Heeft Vlaanderen genoeg budget vrijgemaakt voor het 'Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering' (VAPO)?

Heeft Vlaanderen genoeg budget vrijgemaakt voor het 'Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering' (VAPO)?

                                                                            © Jeroen Mentens

1. Inleiding

Het bebouwde perifere landschap, gelegen ten noordoosten van de stad Antwerpen, vormt een overgangsgebied tussen stad en platteland.
Een van de opvallendste kenmerken is de blauwgroene structuur die door het gebied slingert.
De Antitankgracht loopt er dwars doorheen en verbindt de verschillende (beek)valleien en natuurgebieden die het landschap doorkruisen.
Helaas staat de groene structuur steeds meer onder druk door versnippering, verkavel en andere ontwikkelingen.
Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen heeft een specifiek beleid voor deze gebieden, maar de complexiteit maakt dat de laatste kansen om natuurverbindingen te realiseren verloren dreigen te gaan.
GroenRand benadrukt dit probleem in het project 'Greenconnect'.  

De focus zal de komende maanden liggen op natuurverbinding en ontsnippering.
De ruimtelijke morfologie van dit gebied dankt zijn ontstaan aan rijke Antwerpenaren die zich in de 17e eeuw in de groen rand – toen nog grotendeels heide – vestigden.
Ze bouwden een buitenverblijf en bebosten de gronden rondom hun domeinen.
Een groot aantal van deze domeinen bestaat vandaag nog steeds en bepalen mee de identiteit van het gebied. 
De samenhang van het geheel wordt onder meer beperkt door privé-afsluitingen die de vrije mitigatie van de fauna belemmeren.

                                                                                         © INBO

De versnippering door menselijke activiteit en plaatselijke ontoegankelijkheid maakt dat de samenhang tussen de open ruimte verloren gaat.
Populaties van dieren raken geïsoleerd, wat een achteruitgang van de biodiversiteit inhoudt en dat vraagt naar actie.  
Het is logisch dat eerst de grondvesten worden versterkt waarop de hele constructie rust. 
Het fundament is duidelijk: de Antitankgracht, die aangrenzende bossen en beekvalleien, het Klein Schietveld en het Grenspark verbindt.
En er moet worden geïnvesteerd in de verbinding van de Schietvelden via ecotunnels of ecoducten en de aankoop van de laatste stukjes grond om deze verbinding te waarborgen. 
Om de Antitankgracht te versterken, is het essentieel dat versnippering wordt tegengegaan, gedempte gedeelten worden heropend, en dat slibruimingen en hakhoutbeheer worden voortgezet. 
Dit is tevens terug te vinden in zowel de klimaatgordel (Nieuwe Rand) als in het Masterplan Kalmthoutse Heide.
In een visueel uitgewerkt plan van het soortenbeschermingsprogramma voor de otter worden alle maatregelen tegen versnippering (ATG) nauwkeurig beschreven.
Het plan richt zich specifiek op de ontsnippering van acht gewest- en gemeentewegen:
* Bredabaan (N1) - aanleg ecotunnel, geleidingsrasters met doorgang voor recreanten
* Brechtsebaan (N115) - aanleg ecotunnel, geleidingsrasters met doorgang voor recreanten
* Ertbrandstraat (N11) - aanleg verkeersremmers, ecotunnel en geleiding, aanplant haag/houtkant
* Abtsdreef Stabroek - aanleg ecotunnel en geleiding, plaatsen verkeersremmers, houtwal
* Kalmthoutsesteenweg Kapellen - aanleg ecotunnel en geleiding
* Heidestraat-Noord Kapellen - aanleg ecopassage en plaatsen verkeersremmers
* St-Jobsesteenweg Schilde - aanleg ecotunnel en geleiding
* Zandhovensesteenweg Ranst - aanleg ecotunnel en geleiding

                                                                                                                      © Marleen Stoops

GroenRand merkt op dat het Vlaamse begrotingsakkoord opnieuw laat zien dat de Vlaamse regering natuur niet als prioriteit beschouwt.
Met minder middelen voor natuuraankoop en -beheer zet deze regering een flinke stap terug.
De besparingen binnen het beleidsdomein Omgeving wegen zwaar, terwijl de budgetten voor natuur al erg beperkt waren.
Toch is natuurherstel cruciaal: investeren in natuur is geen kostenpost, maar een noodzakelijke investering in een stabiele economie, een gezonde planeet en een veerkrachtige samenleving.
Er worden dure studies besteld, zoals het ontwerpend onderzoek Hesselteer rond de Schietvelden, maar het lijkt erop dat deze eerder bedoeld zijn om tijd te rekken dan om daadwerkelijk maatregelen te nemen.
In onze GroenRand-regio zijn projectfiches (Nieuwe Rand - klimaatgordel) opgesteld, een Masterplan (Grenspark Kalmthoutse Heide) gerealiseerd en een soortenbeschermingsprogramma voor de otter (ontsnipperingsplan voor de Antitankgracht) ontwikkeld.
Veel mensen hebben hier met toewijding en urenlang werk aan bijgedragen, maar helaas blijft de financiering uit, wat erg demotiverend is voor de vrijwilligers.
We begrijpen dat het essentieel is om de uitgaven in evenwicht te houden.
Wij hopen echter dat er actie wordt ondernomen om historische kansen te benutten.
Hierbij denken we bijvoorbeeld aan de studie van het Departement Omgeving, waarin wordt benadrukt dat de verbinding tussen de Schietvelden cruciaal is en niet langer kan worden uitgesteld, aangezien de laatste mogelijkheden bijna zijn uitgeput. 

2. Masterplan Kalmthoutse Heide

In 2023 werd een Masterplan voor het Grenspark Kalmthoutse Heide opgesteld binnen het nieuwe beleidsprogramma Nationale Parken in Nederland en de oproep van de Vlaamse Regering voor kandidaat-gebieden Nationale Parken Vlaanderen.  
Vanwege bezorgdheid bij eigenaars en landbouwers besloot het partnerschap echter geen dossier in te dienen als Nationaal Park Vlaanderen.
Het proces leidde wel tot een betere samenwerking tussen lokale beheerders en omliggende gemeenten.
Het Masterplan vormt een stevige basis voor toekomstige samenwerking binnen het Grenspark en met nieuwe partners.
Meer info:

Waar grenzen vervagen en weidse stilte heerst KLIMAATWIK LEUEN Dit plan werd opgesteld in samenwerking met overheden, gemeenten, Provincie Antwerpen, natuurverenigingen, landbouworganisaties, erfgoedorganisaties, private natuureigenaren, waterbeheerders, toeristische verenigingen, lokale ondernemers en onderzoeksinstellingen. Dit masterplan werd opgemaakt ter voorbereiding van de kandidatuur Nationaal park. grensparkkalmthoutseheide.com

                                                

                                                                                        © Masterplan

Het plan voorziet in een uitbreiding met de gemeenten Brasschaat en Wuustwezel, zodat het Grenspark, de Schietvelden en de natuurgebieden rond de Antitankgracht één geheel vormen aan Vlaamse zijde.
De Antitankgracht speelt hierbij een belangrijke rol als ecologische verbindingszone die verschillende natuurgebieden verbindt.

Dit is essentieel om versnippering tegen te gaan en leefgebieden van dieren zoals de otter te versterken.
De otter fungeert als een 'paraplu' voor andere soorten, wat betekent dat het beschermen van deze soort automatisch ook andere soorten in hetzelfde leefgebied ten goede komt.
Meer info over het SBP Otter: 

SBP otter - Vlaanderen Otters werden tot 1965 actief bejaagd waardoor de populatie sterk afnam. De toenemende watervervuiling met micropolluenten en verlies aan geschikt leefgebied deden de soort op de meeste plaatsen verdwijnen.

De gracht fungeert als een blauwe en groene ruggengraat voor het landschap en draagt bij aan een groter en samenhangender natuurgebied.

In het Masterplan wordt de Antitankgracht beschouwd als een cruciaal onderdeel van een netwerk dat de Schietvelden en de Kalmthoutse Heide verbindt, met als doel de ecologische samenhang en biodiversiteit te versterken.

3. Klimaatgordel – Nieuwe Rand

De Antitankgracht speelt tevens een sleutelrol in de plannen van De Nieuwe Rand (klimaatgordel), omdat het fungeert als een stevige, groene ruggengraat die bossen en natuurgebieden zoals de Schietvelden in de regio met elkaar verbindt.
Dit zorgt voor een rijker en beter verbonden ecologisch netwerk, dat de biodiversiteit stimuleert, de migratie van dieren vergemakkelijkt en bijdraagt aan een klimaatbestendiger gebied door verbeterd waterbeheer en koolstofopslag.
Het complex project De Nieuwe Rand (De Nieuwe Rand: Samen op weg naar morgen) wil het oostelijk deel van het Antwerpse Haventracé realiseren. De bereikbaarheid van de haven van Antwerpen zal hierdoor verbeteren en het doorgaand verkeer zal zoveel mogelijk om de stad geleid worden.

                                                            ©JAA

Het project onderzoekt daarvoor onder andere hoe de A12 en de E313 beter kunnen functioneren, maar ook of en hoe de aanleg van een nieuwe ondergrondse weg tussen de E313 in Wommelgem en de E19/A12 in Ekeren (A102) en een nieuwe weg in Stabroek (Nx) kan bijdragen tot een betere mobiliteit. De Nieuwe Rand zet zich niet alleen in voor een oplossing van de verkeersknoop, maar zoekt ook naar manieren om het openbaar vervoer, fiets- en wandelnetwerken te versterken. Daarnaast streeft het project naar een klimaatvriendelijkere regio en een verbeterde leefkwaliteit via de klimaatgordel. Deze richt zich op drie pijlers: mitigatie (verminderen van CO2-uitstoot), adaptatie (aanpassen aan klimaatverandering) en een netwerk van open ruimte (verbinden en uitbreiden van natuur).

Een belangrijk aspect hierin is het verbinden van natuurgebieden, waarbij de Antitankgracht (ATG) dient als groene verbindingsroute en bijdraagt aan een sterker ecologisch netwerk en een verhoogde biodiversiteit. De uitvoering van De Nieuwe Rand verloopt via een speciale procedure voor complexe projecten, met vier fasen: verkenningsfase, onderzoeksfase, uitwerkingsfase en uitvoeringsfase. Drie beslismomenten (startbeslissing, voorkeursbesluit, projectbesluit) en twee openbare onderzoeken scheiden deze fasen. De verkenningsfase en de startbeslissing zijn afgerond, en het project bevindt zich momenteel in de onderzoeksfase, gericht op het komen tot een ontwerp voorkeursbesluit. De voorbije jaren werden in de klimaatgordel (we gaven ons advies en mening) heel wat ontwerpende onderzoeken uitgevoerd en werd sterk gewerkt aan creatie van draagvlak.

Het Departement Omgeving gaf destijds de opdracht om een projectenportfolio samen te stellen met een specifieke focus op de klimaatgordel.

Het doel van deze projectenportfolio is om via projectfiches, waarin knelpunten en kansen worden beschreven, concrete acties in kaart te brengen en een inschatting te maken van de bijbehorende financiële kosten.

GroenRand zet zich in om natuurgebieden in de Voorkempen met elkaar te verbinden, met als doel de biodiversiteit te bevorderen en een klimaatbestendig landschap te ontwikkelen.
Dit wordt nagestreefd door het aanleggen van groene corridors die natuurkernen met elkaar verbinden, zodat deze geen geïsoleerde "eilanden" blijven.
Een belangrijke prioriteit van deze klimaatgordel is het aanleggen van een natuurverbinding tussen de twee Schietvelden, twee van de meest waardevolle heidegebieden in Vlaanderen, zoals beschreven in de projectfiches (projectenportfolio) en het ontwerpend onderzoek Hesselteer van het departement Omgeving. 

Meer info:

Ecologische verbinding klein en groot schietveld Het Klein en Groot Schietveld zijn twee uitzonderlijk grote natuurgebieden die deel uitmaken van de groene gordel ten noorden van de stad Antwerpen.  omgeving.vlaanderen.be

                                                                 ©  Nieuwe Rand                                                                                             

4. Natuurverbinding van het Groot en Klein Schietveld:

4.1. Wat willen we aanpakken via deze actie?

Het Klein en Groot Schietveld zijn twee uitzonderlijk grote natuurgebieden die deel uitmaken van de groene gordel ten noorden van de stad Antwerpen.
Het Klein en het Groot Schietveld zijn militaire domeinen.
De militaire overheid is dan ook de belangrijkste gebruiker van het terrein.
In de Schietvelden vinden we enkele van de best bewaarde stukken natte heide in Vlaanderen, belangrijk voor het voortbestaan van typische heidesoorten als Heideblauwtje en adder.
De Schietvelden zijn nabij elkaar gelegen, maar worden momenteel van elkaar gescheiden door dwarsende verkeersinfrastructuren (Essensteenweg, Bredabaan en lokale wegen), woongebied, recreatiegebied, industriegebied en (andere vormen van) bos en natuur.
Nochtans behoren de Schietvelden beide tot het Natura 2000-netwerk en bevatten ze beide zeer zeldzame habitats, cruciaal voor de instandhoudingsdoelstellingen van diverse soorten. De potentiële meerwaarde van een verbinding tussen beide gebieden is bijgevolg groot.
De prioritaire uitwerking van deze actie is specifiek gekozen omwille van de urgentie.
Na overleg met lokale besturen en andere betrokken actoren binnen het complex project, is gebleken dat het tussenliggende gebied onder druk staat van bijkomende bebouwing.
Een aantal beschermde soorten binnen de Schietvelden staan daarnaast onder toenemende druk van klimaatverandering, waarbij de recente droogte een teken aan de wand is.

4.2. Wat zijn (concrete) ruimtelijke ingrepen die GroenRand wil nemen via deze actie?

Om de barrières van de verkeersinfrastructuur te overwinnen, moeten volgens  het ontwerpend onderzoek Hesselteer op beide gewestwegen (Bredabaan – Essensteenweg) voorzieningen worden aangelegd die veilige oversteekmogelijkheden voor de doelsoorten garanderen. 
Dit kan worden gerealiseerd door middel van ecoducten of ecotunnels.
Beide opties vereisen het voldoen aan technische randvoorwaarden.
De studie, de portfolio (projectfiches) en wij geven de voorkeur aan ecoducten, omdat meerdere soorten hiervan kunnen profiteren.
Ecoducten presteren in de studie beter dan ecotunnels, voornamelijk door de ecologische efficiëntie van een overbrugging.
Voor weinig mobiele heidesoorten is een open verbinding namelijk geschikter dan een gesloten ondertunneling.
Daarnaast speelt de lastige hydrologische situatie bij het aanleggen van tunnels, die voldoende droge connecties moeten bieden, een belangrijke rol.
De zones waar deze gerealiseerd moeten worden, zullen aangekocht moeten worden, inclusief de aanloophellingen.
In het tussenliggende gebied wordt een aaneengesloten corridor met minimale breedte van 50m vooropgesteld.
Als een ecoduct financieel minder haalbaar blijkt vanwege de hoge kosten, staan we ook open voor de mogelijkheid van een tunnel.
Volledige invulling van de huidige ruimtelijke bestemmingen zou leiden tot een volledige barrière voor vele migrerende organismen tussen beide Natura 2000 deelgebieden.
Vrijwaren van bebouwing is nodig, bijvoorbeeld met overdruk 'ecologische verbinding' en compenserende maatregelen of via aankopen.
Het aanleggen van tunnels of ecoducten heeft voor ons een lagere prioriteit, en de procedure van de Nieuwe Rand kan hier wat ons betreft gewoon stap voor stap worden doorlopen richting het voorkeursbesluit en de uitwerkingsfase.                  

Wat echter dringend is, is de aankoop

van één specifiek stuk grond

Sinds 2021 zetten we ons actief in om de aankoop van gronden in het tussengebied van de Schietvelden te stimuleren.Het bouwtempo blijft hoog, waardoor er nog maar één perceel beschikbaar is om de verbinding te realiseren.
Een belangrijke stap is het verwerven van een stuk grond op het uiterste puntje van de Bredabaan/Essensteenweg, waar slechts één bouwgrond overblijft.
Dit wordt bevestigd door twee studies: GRECO van Brasschaat, SWECO Nieuwe Rand en tevens door Agentschap Natuur en Bos.
Deze aankoop is dringend, omdat het perceel al geruime tijd te koop staat en niet kan wachten op de volledige procedure van De Nieuwe Rand.
Het inspraakproces bij De Nieuwe Rand verloopt gefaseerd richting het voorkeursbesluit.
Na dit besluit worden de gedetailleerde plannen uitgewerkt, wat een langdurig proces zal zijn.
Wij verzoeken de minister om hier met hoogste urgentie prioriteit aan te geven.
De enige reden waarom dit stuk grond nog te koop staat, is de onzekerheid veroorzaakt door GroenRand, die binnen de pers aangeeft dat dit perceel essentieel is voor de natuurverbinding, wat potentiële kopers afschrikt (Studie bepleit ecologische verbinding tussen Groot en Klein Schietveld).
Maar zowel wij als de verkopers voelen zich ongemakkelijk bij deze onzekerheid, het dossier moet uit de impasse worden gehaald.
Uit gesprekken met vertegenwoordigers van de Nieuwe Rand, de gemeente Brasschaat en ANB blijkt dat zij de aankoop uiterst belangrijk vinden, maar dat de minister geen budget heeft of wil voorzien (wegens te duur) om deze grond te kopen.
Na overleg met lokale besturen en andere betrokkenen binnen het complexe project, is duidelijk geworden dat het tussenliggende gebied zwaar onder druk staat.
Wij hopen dat de minister hier bijzondere aandacht aan zal besteden en hebben alvast enkele parlementsleden benaderd om dit onderwerp in de Commissie Leefmilieu aan te kaarten en hierover een bevraging te organiseren.

5. Wat is de inhoud van onze parlementaire vraag aan Minister Jo Brouns?

Vlaanderen beschikt over een complex wegennetwerk, waarvan de versnippering van het landschap een aanzienlijke impact heeft op de natuur.
Bij de aanleg van wegen ging veel leefgebied van planten en dieren verloren, wat ook geldt voor de bouw van waterwegen, spoorwegen en lint- en verspreide bebouwing.
Hierdoor worden dieren en planten gedwongen te overleven op steeds kleinere, geïsoleerde gebieden, waardoor het moeilijker wordt om soortgenoten te bereiken voor voortplanting.
Dit leidt tot meer inteelt, vermindert hun weerbaarheid en vergroot uiteindelijk hun kans op uitsterven aanzienlijk.
Als ze uiteraard niet eerst eindigen als verkeersslachtoffer.

Suske en Wiske kwamen 10 jaar geleden met een opmerkelijk nieuw album.
"De beestige brug" heeft destijds de aandacht gevestigd op het belang van natuurverbindingen voor dieren.
Via ecoducten of natuurbruggen kunnen dieren zich verplaatsen tussen verschillende door wegen versnipperd geraakte groene gebieden.
Het stripverhaal kwam er toen in samenwerking met het departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid.
Meer info:

De beestige brug - Wikipedia De beestige brug is een stripverhaal uit de reeks van Suske en Wiske. Het is geschreven door Peter van Gucht en getekend door Dirk Stallaert. Het album is gemaakt in opdracht van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, het Agentschap Wegen en Verkeer, de Provincie Antwerpen, het Agentschap voor Natuur en Bos en Regionaal Landschap de Voorkempen. nl.wikipedia.org

De titel van het album verwees naar een ecoduct in Loenhout.
In Vlaanderen waren er destijds vier van zulke constructies, en later werden er nog vijf bijgebouwd.

De educatieve pagina’s achteraan het verhaal leggen uit wat een ecoduct is, waarom padden tunnels nodig hebben, hoe een eekhoornbrug werkt en waarom vissen soms een trap gebruiken.

Deze strip, uitgebracht in 2015, inspireerde natuurvereniging GroenRand (we zijn ondertussen 10 jaar bezig)  om versnippering tegen te gaan en natuurverbindingen in de Voorkempen te bevorderen, aangezien de rand rond Antwerpen door de drukke havenactiviteiten sterk gefragmenteerd is.

               © Erwin  Christis

VAPEO staat voor het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering, een initiatief van de Vlaamse overheid om de versnippering van natuurlijke leefgebieden door wegen tegen te gaan.
Het programma richt zich op het verbinden van natuurkernen door middel van maatregelen zoals ecoducten en ecotunnels, wat zowel de verkeersveiligheid verbetert door aanrijdingen met dieren te verminderen als de biodiversiteit bevordert.
Greenconnect is een initiatief van GroenRand dat in oktober van start gaat en gericht is op het verbinden van geïsoleerde natuurgebieden door middel van groene corridors en stapstenen.
Dit jaar ligt de nadruk op ecotunnels en ecoducten, de snelwegen en bruggen van het dierenrijk!
De Vlaamse overheid heeft vanaf dit educatief stripverhaal geïnvesteerd in grote projecten zoals ecoducten, ecotunnels en wild-detectiesystemen om wegen veiliger te maken en leefgebieden met elkaar te verbinden.

                                                       © Erwin  Christis

Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) leverde wetenschappelijke ondersteuning voor deze initiatieven.
Tijdens de vorige legislatuur werd er flink geïnvesteerd in ontsnippering via het Vlaams Actieplan Ecologische Ontsnippering (VAPEO), een samenwerking tussen het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV), het Departement Omgeving (DOMG) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB).
Binnen VAPEO zijn prioritaire knelpunten geïdentificeerd en aangepakt met behulp van een meerjarenplan.
De vraag blijft of er in de huidige legislatuur budget beschikbaar is om dit werk voort te zetten, een aspect dat GroenRand binnen het Greenconnect-project specifiek wil benadrukken. 
Wij vragen ons dus af welk budget er tijdens deze legislatuur is voorzien voor VAPEO om ontsnipperingsmaatregelen te nemen.
In de Beleidsnota Omgeving 2024-2029 werden beloftes opgenomen, maar GroenRand wenst duidelijkheid over de voorziene financiering. 
Minister Jo Brouns wil via deze beleidsnota, met het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO) en een meerjarig investeringsprogramma, natuurgebieden verbinden (p. 26 onderaan).

Lees meer:

Economie etensa Omgeving innovatie en indstie Beleidsnota 2024-2029 Omgeving Beleidsnota 2024-2029  publicaties.vlaanderen.be

Het doel is om waar mogelijk weg-, water- en spoorinfrastructuur veiliger te maken voor mens en dier.

Zijn er tijdens deze legislatuur nog ecoducten gepland, of wordt er voorbereidend onderzoek uitgevoerd, wat doorgaans gepaard gaat met een langdurig proces? 
Het monitoren begint met een jaar veldwerk en wordt gevolgd door zes maanden analyse en rapportage.
Rapporten moeten worden gedeeld met een stuurgroep van wetenschappers, zoals van het INBO, terreinbeheerders zoals ANB, betrokken gemeenten en provincies, en andere belanghebbenden zoals landbouwers en Natuurpunt.
Zijn er dergelijke voorbereidende processen gaande of worden deze in het vooruitzicht gesteld?

                                                       © De Werkvenootschap

In het besluit van de studie Herselteer (juli 2023) over de verbinding tussen het Klein en Groot Schietveld staat dat de zones waar de kunstwerken moeten komen, inclusief de aanloophellingen, dringend aangekocht moeten worden (p.51 - voorwaarden voor realisatie).
Dit heeft hoge urgentie, aangezien er maar weinig mogelijke locaties zijn voor een kruising, en sommige punten langs de Essensteenweg bijvoorbeeld al te koop zijn aangeboden.
Dit ontwerpend onderzoek, onderdeel van de Klimaatgordel, richt zich op het realiseren van een ecologische verbinding tussen deze twee militaire natuurgebieden ten noorden van Antwerpen.
Deze gebieden, gescheiden door wegeninfrastructuur, bevatten unieke habitats en zijn cruciaal voor biodiversiteit en klimaatopslag.
Het verbinden van deze gebieden wordt in dit ontwerpend onderzoek dan ook gezien als een dringende prioriteit met een hoge mate van urgentie.
De Nieuwe Rand adviseert daarom om niet te wachten op de procedure van dit complexe project, maar direct actie te ondernemen.

Hoe ver staan we met de uitvoering van deze studie die in opdracht van het Departement Omgeving is uitgevoerd? Download het rapport

Ecologische verbinding klein en groot schietveld Het Klein en Groot Schietveld zijn twee uitzonderlijk grote natuurgebieden die deel uitmaken van de groene gordel ten noorden van de stad Antwerpen. Het Klein omgeving.vlaanderen.be

Het ‘Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering’ is opgericht om natuur- en leefgebieden te verbinden en tegelijkertijd de verkeersveiligheid op Vlaamse wegen te verbeteren, zowel voor weggebruikers als voor overstekend wild.
Monitoring toont aan dat jaarlijks zo’n 5 miljoen wilde dieren omkomen op onze wegen.
Voor 2025 werd slechts 500.000 euro gereserveerd voor ecologische ontsnipperingsmaatregelen, terwijl er voor de periode 2025-2030 een nieuw ontwerpprogramma werd uitgewerkt in samenwerking met Mobiliteit en Openbare Werken (MOW), inclusief een investeringsprogramma en protocol.
Tijdens de vorige legislatuur werd er 50 miljoen euro vrijgemaakt voor VAPEO-maatregelen.
De vraag is of dit beleid nu wordt voortgezet.
We vermoeden dat het geïntegreerd investeringsplan (GIP) nu gereed is en gaan ervan uit dat het huidige budget voor VAPEO bekend is en het programma is afgerond.
In het ontwerpprogramma dat door de administraties is opgesteld, worden een aantal duidelijke accenten gelegd.
Een belangrijke focus ligt op de Europese verplichtingen en het beleid rond instandhoudingsdoelen en biodiversiteit.
Versnippering is in Vlaanderen een van de grootste bedreigingen voor biodiversiteit.

                                                         © De Werkvenootschap

De Schietvelden, onderdeel van het Natura 2000-netwerk, bevatten zeldzame habitats die essentieel zijn voor instandhoudingsdoelen van diverse soorten, zoals aangetoond in de studie van het Departement Omgeving.
Een verbinding tussen deze gebieden biedt aanzienlijke meerwaarde.
Tijdens de begrotingsbesprekingen van 2026 kwam het ‘Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering’ aan bod, maar de uitkomst daarvan is ons niet bekend.
Wel weten we dat de Vlaamse Regering in de begroting van 2026 een ongeziene inspanning heeft geleverd met een oefening van € 1,5 miljard, wat de intentie toont om de begroting tegen 2027 in evenwicht te brengen.
Hoewel dure ecoducten nu misschien niet haalbaar lijken, zijn de jarenlange planning en het verwerven van cruciale gronden essentieel om deze constructies in de toekomst te realiseren en de instandhoudingsdoelen van de Schietvelden te bereiken.
GroenRand is een burgerinitiatief bestaande uit een kleine groep bezorgde leden, gericht op de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen, vanwege de snelle achteruitgang van natuur en biodiversiteit. 

Er wordt te weinig geïnvesteerd in natuur

Wij beschikken niet over de expertise van organisaties zoals Natuurpunt, de Regionale Landschappen of het Agentschap Natuur en Bos.
Daarom stellen wij vanuit onze beperkte kennis via volksvertegenwoordigers vragen aan de betrokken minister, wat een democratisch recht is.
Op basis van de huidige informatie wordt er onvoldoende geïnvesteerd in natuur in Vlaanderen. 

Hoewel er inspanningen worden geleverd, waarschuwt GroenRand dat er niet genoeg middelen zijn om de achteruitgang van de natuur te keren en te voldoen aan Europese verplichtingen. 
Het huidige begrotingsakkoord voorziet geen extra financiering, wat door GroenRand als een achteruitgang wordt gezien, ondanks de wetenschappelijke en economische voordelen van investeringen in natuurherstel. 
GroenRand wijst erop dat de algemene investeringen van de Vlaamse regering in natuurherstel de afgelopen jaren zijn afgenomen, met minder middelen voor natuuraankopen en -beheer, ondanks de dringende noodzaak om natuur te beschermen tegen verharding en klimaatverandering.
Hoewel sommigen ons activistisch noemen, wat absoluut onjuist is, zetten wij ons vastberaden in voor dossiers die door het Departement Omgeving zelf als belangrijk worden aangemerkt op basis van hun eigen kostbare studies en plannen.
Als men zijn eigen richtlijnen niet naleeft, verliest de politiek haar geloofwaardigheid en ontstaat er een apolitieke reactie.