionaal landschap. Bij Lage Kempen organiseren we –net als de meeste van onze collega’s- bijvoorbeeld in de winter een samenaankoop voor het onderhoud en de aanplant van houtkanten.
Waarom is draagvlak zo belangrijk bij houtkantenbeheer?
Houtkanten staan vaak op eigendom van landbouwers. Het aanplanten van houtkanten op perceelsgrenzen van akkers en weilanden zal dus voor hen aantrekkelijk moeten gemaakt worden. Dan is het belangrijk dat je inzet op sensibilisatie, kennisverspreiding maar ook dat je financiële tools aanbiedt.
In verschillende regionale landschappen lopen samenaankopen voor de aanplant en het onderhoud van kleine landschapselementen. Ook partnerschappen aangaan met bijvoorbeeld Boerennatuur helpt om het draagvlak voor houtkanten te vergroten.
Wat kunnen inwoners doen voor de houtkanten?
Als je een houtkant hebt, is het belangrijk dat je deze regelmatig onderhoudt.
In principe zet je om de 10 à 15 jaar per 100 meter 10 meter houtkant af.
Zo krijg je meer variatie in je houtkant en groeien ze niet uit tot bomenrijen.
Waar plant je het best houtkanten aan?
Waar je houtkanten het best aanplant, hangt af van de functie van de houtkant en de omgeving.
Wil je bijvoorbeeld aan erosiebestrijding doen, dan plant je best parallel op de hoogtelijnen in het landschap en loodrecht op de ploegrichting van de akker.
Wil je een windscherm aanleggen rond een akkerperceel, dan is het nuttig om loodrecht (noord-west) op de dominante windrichting (zuid-west) aan te planten.
Om schaduwwerking van het landschapselement te beperken, plant je best noord-zuid.
Houd ook rekening met het omliggende landschap.
Zit je pal in weidevogelgebied, dan is het belangrijk om de houtkanten regelmatig te verjongen zodat er geen grote bomen in komen te staan bijvoorbeeld.
Zet verschillende soorten planten zodat je veel variatie hebt en meer soorten aantrekt. Belangrijke tip is dat je voldoende ruimte moet hebben, minstens 5 meter breedte en dat je kruisgewijs aanplant. In elk geval kan je bij het regionaal landschap bij jou in de buurt terecht voor tips en advies.
Dankjewel Karel voor dit interview!
Meer info
Geen opmerkingen:
Een reactie posten