De fascinerende wereld van een biodiverse houtkant
© Yves Adams
Echter, ook houtkanten en hagen in agrarische landschappen kunnen ware biodiversiteitshotspots zijn.
Vele soorten fauna en flora maken van houtkanten hun habitat, en voor sommige soorten zijn ze zelfs onmisbaar, of dienen ze als veilige corridors voor verplaatsing door het landschap.
In typische bocagelandschappen zoals in Normandië (Frankrijk) en Devon (Verenigd Koninkrijk) vindt men tot 2000 verschillende soorten per 100 meter houtkant.
Insecten vormen daarbij de grootste groep, gevolgd door andere ongewervelden zoals spinnen en slakken, talrijke plantensoorten, en een verscheidenheid aan schimmels, paddenstoelen en korstmossen, alsook tientallen soorten gewervelde dieren.
Houtkanten zijn dus veel meer dan slechts een rij bomen en struiken!
In Vlaanderen waren akkers en weilanden in de eerste helft van de twintigste eeuw vaak omgeven door houtkanten en boomrijen, die fungeerden als eigendomsgrenzen, beschutting boden aan vee of als veekering dienden, en hout, vruchten en eetbare planten leverden.
Van dit dichte netwerk zijn vandaag de dag slechts weinig houtkanten over, maar waar ze nog bestaan, profiteert de biodiversiteit.
Ook in Vlaanderen treffen we interessante soorten aan zoals het oranje zandoogje (in het Engels 'hedge brown'), de egel ('hedgehog'), de heggenmus, waarbij hun naam duidelijk naar de houtkant verwijst.
De hazelmuis, een Europees beschermde diersoort, is sterk afhankelijk van het houtkanthabitat en vele zeldzame vleermuizen gebruiken de lineaire structuur van houtkanten als oriëntatie in het landschap.
De interesse in houtkanten is de afgelopen jaren toegenomen, mede door de vraag naar landschapshout. De snippers ervan kunnen als biobrandstof dienen of gebruikt worden om de bodem van akkers en potgrond vruchtbaarder en weerbaarder tegen droogte te maken. Deze hernieuwde aandacht voor houtkanten is gunstig, aangezien het aanplanten ervan de biodiversiteit verhoogt. Echter, bij het oogsten van houtkanten moet de biodiversiteitswaarde niet uit het oog worden verloren. Recentelijk is BOS+ een project gestart ('Ecologisch beheer van houtkanten') om te onderzoeken hoe beide functies gecombineerd kunnen worden. BOS+ biedt met een uitgebreid rapport de benodigde handvatten voor het beheren van bestaande KLE's en het aanplanten van nieuwe juweeltjes in het landschap. Hierbij blijft de biodiversiteitsfunctie van de KLE's centraal staan; sterker nog, deze wordt als prioriteit gesteld omdat het naadloos aansluit bij het leveren van andere gewenste ecosysteemdiensten zoals koolstofvastlegging, houtproductie, erosiebeperking, en het bieden van schaduw en beschutting.
De interesse in houtkanten is de afgelopen jaren toegenomen, mede door de vraag naar landschapshout. De snippers ervan kunnen als biobrandstof dienen of gebruikt worden om de bodem van akkers en potgrond vruchtbaarder en weerbaarder tegen droogte te maken. Deze hernieuwde aandacht voor houtkanten is gunstig, aangezien het aanplanten ervan de biodiversiteit verhoogt. Echter, bij het oogsten van houtkanten moet de biodiversiteitswaarde niet uit het oog worden verloren. Recentelijk is BOS+ een project gestart ('Ecologisch beheer van houtkanten') om te onderzoeken hoe beide functies gecombineerd kunnen worden. BOS+ biedt met een uitgebreid rapport de benodigde handvatten voor het beheren van bestaande KLE's en het aanplanten van nieuwe juweeltjes in het landschap. Hierbij blijft de biodiversiteitsfunctie van de KLE's centraal staan; sterker nog, deze wordt als prioriteit gesteld omdat het naadloos aansluit bij het leveren van andere gewenste ecosysteemdiensten zoals koolstofvastlegging, houtproductie, erosiebeperking, en het bieden van schaduw en beschutting.
Het eerste deel biedt een uitvoerige introductie tot de houtige kleine landschapselementen in de provincie Antwerpen.
Het doel is om een wetenschappelijk gefundeerde inleiding te bieden aan iedereen die zich wil verdiepen in, of betrokken is bij, het beheer of de aanleg van deze elementen.
In het tweede deel wordt de theorie toegepast door het definiëren van streefbeelden voor biodiverse bomenrijen, houtkanten en heggen.
De belangrijkste punten bij het beheer en de aanleg van KLE's worden grondig besproken.
Naast de basisprincipes voor ecologisch beheer en aanplanting, worden ook vragen gesteld zoals 'Wanneer kies je voor een bomenrij, houtkant of haag?' en 'Hoe houd je rekening met cultuurhistorie en de eigenheid van het landschap bij je keuze?'.
In het derde deel worden beslissingsbomen gepresenteerd.
De lezer wordt eerst geholpen bij het bepalen van het type houtkant, bomenrij of haag. Afhankelijk van het bestaande type zijn er verschillende beheeropties beschikbaar, elk met hun eigen doelstellingen en bijbehorende voor- en nadelen.
Na de keuze voor behoud of omvorming, worden de noodzakelijke beheermaatregelen voor die transitie beschreven, of maatregelen die kunnen leiden tot een grotere biodiversiteit binnen het bestaande type.
Het planten van nieuwe KLE's kan verschillende doelen dienen.
Voor biodiversiteit kan de focus liggen op bloei, vruchtzetting of waardplanten. Deze focus bepaalt de keuze van soorten.
Dit hoofdstuk bevat tabellen die bij deze keuze helpen. Voor elk streefbeeld is er ook een aanplantschema opgenomen.
Lees het volledige rapport: https://bosplus.be/wp-content/uploads/2023/10/Rapport_EcologischeBeherenEnAanplantenVanHoutkantenBomenrijenHeggenIndeProvincieAntwerpen_sept2023.pdf.coredownload.pdf.pdf
Je kunt ook in je eigen tuin bijdragen aan de biodiversiteit door het aanplanten van een houtkant of haag!
In Vlaanderen zijn er leuke initiatieven zoals Behaag Onze Kempen en diverse projecten van de Regionale Landschappen.
Bron: eigen redactie + BOS+
Geen opmerkingen:
Een reactie posten