dinsdag 24 september 2024

Op bezoek in het fort Ertbrand

Op bezoek in het fort Ertbrand


Het Fort van Ertbrand, gelegen naast de Antitankgracht in Kapellen, vormt het meest noordelijke punt van de buitenste fortengordel rond Antwerpen en is een onderdeel van het projectgebied van GroenRand.

Het Ertbrandbos is een natuurlijke schakel tussen de natuurgebieden van Stabroek, Kapellen, Brasschaat en het Grenspark Kalmthoutse Heide.
Gericht bos- en natuurbeheer in het Ertbrandbos versterkt de Kalmthoutse Heide, het grootste natuurgebied van Vlaanderen.


Het fort, gebouwd tussen 1908 en 1912, bood onderdak aan ongeveer 500 manschappen in augustus 1914.
Deze bezetting was echter kortstondig: twee maanden later, tijdens de Duitse bezetting van Antwerpen, werd het fort geëvacueerd.
Na de Tweede Wereldoorlog werd het gebruikt door de Belgische Ontmijningsdienst voor het vernietigen van explosieven, mijnen en munitie.
Later was het fort lange tijd privébezit, totdat Natuurpunt het in 2017 overnam en het als natuurgebied ging beheren.


Fort Ertbrand is nu onderdeel van het habitatrichtlijngebied 'Historische fortengordels van Antwerpen als vleermuizenhabitats'.
Het gebied is een cruciale overwinteringslocatie voor vleermuizen, wat begrijpelijk is door de combinatie van passende overwinteringsaccommodaties en een aantrekkelijk jacht- en leefgebied in de nabijheid.
Verschillende soorten vleermuizen, waaronder de watervleermuis, baardvleermuis en franjestaart, vinden in deze omgeving een geschikt onderkomen. 


Het nabijgelegen Ertbrandbos vervult een cruciale rol in de levensbehoeften van de vleermuizen.
Het beheer is gericht op het behouden van oude bomen met holtes die fungeren als zomerverblijfplaatsen voor vleermuizen, en op het verbeteren van de bosstructuur om een rijkere insectenpopulatie te ondersteunen als voedselbron.
Tussen 2019 en 2021 is er intensief gewerkt aan het fort.
Naast het renoveren van de toegangspoort, brug en toegangsweg, zijn er aanpassingen gemaakt om de leefomstandigheden voor de vleermuizen te verbeteren.


Vleermuizen prefereren een constant binnenklimaat tijdens hun winterslaap.
Om dit te bereiken, zijn op diverse plekken houten balken in de raamopeningen aangebracht en zijn er tochtwerende deuren geplaatst.
Dit zorgt voor een stabielere temperatuur en minder tocht.
De openingen die vleermuizen gebruiken om het fort in en uit te vliegen, zijn voorzien van tralies, zodat ze toegankelijk blijven.
In het fort zijn diverse nieuwe hangplekken gemaakt, zoals verticale boorgaten.


De historische afwateringskanalen waren na verloop van tijd volgelopen met zand.
Deze kanalen zijn vakkundig van het zand ontdaan.
Voor deze taak werd een gespecialiseerde installatie ingezet, bestaande uit een spuitwagen met een 'rioolrat' (een spuitkop aan een slang die door zand kan spuiten) en een zuigwagen die het natte zand tot net buiten de gracht kon verplaatsen, omdat de vrachtwagens vanwege hun gewicht niet over de brug het fort in konden rijden.

                                              © Wout Willems

Het herstel van de kanalen draagt bij aan de instandhouding van het gebouw en creëert een ideaal klimaat voor de vele vleermuizen die er overwinteren.

Foto's zijn van Mark Mertens

Geen opmerkingen:

Een reactie posten