Het trieste verhaal van de Antwerpse Schietvelden
De nieuwe Vlaamse regering zal vanaf nu elk halfjaar overleggen over het beleid inzake natuur en milieu met Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt, Bos+ en Vogelbescherming Vlaanderen.
Veel overleg, dure studies, mooie ideeën zoals de klimaatgordel...maar geen geld om iets uit te voeren.
GroenRand vertelt vandaag het treurige verhaal over de verbinding tussen de Schietvelden.
Een soap die al jaren voortduurt zonder enige vooruitgang, terwijl iedereen het eens is over het belang ervan.
Veel overleg, dure studies, mooie ideeën zoals de klimaatgordel...maar geen geld om iets uit te voeren.
GroenRand vertelt vandaag het treurige verhaal over de verbinding tussen de Schietvelden.
Een soap die al jaren voortduurt zonder enige vooruitgang, terwijl iedereen het eens is over het belang ervan.
Sinds 1997 vormt het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen een cruciale basis voor het ruimtelijke beleid.
Hierin werd het belang van de verbinding tussen het Grenspark en de Schietvelden al benadrukt.
In 2018 hebben we dit belang verder onderstreept en de Antitankgracht met aangrenzende bossen toegevoegd.
Het Klein Schietveld grenst bij het Fort van Brasschaat aan de Antitankgracht.
Hierin werd het belang van de verbinding tussen het Grenspark en de Schietvelden al benadrukt.
In 2018 hebben we dit belang verder onderstreept en de Antitankgracht met aangrenzende bossen toegevoegd.
Het Klein Schietveld grenst bij het Fort van Brasschaat aan de Antitankgracht.
De Schietvelden, die dicht bij elkaar liggen, zijn momenteel gescheiden door kruisende verkeersinfrastructuur (Essensteenweg, Bredabaan en lokale wegen), woongebieden, recreatiegebieden en industriegebieden.
Beide Schietvelden maken deel uit van het Natura 2000-netwerk en bevatten zeer zeldzame habitats die essentieel zijn voor de instandhoudingsdoelstellingen van verschillende soorten.
Daarom is de potentiële meerwaarde van een verbinding tussen de twee gebieden aanzienlijk.
Beide Schietvelden maken deel uit van het Natura 2000-netwerk en bevatten zeer zeldzame habitats die essentieel zijn voor de instandhoudingsdoelstellingen van verschillende soorten.
Daarom is de potentiële meerwaarde van een verbinding tussen de twee gebieden aanzienlijk.
Veel gestudeer, maar weinig centen
Op ons verzoek heeft het Regionaal Landschap de Voorkempen, in het kader van een bachelorproef door Pieter Laurijssens tijdens het academiejaar 2019-2020 aan de Campus Thomas More Kempen, onderzoek gedaan naar de natuurverbinding tussen de schietvelden.
Na deze studie heeft het kabinet van Zuhal Demir toegezegd om villagronden te verwerven om zo de verbinding tussen het Groot- en Klein Schietveld te realiseren (uiterste puntje van de Bredabaan/Essensteenweg).
Helaas hebben we weinig vooruitgang in het dossier gezien, later bleek dat dit te wijten was aan een gebrek aan financiële middelen.
Na deze studie heeft het kabinet van Zuhal Demir toegezegd om villagronden te verwerven om zo de verbinding tussen het Groot- en Klein Schietveld te realiseren (uiterste puntje van de Bredabaan/Essensteenweg).
Helaas hebben we weinig vooruitgang in het dossier gezien, later bleek dat dit te wijten was aan een gebrek aan financiële middelen.
 | GroenRand bevordert netwerken in ons landschap die natuurkerngebieden en de omliggende gebieden verb www.noordernieuws.be |
Daarom deed onze vereniging het voorstel om een 'Vlaams Gebiedsfonds voor Snelle en Strategische Aankopen' in het leven te roepen, met het doel om financiële middelen beschikbaar te stellen voor de aankoop van prioritaire gronden die essentieel zijn voor het creëren van natuurverbindingen.
Dit fonds kan dan ook dienen voor andere projecten.
Maar op dit voorstel kregen we geen reactie.
Maar op dit voorstel kregen we geen reactie.
In december 2022 pleitte GroenRand opnieuw om werk te maken van een verbinding tussen het Klein en Groot Schietveld.
Uit overleg met lokale besturen en andere betrokken partijen binnen het complexe project De Nieuwe Rand bleek dat het tussenliggende gebied onder druk staat.
Bovendien ondervinden enkele beschermde soorten in de Schietvelden toenemende druk door klimaatverandering, waarbij recente droogteperiodes een duidelijk signaal zijn.
Een studie van de bureaus Hesselteer, die deel uitmaakt van het complexe project Nieuwe Rand en specifiek het gebiedsprogramma Klimaatgordel, ondersteunt deze bevindingen.
Uit overleg met lokale besturen en andere betrokken partijen binnen het complexe project De Nieuwe Rand bleek dat het tussenliggende gebied onder druk staat.
Bovendien ondervinden enkele beschermde soorten in de Schietvelden toenemende druk door klimaatverandering, waarbij recente droogteperiodes een duidelijk signaal zijn.
Een studie van de bureaus Hesselteer, die deel uitmaakt van het complexe project Nieuwe Rand en specifiek het gebiedsprogramma Klimaatgordel, ondersteunt deze bevindingen.
Om meer te weten te komen kan je best het onderzoek zelf raadplegen (juli 2023).
Deze tweede studie bevestigt wat we al wisten: het is urgent om deze connectie te verbeteren, gezien de beperkte mogelijkheden, en daarom moet het prioriteit krijgen.
Deze tweede studie bevestigt wat we al wisten: het is urgent om deze connectie te verbeteren, gezien de beperkte mogelijkheden, en daarom moet het prioriteit krijgen.
Het Klein en Groot Schietveld zijn twee uitzonderlijk grote natuurgebieden die deel uitmaken van de groene gordel ten noorden van de stad Antwerpen. Het Klein omgeving.vlaanderen.be |
GVA schreef hier het volgend artikel over:
 | Een uitvoerige studie over de verbinding tussen de twee Schietvelden ten noorden van Antwerpen leidt tot de volgende conclusie: één enkele ecologische verbinding tussen de twee natuurgebieden die gelegen zijn over de gemeenten Brasschaat, Brecht en Wuustwezel, is het absolute minimum en dat wordt nu niet gehaald. www.nieuwsblad.be |
Op 29/03/2024 werd de aanvraag voor een strategisch project ingediend 'de Antwerpse Rand verbindt'.
Werf 4 gaat over het Klein en Groot Schietveld.
Voor de verbinding tussen het Klein en Groot Schietveld werd dus, kaderend binnen De Nieuwe Rand, een ontwerpend onderzoek afgerond.
Het doel was om de ecologische potenties en ruimtelijke mogelijkheden van een verbinding tussen de schietvelden ontwerpend te onderzoeken in samenspraak met een heel aantal actoren (lokale besturen, defensie, landbouw,…).
De realisatie van een ecologische verbinding heeft als doel de landschappelijke connectie tussen het Groot en het Klein Schietveld te herstellen, zodat er terug uitwisseling tussen populaties mogelijk is en de ecologische isolatie kan worden verminderd.
Werf 4 gaat over het Klein en Groot Schietveld.
Voor de verbinding tussen het Klein en Groot Schietveld werd dus, kaderend binnen De Nieuwe Rand, een ontwerpend onderzoek afgerond.
Het doel was om de ecologische potenties en ruimtelijke mogelijkheden van een verbinding tussen de schietvelden ontwerpend te onderzoeken in samenspraak met een heel aantal actoren (lokale besturen, defensie, landbouw,…).
De realisatie van een ecologische verbinding heeft als doel de landschappelijke connectie tussen het Groot en het Klein Schietveld te herstellen, zodat er terug uitwisseling tussen populaties mogelijk is en de ecologische isolatie kan worden verminderd.
De urgentie van de schietvelden is gekend bij Departement Omgeving en ze bevestigen daar de noodzaak.
GroenRand kwam eergisteren te weten dat het project geslaagd was voor de commissie (jury), maar jammer genoeg was er weerom geen budget voorzien om het strategisch project ‘De Antwerpse Rand Verbindt’ uit te voeren.
Departement Omgeving zal de komende twee maanden bekijken of er, door middel van budgetverschuivingen, alsnog een oplossing kan worden gevonden.
Hierover kunnen zij geen garanties bieden.
Met andere woorden, het project is weer vertraagd en voor onbepaalde tijd uitgesteld.
Het lijkt erop dat men wacht tot de laatste optie voor deze verbinding is uitgeput.
Departement Omgeving zal de komende twee maanden bekijken of er, door middel van budgetverschuivingen, alsnog een oplossing kan worden gevonden.
Hierover kunnen zij geen garanties bieden.
Met andere woorden, het project is weer vertraagd en voor onbepaalde tijd uitgesteld.
Het lijkt erop dat men wacht tot de laatste optie voor deze verbinding is uitgeput.
Background
Heel wat van onze milieu- en biodiversiteitsproblemen hangen nauw samen met ruimtelijke wanorde.
Hoewel de gewestplannen royaal nieuwe woon- en industriezones toekenden, introduceerde men in de jaren '80 ook talrijke mogelijkheden tot afwijking.
De beruchte opvulregel maakte het mogelijk toch woningen in landbouwgebied te bouwen, als die maar gelegen waren tussen twee bestaande boerderijen.
De opvulregel - bedoeld als tijdelijke uitzondering om de invoering van de gewestplannen soepeler te laten verlopen - werd al snel een vaste regel die steeds genereuzer werd toegepast.
Een ander voorbeeld is het minidecreet, dat zonevreemde economische activiteiten in landbouwzones en natuurgebieden toeliet.
Achterpoortjes werden voordeuren.
De lint- en verspreide bebouwing kende hierdoor een ongebreidelde groei.
Lint- en verspreide bebouwingen moeten via wegen bereikbaar blijven.
Hierdoor geraken natuurgebieden geïsoleerd.
Op locaties waar belangrijke natuurgebieden of ecologische corridors worden doorkruist, creëren wegen een onoverkomelijke barrière voor flora en fauna (fragmentatie), wat vervolgens resulteert in genetische verarming.
Om deze fouten vanuit het verleden goed te maken moet er volgens GroenRand geïnvesteerd worden in robuuste, veerkrachtige, samenhangende en multifunctionele natuurlandschappen.
De beruchte opvulregel maakte het mogelijk toch woningen in landbouwgebied te bouwen, als die maar gelegen waren tussen twee bestaande boerderijen.
De opvulregel - bedoeld als tijdelijke uitzondering om de invoering van de gewestplannen soepeler te laten verlopen - werd al snel een vaste regel die steeds genereuzer werd toegepast.
Een ander voorbeeld is het minidecreet, dat zonevreemde economische activiteiten in landbouwzones en natuurgebieden toeliet.
Achterpoortjes werden voordeuren.
De lint- en verspreide bebouwing kende hierdoor een ongebreidelde groei.
Lint- en verspreide bebouwingen moeten via wegen bereikbaar blijven.
Hierdoor geraken natuurgebieden geïsoleerd.
Op locaties waar belangrijke natuurgebieden of ecologische corridors worden doorkruist, creëren wegen een onoverkomelijke barrière voor flora en fauna (fragmentatie), wat vervolgens resulteert in genetische verarming.
Om deze fouten vanuit het verleden goed te maken moet er volgens GroenRand geïnvesteerd worden in robuuste, veerkrachtige, samenhangende en multifunctionele natuurlandschappen.
We zijn niet de enige met deze visie.
Hoewel het beleid in theorie meegaat, blijft de praktische uitvoering achter.
Hoewel het beleid in theorie meegaat, blijft de praktische uitvoering achter.
De strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) legt de nadruk op het belang van groenblauwe netwerken (GBN).
De realisatie van een GBN kan vele voordelen opleveren, zoals het versterken van de biodiversiteit, het verbeteren van de levenskwaliteit, het ondersteunen van klimaatbestendige en veerkrachtige omgevingen, en andere ecosysteemdiensten.
De Vlaamse Overheid heeft als doel om door het koppelen of ontwikkelen van diverse groene gebieden, op den duur een coherent en functioneel netwerk te creëren, als reactie op de problemen van ruimtelijke wanorde uit het verleden.
De realisatie van een GBN kan vele voordelen opleveren, zoals het versterken van de biodiversiteit, het verbeteren van de levenskwaliteit, het ondersteunen van klimaatbestendige en veerkrachtige omgevingen, en andere ecosysteemdiensten.
De Vlaamse Overheid heeft als doel om door het koppelen of ontwikkelen van diverse groene gebieden, op den duur een coherent en functioneel netwerk te creëren, als reactie op de problemen van ruimtelijke wanorde uit het verleden.
De studie Groenblauwe netwerken in Vlaanderen (roepnaam Gobelin) zoekt naar manieren om de implementatie ervan te ondersteunen en op te volgen.
De studie werd uitgevoerd door het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek in samenwerking met de Universiteit Antwerpen en bestaat uit drie onderdelen:
De studie werd uitgevoerd door het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek in samenwerking met de Universiteit Antwerpen en bestaat uit drie onderdelen:
Gobelin 1: Het uitwerken van een breed gedragen definitie van “groenblauwe netwerken” in Vlaanderen die diverse doelstellingen rond biodiversiteit, klimaat en leefkwaliteit integreert en die naast een kwantitatieve definitie ook ambities voor de kwaliteit meeneemt. Aan de basis hiervan ligt een vormings- en co-creatietraject met relevante Vlaamse en lokale actoren.
Gobelin 2: Het in kaart brengen en monitoren van het groenblauw netwerk. Hiervoor werd een set aan ruimtelijke indicatoren ontwikkeld die de huidige toestand in beeld brengt en ruimtelijke veranderingen op langere termijn opspoort. De kaarten kunnen actiegericht ingezet worden.
Gobelin 3: Het formuleren van lessen voor het versterken en verbeteren van het groenblauwnetwerk op basis van analyse van bestaande praktijkvoorbeelden in Vlaanderen en in het buitenland. Hiervoor werden enerzijds 15 cases ex-post geëvalueerd en anderzijds actie-onderzoek uitgevoerd in 3 Vlaamse case-studies, nl.: de Mechelse binnenstad, spoorinfrastructuur in Dilbeek en de Molenbeekvallei bij Landen.
Bekijk het rapport. (1.89 MB)
Bekijk het rapport. (1.89 MB)
De natuurherstelwet, een van de laatste grote wetgevende luiken van de Europese Green Deal, is ondertussen goedgekeurd.
Tegen 2030 zouden er herstelmaatregelen moeten gelden voor minstens 20 procent van het Europese grondgebied.
Het gaat onder meer om het verbinden van gefragmenteerde natuurgebieden.
Europa zal een verplichting opleggen om in de toekomst hieraan te werken.
Vlaanderen heeft twee jaar de tijd om een planmatige aanpak hiervoor te ontwikkelen.
Gelukkig is er reeds intensief onderzoek gedaan en veel voorbereidend werk verricht op het gebied van ontsnippering, door zowel beleidsmakers als vrijwilligers.
Er werden tal van ontsnipperingsstudies gemaakt en voor heel wat snelwegen in Vlaanderen is al onderzocht waar er knelpunten en kansen liggen.
Door oefeningen als het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk (IVON) is ook bekend waar de belangrijke groene verbindingsstructuren in Vlaanderen zijn of zouden moeten komen.
Er is ook een modelmatige ontsnipperingstool ontwikkeld door het VITO.
Uiteraard hebben we ook heel wat Natuurpunt- info (dieren onder de wielen).
In essentie is alle belangrijke informatie beschikbaar.
Het enige wat nu nog nodig is, is het opstellen van een alomvattend plan met een bijbehorend budget.
In het huidige Regeerakkoord staat tevens dat natuur-gebaseerde oplossingen een centrale rol innemen bij klimaatadaptatie.
Met Blue Deal 2.0 wordt er ruimte gemaakt voor water door herstel van valleien, aanleg van wetlands en natte natuur.
Vlaanderen zou blijven investeren in groenblauwe dooradering, zowel in onze dorpskernen en steden als in het buitengebied.
Speciale aandacht zou uitgaan naar ecologische samenhang.
Met het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO), een meerjarig investeringsprogramma, is het doel om natuurgebieden met elkaar te verbinden.
Er zou teven ingezet worden op natuurherstel.
Het engagement van burgers zou optimaal worden benut door lokale besturen en verenigingen te betrekken bij het natuurbeleid en het realiseren van natuurdoelen.
Het Regeerakkoord staat vol goede intenties, maar de financiële onderbouwing voor de realisatie ervan is wat ons vooral bezighoudt.
We verwachten dat de beleidsnota Omgeving meer helderheid zal verschaffen.
De beleidsnota's vermelden normaliter geen budgettaire informatie.
De werelden van beleid en begroting groeien naar elkaar toe door de beleidsinformatie en financiële info geïntegreerd te presenteren.
Met Blue Deal 2.0 wordt er ruimte gemaakt voor water door herstel van valleien, aanleg van wetlands en natte natuur.
Vlaanderen zou blijven investeren in groenblauwe dooradering, zowel in onze dorpskernen en steden als in het buitengebied.
Speciale aandacht zou uitgaan naar ecologische samenhang.
Met het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO), een meerjarig investeringsprogramma, is het doel om natuurgebieden met elkaar te verbinden.
Er zou teven ingezet worden op natuurherstel.
Het engagement van burgers zou optimaal worden benut door lokale besturen en verenigingen te betrekken bij het natuurbeleid en het realiseren van natuurdoelen.
Het Regeerakkoord staat vol goede intenties, maar de financiële onderbouwing voor de realisatie ervan is wat ons vooral bezighoudt.
We verwachten dat de beleidsnota Omgeving meer helderheid zal verschaffen.
De beleidsnota's vermelden normaliter geen budgettaire informatie.
De werelden van beleid en begroting groeien naar elkaar toe door de beleidsinformatie en financiële info geïntegreerd te presenteren.
Voor ons is de ontwikkeling van Vlaamse parken, inclusief de benodigde budgetten, een kans om samen hieromtrent te werken.
Echter, in het nieuwe Regeerakkoord wordt de ontwikkeling van nieuwe parken niet vermeld, waarschijnlijk door een gebrek aan voorziene financiën.
De connectie van de Schietvelden, die één bouwterrein beslaat, is cruciaal voor de realisatie van het toekomstige Nationaal Park Kalmthoutse Heide, en daar is algemene consensus over.
Echter, ondanks jarenlange inspanningen en twee uitgebreide studies over de Schietvelden, zijn er nog steeds geen concrete resultaten vanwege het herhaaldelijk ontbreken van financiering.
Echter, in het nieuwe Regeerakkoord wordt de ontwikkeling van nieuwe parken niet vermeld, waarschijnlijk door een gebrek aan voorziene financiën.
De connectie van de Schietvelden, die één bouwterrein beslaat, is cruciaal voor de realisatie van het toekomstige Nationaal Park Kalmthoutse Heide, en daar is algemene consensus over.
Echter, ondanks jarenlange inspanningen en twee uitgebreide studies over de Schietvelden, zijn er nog steeds geen concrete resultaten vanwege het herhaaldelijk ontbreken van financiering.
Betrokkenheid, uitgebreide vergaderingen en studies, werkbanken en andere systemen voor participatie en communicatie moeten ook worden geïntegreerd in een financieel plan om deze goede bedoelingen te verwezenlijken.
We zien een constante herhaling van feiten en goede voornemens, maar er is een gebrek aan vermogen en bereidheid om daadwerkelijk te investeren in natuur en biodiversiteit.
Toch geven we de moed niet op en blijven we doorzetten!
De visies die we presenteren vormen het hoogtepunt van acht jaar GroenRand en tonen onze grote ambities voor de natuur.
Deze ambities zijn van essentieel belang, aangezien de biodiversiteit in het GroenRand-gebied nog altijd onder druk staat en de milieubelasting te groot is voor het behoud van gezonde ecosystemen.
GroenRand
streeft ernaar iedereen te verenigen die zich lokaal of bovenlokaal wil inzetten voor onze natuur in de Voorkempen, ongeacht hun afkomst of politieke overtuiging.Door het bevorderen van een sterk lokaal en Vlaams beleid, streven we ernaar om de natuur een centrale rol te laten spelen in de besluitvorming, ondanks de voortdurende confrontatie met teleurstellingen en desillusies.
Onze vereniging wil de natuur een stem geven, omdat de natuur zichzelf niet kan verdedigen in het publieke debat en geen invloed kan uitoefenen op politieke beslissingen.
We kiezen voor 'nature-based solutions' om klimaatverandering tegen te gaan.
Hoe meer en hoe robuuster de natuur, hoe beter de gevolgen kunnen worden verzacht en opgevangen.
Na twee jaar voorbereiding zijn we nu zes jaar bezig om onderstaand plan te promoten:
Foto's: Els De Backer
Geen opmerkingen:
Een reactie posten