woensdag 20 augustus 2025

De bladeren vallen al in grote aantallen van de bomen: wat is de oorzaak van deze vroege herfst?

De bladeren vallen al in grote aantallen van de bomen: wat is de oorzaak van deze vroege herfst?


De bodem en natuur in Vlaanderen zijn opnieuw ernstig uitgedroogd. Het neerslagtekort bedraagt momenteel drie tot soms vier maanden, afhankelijk van de locatie. De recente hittegolf heeft de situatie verder verslechterd na een al droog voorjaar. Bomen verliezen her en der hun bladeren door droogtestress, waardoor het lijkt alsof de herfst eerder begint.


Bovendien dragen we nog steeds de gevolgen van de droge periode in het voorjaar, met de extreem droge maanden maart en april. Door de aanhoudende droogte in Vlaanderen beginnen verschillende bomen vroeg te verkleuren en verliezen ze hun bladeren door droogtestress. Dit werd vastgesteld door GroenRand tijdens diverse wandelingen. De bladeren van bomen die lijden onder de aanzienlijke droogte verkleuren aanzienlijk eerder, en in sommige gevallen laten de bomen hun bladeren zelfs voortijdig vallen. Bomen verdampen water via hun bladeren, maar bij droogtestress sluiten ze de kraan en laten ze hun bladeren vallen. Ze stoppen de verdamping om zichzelf te beschermen en te overleven. Sommige bomen zijn mogelijk al eerder afgestorven door de aanhoudende regen, waarbij hun wortels en voeten langdurig in het nat stonden. De fijne haarwortels kunnen te vochtig worden, waardoor ze door een gebrek aan zuurstof afsterven. Het jaar daarop, bij droog weer, wordt het probleem voor de boom dubbel zo groot: afgestorven fijne wortels en een tekort aan water. Jaren van droogte zijn schadelijk, maar jaren met te veel neerslag, zoals vorig jaar, zijn dat ook.


Vooral beuken, lindes, zomereiken en ruwe berken hebben zwaar geleden onder de lange droogteperiode.
Toch zijn bomen in staat om tijdelijke stressperiodes goed te doorstaan en te herstellen zodra de stress voorbij is.
Er zijn ook problemen zichtbaar bij het Albertkanaal, het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten en de Antitankgracht.
De watertoevoer vanuit de Maas neemt daar af.
Deze kanalen zijn essentieel voor de scheepvaart en voor de industrieën die afhankelijk zijn van het gebruik van water.
Bovendien wordt aan het Albertkanaal water onttrokken dat verantwoordelijk is voor 40 procent van ons drinkwater.


De Antitankgracht wordt gevoed door het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten en heeft 2 takken (lokale waterlichamen 1ste orde), respectievelijk naar de Afwateringsgracht (noordwestelijke tak) en het Groot Schijn (zuidoostelijke tak).
De Antitankgracht vormt op deze manier een grote kwartcirkel (van noord tot oost) rond de stad Antwerpen.
De Antitankgracht heeft geen natuurlijk bovendebiet.
Tijdens langdurige droogteperiodes concurreert de watertoevoer naar de Antitankgracht vanuit het kanaal Dessel-Turnhout-Schoten met de toevoer naar datzelfde kanaal vanuit het Albertkanaal, dat op zijn beurt gebonden is aan de afspraken uit het Maasafvoerverdrag.
Dit maakt de Antitankgracht extra kwetsbaar voor verdroging.


Tijdens droge zomers drogen sommige segmenten van de Antitankgracht op.
Het is belangrijk erop toe te zien dat er altijd voldoende watervoerende delen beschikbaar blijven waar de vispopulatie zich tijdens droge periodes kan terugtrekken.
Daarnaast moet onderzocht worden waar buffermogelijkheden zijn bij langdurige natte periodes in het gebied.
GroenRand is sinds 2020 van mening dat een aparte studie naar de droogteproblematiek nodig is om inzicht te krijgen in waar water gebufferd kan worden en welke gebieden behouden moeten blijven voor de vispopulatie. GroenRand vraagt onder andere om het thema water uitgebreider uit te werken via een vernattingsplan, om meer concrete maatregelen te nemen tegen de verdroging van de Antitankgracht, om beheermaatregelen voor grachten op te nemen en om onthardingsmogelijkheden in kaart te brengen. De sliblaag in de Antitankgracht is op meerdere plekken zeer dik en vervuild met zware metalen, PAK’s en minerale oliën. Het ruimen van de gracht verbetert niet alleen de doorstroming van de waterloop, maar ook de ecologische toestand van deze beschermde waterloop. Er moet voldoende budget beschikbaar zijn om deze ruimingen voort te zetten. Bij de aanleg van de Antitankgracht werden hoogteverschillen opgevangen met sluisbunkers die ervoor zorgen dat de gracht niet leegloopt. Voor de vele beken (zoals het Groot Schijn met zijn zijbeken, het Klein Schijn en de Zwanebeek) die de Antitankgracht kruisen, werden duikers geplaatst. Om te garanderen dat het systeem van sluisbunkers het water per segment goed vasthoudt, is voldoende personeel nodig voor het dagelijkse onderhoud. Regelmatige inspectie van de sluisbunkers en frequente verwijdering van kruiden en takken zijn essentieel om het stuwsysteem goed te laten werken.

De natuur heeft zwaar te lijden onder de aanhoudende droogte. Beken en grachten staan droog, terwijl bomen en planten worstelen met droogtestress. Dit benadrukt de urgente noodzaak van de Blue Deal, een ambitieus plan voor beter natuurlijk waterbeheer in Vlaanderen. GroenRand en verschillende experts vinden het onbegrijpelijk dat het budget voor de Blue Deal in de komende jaren zo laag blijft.
op Geen opmerkingen:
Labels: , ,
Locatie: 2970 Schilde, Belgium

zondag 17 augustus 2025

Een perceel van 10 hectare naast de E-10 plas in Schoten wordt omgevormd tot een klimaatpark

Een perceel van 10 hectare naast de E-10 plas in Schoten wordt omgevormd tot een klimaatpark


In Schoten wordt naast de E10-plas Klimaatpark De Zwaan aangelegd om wateroverlast te verminderen.
Het park dient als bufferzone om bij hevige regenval het water van de plas op te vangen en zo omliggende huizen en de Brechtsebaan te beschermen tegen overstromingen.
Het 10 hectare grote park bestaat uit natte zones, een elzenbroekbos en struikgewas.


De natte zones worden dieper gemaakt om meer water op te slaan, en de oevers van de plas worden afgegraven zodat het water bij overstroming naar het park kan stromen.
Daarnaast komt er een zandheuvel als broedplaats voor oeverzwaluwen.


De werken zijn gestart op 11 augustus.
Het project is een samenwerking tussen de Provincie Antwerpen, Gemeente Schoten en Regionaal Landschap de Voorkempen.


Naast het opvangen van water zal het park ook fungeren als natuurgebied met mogelijkheden voor natuureducatie en recreatie.
Dit project langs de E10-plas transformeert niet alleen een nat en overstromingsgevoelig weiland, maar creëert ook nieuwe natuur.


Klimaatpark De Zwaan wordt een belangrijke schakel in de natuurverbindingen langs de Antitankgracht en de Schijnvallei.
De regio rond de Antitankgracht, waar ook klimaatpark De Zwaan en de E10-plas deel van uitmaken, speelt een cruciale rol in het Vlaamse soortenbeschermingsprogramma voor de otter.
De Antitankgracht vormt een noord-zuidverbinding tussen de Nederlandse otterpopulatie en de nog kleine Vlaamse otterpopulatie.
In Sint-Job-in-‘t-Goor stuit de otter echter op een obstakel: daar loopt de Antitankgracht door bebouwd gebied en is deze deels gedempt.
Door klimaatpark De Zwaan ottervriendelijk te maken en veilige verbindingen te creëren naar omliggende open-ruimtegebieden, krijgen de dieren uiteindelijk een alternatieve route voor het onderbroken deel van de Antitankgracht.

Bron: Regionaal Landschap de Voorkempen en eigen redactie


op Geen opmerkingen:
Locatie: 2900 Schoten, Belgium

zaterdag 9 augustus 2025

GroenRand heeft grote verwachtingen van de klimaatgordel, een initiatief van de Nieuwe Rand

GroenRand heeft grote verwachtingen van de klimaatgordel, een initiatief van de Nieuwe Rand


                                         © Nieuwe Rand

GroenRand ziet de landschapsbenadering als een essentiële strategie voor het behouden en herstellen van biodiversiteit en natuur in de Voorkempen. Daarbij pleit de organisatie voor een geïntegreerde aanpak die sectoren, beleidsdomeinen en gemeenten overstijgt. Ze benadrukken het belang van een gebiedsgerichte aanpak, waarbij samenwerking met verschillende overheden, organisaties en partners centraal staat om een integrale visie te ontwikkelen en projecten uit te voeren die zowel de natuur als de mens ten goede komen. GroenRand beschouwt het masterplan van het Grenspark Kalmthoutse Heide en de Klimaatgordel als leidraad. Ze zien de Klimaatgordel als een belangrijk instrument voor het aanpakken van de uitdagingen op het gebied van klimaatadaptatie en het behoud van biodiversiteit.

                                                             © Nieuwe Rand

De Antitankgracht wordt beschouwd als een essentiële pijler van de klimaatgordel binnen het project De Nieuwe Rand. De gracht heeft een stevige, robuuste bosstructuur en loopt door een groot deel van de regio, waarbij het fungeert als een groene verbindingsweg tussen verschillende natuurgebieden en beekvalleien. De klimaatgordel rond Antwerpen heeft tot doel natuurgebieden met elkaar te verbinden en zo een sterker ecologisch netwerk te creëren. Dit bevordert de migratie van dieren, versterkt de biodiversiteit en draagt bij aan een klimaatbestendigere regio. De klimaatgordel is een netwerk van groene ruimten, zoals parken, bossen en open ruimte, die de stad Antwerpen omringen en met elkaar verbinden. Naast het verbinden van natuurgebieden, stimuleert de klimaatgordel ook een duurzame ontwikkeling van de regio, met aandacht voor een evenwichtige ruimtelijke ordening en een verbeterde leefkwaliteit voor bewoners. Het project bevordert ook de waterbuffering en vermindert de hitte-eilandeffecten, wat cruciaal is in het kader van klimaatadaptatie.

                                                              De Antitankgracht: uithangbord voor beschermde diersoorten

De natuur verbinden is eigenlijk heel eenvoudig, en het is goed mogelijk dat gemeenten of organisaties er al actief mee bezig zijn. Denk aan een bomenrij als brug tussen twee bosjes, ecologische bermen als groene snelwegen, openbaar groen als buurtparken en een poeltje bij een waterloop...
Deze afzonderlijke initiatieven moeten beter op elkaar worden geconnecteerd, wat tevens centraal zal staan in het komende jaarthema van GroenRand, dat in 2026 het project 'Greenconnect' zal lanceren.
GroenRand is daarom enthousiast over het Klimaatgordel-project, dat zich richt op verbinding door ontsnippering.
Hierdoor kunnen sfeervolle landschapselementen zoals houtkanten, heggen, dreven, knotbomenrijen, poelen en waterlopen samen een harmonieus geheel vormen.
Met frisse ideeën en het smeden van praktische en haalbare verbindingen, schieten concrete projecten als paddenstoelen uit de grond – en dat is maar goed ook, want ze zijn hard nodig!
Stel je voor dat verschillende bossen of natuurgebieden als "eilanden" geïsoleerd van elkaar liggen.
Zonder verbindingen wordt het voor dieren moeilijker om voedsel te vinden, zich voort te planten of naar nieuwe leefgebieden te migreren, wat kan leiden tot het uitsterven van soorten.
De klimaatgordel stelt dieren en planten in staat om veilig tussen verschillende gebieden te migreren, net zoals wij wegen gebruiken om van de ene plek naar de andere te reizen.
De Voorkempen wordt, net als de rest van Vlaanderen, geconfronteerd met de uitdaging van versnipperde leefgebieden.
Dit veroorzaakt isolatie van natuurgebieden, waardoor soorten niet vrij kunnen migreren of genetisch materiaal uitwisselen.
Klimaatverandering maakt deze situatie steeds urgenter, omdat soorten gedwongen worden hun leefgebieden te verplaatsen om te overleven.
Ecosystemen kunnen drastisch veranderen, met het verdwijnen van bossen en het uitdrogen van graslanden tot gevolg.
Dit leidt ertoe dat dieren hun vertrouwde leefomgeving kwijtraken en moeten migreren naar geschiktere gebieden.
Stijgende temperaturen, veranderende neerslagpatronen en extreme weersomstandigheden dwingen hen te zoeken naar plekken met voldoende voedsel, water en beschutting.                                       

                                      Boommarter (Martes martes) © ​Karel De Blick

Voor dieren zoals vleermuizen, kamsalamanders, otters, bevers en boommarters zijn verbindingen essentieel om geschikte leefgebieden te bereiken.
Door de aanleg van een sterke klimaatgordel, met de Antitankgracht als basis, worden de negatieve gevolgen van versnippering verminderd en wordt de leefomgeving van kwetsbare en bedreigde soorten verbeterd.
GroenRand heeft het altijd als een uitdaging gezien om voldoende ruimte te vinden voor de aanleg van deze klimaatgordel in een dichtbevolkt en intensief gebruikt gebied. Samenwerking met landbouwers, natuurverenigingen, lokale overheden en andere belanghebbenden is daarom cruciaal.
Dit vraagt om creatieve oplossingen, zoals het combineren van landbouw, recreatie en natuurbeheer.
op Geen opmerkingen:
Labels:
Locatie: 2980 Zoersel, Belgium

dinsdag 5 augustus 2025

GroenRand doet een oproep om op te komen voor de bescherming van de egel

GroenRand doet een oproep om op te komen voor de bescherming van de egel


Natuurpunt constateert dat de egel in heel Europa achteruitgaat, wat uiteraard wordt bevestigd door de waarnemingen van onze GroenRand-leden.
Egels zijn vaak het slachtoffer van verkeersongelukken, vooral in regio's waar hun leefgebieden samenvallen met een dicht wegennet.
Hoewel stedelijke gebieden verrassend hoge egelpopulaties kunnen herbergen, leidt dit helaas vaak tot tragische verkeersslachtoffers.

Naar schatting sterven jaarlijks tussen de 230.000 en 350.000 egels in het Belgische verkeer. De precieze oorzaak van deze achteruitgang is nog niet volledig bekend, maar waarschijnlijk spelen meerdere factoren samen een rol.

Zo zijn veel hagen en heggen verdwenen door veranderingen in het landbouwlandschap en toenemende verstedelijking.
Deze kleine landschapselementen vormen essentiële schuilplaatsen voor egels.



groenrand.blogspot.com

GroenRand vindt kleine landschapselementen belangrijk omdat ze essentieel zijn voor het herstel van de biodiversiteit, het aanpassen aan klimaatverandering en het verbeteren van de landschapskwaliteit. 



Het Regionaal Landschap De Voorkempen wil dit jaar de teloorgang van kleine landschapselementen onder de aandacht brengen, herstellen en uitbreiden. GroenRand springt mee op de kar en brengt ...
www.hln.be
Deze elementen, zoals hagen en houtkanten, bieden leefgebieden voor planten en dieren, fungeren als verbindingszones tussen natuurgebieden, en dragen bij aan een robuuster landschap. 
Tijdens haar vijfjarig jubileum in 2020 heeft GroenRand bijzondere en extra aandacht geschonken aan het herstel van verdwenen kleine landschapselementen en dit actief gestimuleerd, onder andere in de Brechtse Heide.

 

De sterftepiek in juli en augustus komt doordat jonge egels hun geboorteplek verlaten om een eigen territorium te vinden.
Na drie tot vier weken in het nest bij de moeder beginnen ze rond de leeftijd van vier weken het nest te verlaten om samen met hun moeder te foerageren en te leren voedsel te vinden. Wanneer de jonge dieren zes tot acht weken oud zijn, worden ze als zelfstandig beschouwd en gaan ze alleen op pad.
Hun zoektocht naar een eigen leefgebied brengt grote verplaatsingen met zich mee, wat leidt tot een stijging van het aantal verkeersslachtoffers. 
Elke dode of gewonde egel is er één te veel.
Daarom moeten we in deze periode extra alert zijn op aanrijdingen in het verkeer.


Bovendien tonen verschillende onderzoeken aan dat de biomassa van insecten – en daarmee het belangrijkste voedsel voor de egel – de afgelopen decennia aanzienlijk is afgenomen.
Wil je egels in je tuin, zorg dan voor zoveel mogelijk variatie in je tuin.
Egels zijn insecteneters. 
In een gevarieerde, natuurlijke tuin leven meer insecten.
Goed voor egels zorgen, betekent dus goed voor insecten zorgen.


Het wordt weer warmer, en dieren hebben water nodig, ook egels.
Help ze hun dorst te lessen door een schaaltje water op een beschutte plek neer te zetten.

Foto's : Paul Van Dijck: lid van GroenRand en Onze GroenRand-Natuur

op Geen opmerkingen:
Labels:

Plastic, een onzichtbare bedreiging voor de gezondheid: experts pleiten voor wereldwijde maatregelen

Plastic, een onzichtbare bedreiging voor de gezondheid: experts pleiten voor wereldwijde maatregelen


Vandaag start in Genève een 10-daagse VN-top over de aanpak van plasticvervuiling. Aan de top nemen zo’n 180 landen deel, en deze wordt gezien als "de laatste kans" na de mislukte onderhandelingen in Zuid-Korea afgelopen herfst. In een analyse in het gerenommeerde tijdschrift The Lancet waarschuwen 27 experts dat plastic schadelijk is voor de menselijke gezondheid. Het rapport legt een duidelijk verband tussen blootstelling aan plastic en ernstige chronische ziekten zoals kanker, hart- en vaatziekten, diabetes, ademhalingsproblemen en een verzwakt immuunsysteem.

De onderhandelingen in Genève (INC-5.2) vormen de vijfde en laatste bijeenkomst in een reeks die sinds 2022 weinig concrete resultaten heeft opgeleverd. De gesprekken in Busan eind 2024, die de officieuze deadline hadden moeten markeren, mislukten, waardoor het vertrouwen in een definitief verdrag tot een dieptepunt zakte. De concepttekst, opgesteld eind vorig jaar, bestond uit 22 pagina’s met meer dan 370 opmerkingen en suggesties van de deelnemende partijen.  Er waren ruim drie keer zoveel lobbyisten als wetenschappers aanwezig, wat deze groep een dominante rol gaf in de onderhandelingen. Toch hopen vertegenwoordigers van 170 landen op 14 augustus een akkoord te bereiken. Er is een klein beetje reden om optimistisch te zijn: sinds Busan hebben honderd landen hun steun uitgesproken via de ‘Nice Wake Up Call’ voor een streng en ambitieus plasticverdrag.
De verwachting is dat de komende dagen meer landen zich hierbij aansluiten.
Tijdens de lente- en zomermaanden genoten we meer dan ooit van de natuur.
We maken wandelingen in het dichtstbijzijnde bos of fietsen door de velden. Helaas stuiten we nog te vaak op onaangename verrassingen zoals zwerfvuil en sluikstortafval, wat ernstige gevolgen heeft voor onze dieren. Iedereen kent wel de beelden van een egel die vastzit in een stuk plastic of een vogel waarvan de snavel verstrikt is geraakt in afval. Achtergelaten plastic en zwerfvuil zien er niet alleen vies en slordig uit, maar hebben ook aanzienlijke gevolgen voor de natuur, iets wat GroenRand in het verleden herhaaldelijk heeft benadrukt tijdens opruimacties.
Naast bodem- en waterverontreiniging zijn vooral onze dieren vaak het grootste slachtoffer. 



GroenRand, een natuurvereniging, zet zich in voor opruimacties, waaronder deelname aan World Cleanup Day, om zwerfvuil in de regio te bestrijden. De natuurvereniging organiseert acties zoals het schoonmaken van de Antitankgracht en andere gebieden in Brecht, Brasschaat, Schilde, Schoten, Stabroek en Kapellen. Deze initiatieven hebben als doel de natuur te beschermen en bewustwording te vergroten over de schadelijke impact van plastic en zwerfvuil.



GroenRand realiseerde zich dat een Antitankgracht met schoon water een nieuw leefgebied voor de otter kan worden.
Afval en plastic in het water zijn voor geen enkel dier prettig, maar de otter is er bijzonder gevoelig voor.


Daarom heeft GroenRand de otter gekozen als mascotte voor een zwerfvuilcampagne.
Met het verhaal ‘Olga de Otter wordt ziek’ probeert GroenRand kinderen bewust te maken van het probleem.
Het is een voorleesverhaal op kindermaat waarin niet alleen de otter, maar ook de vuilnisbak wordt gepersonaliseerd en de naam ‘Rommelop’ krijgt.
Het ‘Zwerfvuilspook’ is de boosdoener die de twee vriendjes, Olga en Rommelop, uit elkaar drijft.
Gelukkig kunnen de kinderen het spook tijdens een opruimactie betrappen.
Uit schaamte verdwijnt het spook, waarna Olga en Rommelop weer herenigd worden.






op Geen opmerkingen:
Abonneren op: Posts (Atom)