Natuur en landbouw hand in hand

 BOEREN ALS LANDSCHAPSBOUWER    

 

Aan het Brasschaatse Hotel Dennenhof zijn een honderdtal landbouwers met hun tractor samengekomen.
Ze kwamen er hun bezorgdheid uiten over de kandidatuur van het Grenspark Kalmthoutse Heide, om als Nationaal Park erkend te worden.
In het hotel zelf vond  er ondertussen een derde overleg plaats tussen verschillende betrokkenen, waaronder de landbouwers.
Nochtans is niet de bedoeling dat het Grenspark zou uitbreiden.
Er wordt gestart binnen de huidige grenzen van het natuurgebied.
In de toekomst kan er wel een uitbreiding komen, maar alleen op vrijwillige basis en met gebieden die al een natuurbestemming hebben.
Landbouwgebieden komen dus niet in aanmerking.
GroenRand begrijp de huidige bezorgdheden van de landbouwsector zeer goed.
Maar het decreet, dat nu op de tafel van de minister ligt, zorgt er juist voor dat er niets verandert voor de landbouwers.
Alles blijft voor hen zoals het is.
Maar toch blijft er heel wat weerstand bestaan bij de landbouwers als het over het onderwerp ‘natuur’ gaat, terwijl er ook heel wat win-wins te behalen zijn.

Op 24 januari verzamelden talrijke lokale en Vlaamse actoren in Brussel, om inzichten met elkaar te delen over hoe we Vlaanderen klimaatrobuuster en biodiverser kunnen maken.
De voorbije 5 jaar werkten zij samen met landbouwers aan het milderen van de effecten van droogte en wateroverlast op hun percelen, het landschap en de natuur.
Ze zochten naar kansen om water beter vast te houden en soorten daarvan te laten profiteren.

Vijf jaar lang bracht het proefproject Water-Land-Schap natuurverenigingen, landbouwers, steden en gemeenten samen rond de tafel.
Op 14 locaties bedachten die partijen oplossingen voor de droogte en de wateroverlast die Vlaanderen steeds vaker zullen treffen. 

Allemaal hebben ze er baat bij dat het water in Vlaanderen minder snel naar zee afgeleid wordt.
Maar toch botsen ze op het terrein vaak over de manier waarop dat moet gebeuren.
Maar als je lang praat en men voelt dat er geluisterd wordt, dan creëer je vertrouwen.
Dan is men sneller bereid om mee te stappen.

Landbouwers die op hun landbouwpercelen willen werken aan meer biodiversiteit, kunnen daarvoor een beheerovereenkomst sluiten met de Vlaamse Landmaatschappij.
Ze engageren zich dan om 5 jaar lang bepaalde maatregelen uit te voeren op een deel van hun percelen. 
Het houtkantenplan is bijvoorbeeld een actieplan om het houtkantennetwerk samen met lokale besturen en partners kwalitatief en kwantitatief te versterken tegen 2030.

De hernieuwde aandacht voor houtkanten is grotendeels terug te brengen tot de mogelijkheden die ze bieden in de strijd tegen klimaatverandering en biodiversiteitsverlies.
Door het netwerk van houtkanten te versterken, worden verschillende beleidskaders op mondiaal, Europees en Vlaams niveau gerealiseerd.
Houtkanten dragen bij aan een robuust landschap dat veerkrachtiger is tegen droogte alsook tegen extreme neerslag.
Op deze manier dragen ze bij aan klimaatadaptatie. 

Ze capteren CO2 uit de lucht en zorgen zowel voor directe als indirecte koolstofopslag .
Als habitats met een eigen, kenmerkende biodiversiteit en als verbindend element tussen andere ecosystemen, hebben houtkanten een belangrijke bijdrage aan het tegengaan van biodiversiteitsverlies.

Landbouwers en tuinders zijn hierbij voor GroenRand zeer belangrijke beheerders van de open ruimte.
Zij beheren 51% van de open ruimte in Vlaanderen en zijn daarmee belangrijke landschapsbouwers in het landelijk gebied.
Landbouw en natuur zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Het is daarom cruciaal dat er voldoende middelen en instrumenten in het leven worden geroepen voor een betere biodiversiteit in deze gebieden.
Want Vlaanderen heeft pittige uitdagingen in het verschiet wat biodiversiteit betreft.
Over heel de EU blijft de biodiversiteit afnemen, Vlaanderen is daarin de trieste koploper.
Dat bleek uit een recent rapport van de Europese Commissie. 
Samen met verdroging is versnippering of fragmentatie de belangrijkste drive voor biodiversiteitsverlies in Vlaanderen.

Er zou moeten gekozen worden voor een aanpak die vooral stimulerende maatregelen mogelijk maakt en ondersteunt.
Het gaat dan over het stimuleren van samenwerkingsverbanden, die, van onderuit, werk maken van verschillende Vlaamse beleidsdoelstellingen en dit zonder bijkomende verplichtingen of restricties op te leggen van bovenaf.
Deze oefening moet leiden tot een constructief gebiedsgericht samenwerkingsverband. 
GroenRand stimuleert een gebiedsgerichte aanpak waarbij de landschapsbenadering (landscape approach) aan de basis ligt.   

In deze benadering worden de belangen van de verschillende stakeholders in een landschap integraal bekeken en via dialoog op elkaar afgestemd.   

Open ruimte is essentieel voor klimaatbuffering, biodiversiteit, voedselproductie, erfgoed en recreatie.
  

Enkel een integrale aanpak zorgt voor een duurzame open ruimte met landschappen waar mensen zich mee verbonden kunnen voelen.
Dankzij deze werking van onderuit gaan we voor draagvlak en kunnen we openruimtegebieden robuuster maken.
Onze stelling is steeds geweest dat door samenwerkingsverbanden getracht moet worden om een eenheid van beheer te bekomen zodat er gestreefd kan worden naar het creëren van territoriale verbindingen.  
Met natuurgebieden (snippers) alleen kunnen we de biodiversiteit niet behouden. 
Zij moeten opgenomen zijn in een ecologisch verbindingsnetwerk waarlangs (bedreigde) planten en dieren zich kunnen verplaatsen. 

In robuuste landschappen speelt de natuur en biodiversiteit dé belangrijkste rol in o.a. de soortenbescherming, ontsnippering, CO2–opslag en waterbuffering.

Akkerranden rond de akkers verhogen de biodiversiteit van de fauna die er leeft en de flora die er groeit.
Ze geven de natuurlijke bestuiving van de gewassen een boost en zijn een thuis voor de natuurlijke bestrijders van plagen. 

Voor sommige insecten is een haag of heg hun leefwereld.

• Sommige dieren gebruiken hagen om te schuilen en van daaruit de open ruimte te exploreren naar prooien.
• Vogels gebruiken hagen om te nestelen en zich te voeden.
• Roofvogels gebruiken hagen en houtkanten om te jagen.
• Hagen en houtkanten worden door vogels en dieren ook gebruikt om zich veilig te verplaatsen van het ene gebied naar het andere. Idealiter verbinden de hagen en houtkanten de bossen met elkaar.
• 
  
• 
  
  Vlaanderen wordt steeds droger.
  De laatste jaren staat in de helft van Vlaanderen het grondwater in april laag tot zeer laag.
  We beginnen dus met weinig reserve aan de zomer en moeten steeds opnieuw hopen dat die niet al te droog wordt.
  De korte, intense neerslagpieken in de zomer zijn vaak niet voldoende om de droogte te vermijden. Toch moeten we niet bij de pakken blijven neerzitten.
  Door samen te werken, kunnen we het tij keren.
• 
  

Jarenlang dachten we dat water zo snel mogelijk naar de zee moest.
We voerden het af met beken en kanalen, en bedekten de bodem met een dikke laag beton voor straten en pleinen.
Het gevolg?
Een dalend grondwaterpeil aan de ene kant. 

En overstromingen aan de andere.
Land- en tuinbouwers kunnen helpen om het water langer ter plaatse te houden wanneer het regent. 

Het Regionaal Landschap de Voorkempen wil land- en tuinbouwers inschakelen om regenwater plaatselijk op te vangen.

Het doel van dit project: water conserveren met regelbare stuwen in de grachten rond hun percelen.
Die barrières houden het water tegen zodat het de kans krijgt om in de bodem te infiltreren.
Zo worden de grondwaterreserves aangevuld en is er extra watervoorraad tijdens droge zomers.