Groen Kruis krijgt nu ook steun van Wegen & Verkeer: “Nog meer verbindingen creëren voor mens, dier en natuur”

Groen Kruis blijft verbindingen creëren voor mens, dier en natuur!

Eerst en vooral willen we duidelijk maken waar de actieradius van GruunRant en GroenRand ligt. GruunRant richt zich op de stadsrand, terwijl GroenRand, zoals de naam al aangeeft, focust op de groene rand rond Antwerpen, met de Antitankgracht als ruggengraat die natuurgebieden met elkaar verbindt. Samen werken beide burgerbewegingen aan het vormen van een klimaatgordel rond de stad.Het gebiedsprogramma Groen Kruis in de provincie Antwerpen heeft als doel groene en recreatieve verbindingen te creëren in de verstedelijkte rand rond de stad, met name in het noordoosten. Hiermee wil men de open ruimte behouden en versterken, de biodiversiteit bevorderen, de leefbaarheid verbeteren en het gebied beter bestand maken tegen klimaatverandering, zodat zowel mensen als dieren zich veilig kunnen verplaatsen. Het Groen Kruis kan inmiddels al een reeks waardevolle realisaties voorleggen, verspreid over Deurne, Ekeren, Merksem, Schilde, Schoten, Wijnegem en Wommelgem. Al deze projecten moeten mensen, dieren en planten veiliger over, onder en langs stedelijke barrières leiden. Dat is ook de rode draad in de ‘actielijst’ van 35 toekomstige projectenDe stuurgroep van het Groen Kruis heeft deze toekomstige projecten goedgekeurd en voorgesteld. Alle partners engageren zich om ook de komende jaren samen te werken aan sterke verbindingen tussen open ruimte, natuur en leefomgeving.

In de rand rond Antwerpen liggen talrijke stukjes open ruimte verscholen tussen woonwijken, bedrijventerreinen, verbindingswegen, spoorlijnen en meer.
In dit sterk verstedelijkte gebied werkt het Groen Kruis al zeven jaar aan nieuwe verbindingen voor mens, dier en natuur.  

Initiatiefnemer en gedeputeerde Luc Lemmens is trots op de mooie resultaten die voortkwamen uit een toevallig gesprek onder partijgenoten op de braderij van Schoten in 2018.
Alleen al door de provincie werd 660.000 euro geïnvesteerd, terwijl ook de andere Groen Kruis-partners hun bijdrage leverden.
Positief nieuws is dat het Agentschap Wegen en Verkeer aansluit als nieuwe partner, een belangrijke schakel die feestelijk werd verwelkomd.  

De doelstellingen en het werkveld van het Groen Kruis en burgervereniging GruunRant liggen in elkaars verlengde. Sinds de start werkt GruunRant mee aan projecten van het Groen Kruis, waarvan er veel al eerder bij GruunRant leefden. De kracht van het Groen Kruis zit erin dat zij die ideeën, met hulp van velen, realiseren. Bij de voorstelling van hun indrukwekkende verwezenlijkingen wordt GruunRant dan ook vaak als partner vermeld. De gemeenten Schoten en Schilde liggen in het projectgebied van het Groene Kruis en maken ook deel uit van GroenRand en de Strategische Samenwerking rond de Antitankgracht. Projecten zoals klimaatpark De Zwaan zijn bijvoorbeeld belangrijk om de ecologische verbindingen in het GroenRand-gebied te versterken.

Het tegengaan van versnippering langs de Brechtsebaan tussen Schoten en Brecht speelt hierbij een belangrijke rol. Deze drukke verkeersader loopt door waardevolle natuur en erfgoed, zoals de E10-plas, het Fort van Schoten en de Antitankgracht. Deze plekken zijn van groot belang voor dieren zoals otters en vleermuizen. Met gerichte maatregelen, zoals veilige oversteekplaatsen voor dieren, groene corridors en aangepaste verlichting, wil het Groene Kruis de Brechtsebaan aantrekkelijker en veiliger maken voor mens en dier.
Je kan via een wandeling dit Klimaatpark-project verkennen. 

Lees hier meer over deze wandeling. Op de actielijst staat ook het ‘Integraal Project Groot Schijn’, waarbij het Groen Kruis samenwerkt met het Bekkensecretariaat Benedenscheldebekken en het Regionaal Landschap De Voorkempen om de waterkwaliteit van het Groot Schijn te verbeteren en natuurverbindingen te realiseren door de volledige riviervallei, wat eveneens van belang is voor het GroenRand-projectgebied.GroenRand wil alle partners en medewerkers van de dienst Ruimte van de Provincie Antwerpen graag bedanken voor hun voortdurende inzet en waardevolle samenwerking, en het Groen Kruis feliciteren met zijn zesde verjaardag.
Wij wensen het Groen Kruis nog vele jaren vol energie toe om hun indrukwekkende werk voort te zetten, zodat de ideeën van GruunRant en GroenRand steeds meer tot leven komen.

Foto's: Deputatie Luk Lemmens

Drieëntwintigste WinterWendeWandeling: rond de E10-plas

 Winterwendewandeling - rond E10-plas

Natuurpunt Antwerpen Noord, Kern Brasschaat nodigt uit

Drieëntwintigste WinterWendeWandeling: rond de E10-plas

Heb je al eens gehoord van een ’Klimaatpark’, en kan je daar ook pootje baden? Waar ergens kan je het Groen Kruis vinden? Waarom staat er (meestal) water in de Antitankgracht, en waar komt dat dan vandaan? Wat is een FUP en kan je dat eten? En over welke grens gaat precies het project ‘Otter over de Grens’?
Ook de ontsnippering van de Brechtsebaan tussen Schoten en Brecht is een belangrijk gegeven, waarom? Deze drukke verbindingsweg ligt midden in waardevolle natuur en erfgoed, zoals de E10-plas, het Fort van Schoten en de Antitankgracht. Deze gebieden zijn belangrijk voor dieren zoals de otter en vleermuizen. Met slimme ingrepen zoals geschikte oversteekplaatsen voor dieren, groene verbindingen en aangepaste verlichting wil Groen Kruis de Brechtsebaan aantrekkelijker en veiliger maken voor mens én dier.

Deze winter lanceerde GroenRand het jubileumproject Greenconnect om biodiversiteit te verbinden en onder de aandacht te brengen met activiteiten zoals begeleide wandelingen en natuurfotografie.
Deze tochten laten mensen de pracht van de lokale natuur, zoals de Antitankgrachtregio, ervaren, vergroten het bewustzijn en stimuleren waardering, zodat men de natuur beter wil beschermen en behouden.
Dit is cruciaal voor het versterken van de groene corridors in de regio.
Greenconnect focust op het verbinden van natuurgebieden in de Antwerpse Voorkempen, het bevorderen van biodiversiteit en het creëren van een klimaatbestendig landschap via groene corridors en samenwerking met partners.
Het project rond de E10-plas (Klimaatpark), ook wel ‘De Zwaan’ genoemd, sluit hier perfect bij aan.
De wandeling wordt georganiseerd door Natuurpunt Noord, niet door GroenRand, maar wordt vermeld omdat ze helemaal aansluit bij de doelstellingen van Greenconnect.

Het ongeveer 10 hectare grote gebied bestaat uit vochtige graslanden en wordt, in het kader van de strategische samenwerking rond de Antitankgracht en het gebiedsprogramma Groen Kruis, ontwikkeld tot een klimaatpark dat mens, dier en natuur verbindt in de groene rand rond Antwerpen.
Dit park vormt straks een groene corridor tussen de Antitankgracht en de Schijnvallei, met diverse beplanting zoals een elzenbroekbos, boomgroepen en struiken.
Vlonderpaden maken het mogelijk om veilig door het overstromingsgebied te wandelen en volop van de natuur te genieten.
Het monotone grasland wordt omgevormd tot een gecontroleerd overstromingsgebied dat als buffer fungeert voor de Laarsebeek en de E10-plas, waarbij natte zones worden verdiept en oevers deels afgegraven om regenwater op te vangen.
De vrijgekomen grond – zo’n 16.000 kubieke meter – wordt gebruikt voor verhogingen met specifieke beplanting en een zandheuvel als broedplaats voor de oeverzwaluw.
Zo ontstaat een mozaïek van mini-landschappen met open water, nat hooiland, broekbos en struikgewas.

GroenRand droomt van otterparadijs langs Antitankgracht.
GroenRand hoopt dat De Zwaan in de toekomst otters zal aantrekken dankzij de ideale leefomstandigheden met helder, visrijk water van hoge kwaliteit.
De otter staat bekend als een ‘paraplusoort’: waar hij leeft, profiteren talloze andere diersoorten mee van de gunstige omstandigheden.
De Antitankgracht, met klimaatpark De Zwaan en de E10-plas, vervult daarbij een cruciale rol in het Vlaamse soortenbeschermingsprogramma voor de otter.

© TAK – Landschapsarchitecten

Een antwoord op vele vragen (en nog een boel meer) krijg je op de - ondertussen al drieëntwintigste - WinterWendeWandeling van Natuurpunt Antwerpen Noord & Kempen, kern Brasschaat op zondag 21 december 2025.
Op deze grensoverschrijdende wandeling lopen we door Brasschaat, Schoten en Sint-Job-in-'t-Goor, passeren we tal van watertjes - het kanaal Schoten-Dessel, de Antitankgracht, de Laarse Beek en de E10-plas – bekijken we wat er ondertussen gebeurd is om het de otter – en andere dieren – naar de zin te maken, en wat er nog staat te gebeuren.
Volgens de aloude traditie wordt na de wandeling de winterwende – de kortste dag van het jaar – gevierd met een koud of warm drankje voor alle deelnemers.
Stevige wandelschoenen zijn een must. Inschrijven is niet nodig.
Wanneer?
Zondag 21 december 2025, 13.30 – 17 u Waar? Hoek Boomgaarddreef-Kleine Eikendreef, Schoten (parkeren kan langs de Boomgaarddreef)

Weiland naast E10-Plas wordt klimaatpark ‘De Zwaan’ SCHOTEN - Deze maand starten de voorbereidingen om een nat, overstromingsgevoelig weiland naast de E10-plas om te zetten naar een heus klimaatpark. Het gebied ligt in Schoten en is zo’n 10 hectaren groot. De inrichting van het klimaatpark moet de naastgelegen Brechtsebaan en omliggende woningen beter beschermen tegen wateroverlast, én een aantrekkelijke en veilige leefomgeving creëren voor de otter. Het project is een samenwerking van Regionaal Landschap de Voorkempen, Pidpa, het Agentschap voor Natuur en Bos, bosgroep Antwerpse gordel, gemeente Schoten en de provincie Antwerpen. Het maakt deel uit van het overkoepelende gebiedsprogramma Groen Kruis, dat wordt gecoördineerd door de provincie Antwerpen en verbindingen creëert voor mens, dier en natuur in de verstedelijkte rand rond Antwerpen. “Klimaatpark De Zwaan wordt zo een nieuwe, sterke schakel in de natuurverbindingen langs de Antitankgracht en de Schijnvallei. Het is dan ook een project dat we vanuit Groen Kruis graag ondersteunen”, vertelt ge antwerpspersbureau.be

Weide naast E10-plas in Schoten wordt klimaatpark om wateroverlast te voorkomen: "We zorgen ook voor mooie natuur voor wandelaars" | VRT NWS: nieuws In Schoten is de aanleg van een klimaatpark naast de E10-plas van start gegaan. Het park moet in de toekomst het water van de plas opvangen als die overstroomt en omliggende huizen beschermen. www.vrt.be

Perceel van 10 hectare naast E-10 plas in Schoten wordt klimaatpark 3 oktober startten we met de voorbereidingen om een nat, overstromingsgevoelig weiland naast de E10-plas om te vormen tot een klimaatpark. De herinrichting moet de naastgelegen Brechtsebaan en omliggende woningen beter beschermen tegen wateroverlast, én een aantrekkelijke en veilige leefomgeving creëren voor de otter. www.regionalelandschappen.be

Het Agentschap Natuur en Bos heeft de helft van het domein La Garenne in Schoten verworven, goed voor een oppervlakte van 190 hectare

Het Agentschap Natuur en Bos heeft de helft van het domein La Garenne in Schoten aangekocht, met een totale oppervlakte van 190 hectare

GroenRand wist het al meer dan een maand, maar nu is het officieel: het Agentschap voor Natuur en Bos heeft het 190 hectare grote domein La Garenne aangekocht.
Ter vergelijking, dat is twee keer zo groot als het Vrieselhof in Ranst.
Greenconnect, het nieuwe project van natuurvereniging GroenRand ter ere van hun 10-jarig bestaan, zet de biodiversiteit in de Voorkempen volop in de kijker door groene verbindingen met de Antitankgracht te versterken, flora en fauna met elkaar te verbinden en mensen via wandelingen, fotografie en publieksacties te laten genieten van de schoonheid van de natuur.
Zo benadrukken we het belang van natuurbehoud en trachten we de veerkracht van ecosystemen te vergroten.

De aankoop van La Garenne vormt de kers op de taart, gesierd met tien feestelijke kaarsen.
GroenRand ontvangt dit nieuws met zoveel enthousiasme, vurige toewijding, oprechte passie en uitbundige vreugde dat zelfs de taart spontaan een blos op haar glazuur krijgt.

Op dit moment is er een overgangsperiode met een uitfaseringsbeleid voor het huidige grondgebruik. Het kan dus nog even duren voordat het gebied toegankelijk wordt. Dit gebied kan uitgroeien tot een belangrijke schakel tussen beschermde natuurgebieden en heidevelden ten oosten van Antwerpen, met de historische fortengordels en de Schietvelden, waarbij de Antitankgracht fungeert als verbindende structuur.

La Garenne speelt een actieve rol in diverse soortenbeschermingsprogramma’s.
Met faunapassages en schoner water wordt extra leefgebied gecreëerd voor onder meer otters, terwijl de bunkers ideale schuilplaatsen vormen voor vleermuizen.

Het aaneengesloten gebied ligt in Brecht, Schoten en Schilde.

De gronden, vrij van pacht en landbouw, zijn voor een onbekend bedrag verkocht door de Nederlandse ondernemer Luud Maas, die ze sinds 1985 in bezit heeft.

La Garenne is een essentiële bouwsteen voor natuurherstel, met bossen, graslanden, poelen, vennen en heide.
Het omvat 163 hectare natuur- en bosgebied en 27 hectare landbouwgrond, waarvan 18 hectare bestaand bos en 9 hectare open terrein dat al ecologisch werd beheerd.
Het Agentschap zal een natuurbeheerplan opstellen om bij te dragen aan de nationale bosdoelen en nieuwe Europese habitats zoals droge heide en oude eikenbossen te realiseren.

In de Voorkempen hebben we een enorm voordeel omdat de Antitankgracht de ruggengraat vormt en de meeste bossen in de regio verbindt: Vrieselhof, Domein ‘t Groot Kasteel te 's-Gravenwezel, Gavinnenbos, Wolvenbos in Schilde, Lage Haar, Sint-Willibrordus, Domein La Garenne in Schoten,  De Inslag in Brasschaat, De Mick,  Klein Schietveld in Brasschaat, Wolvenbos in Kapellen, De Uitlegger op de grens tussen Kapellen en Brasschaat, Mastenbos, Ertbrandbos, Ravenshof, Moretusbos, Elsenbos, Huzaren berg in Stabroek, Reigersbos in Berendrecht en de Opstalvallei.

Daarnaast dwarst en verbindt de Antitankgracht bijna alle beekvalleien in de streek:

• het Schoon Schijn in Kapellen
• de Kaartse Beek op de grens tussen Kapellen en Brasschaat;
• de Laarse Beek op de grens tussen Brasschaat en Schoten;
• de Kleine Schijn in ’s Gravenwezel;
• de Zwanebeek in Schilde;
• de Grote Schijn in Schilde

© Nieuwe Rand

De Antitankgracht verbindt tal van waardevolle natuurgebieden en creëert verbindingen met diverse topgebieden, waarbij ze fungeert als essentiële schakel. Ze maakt deel uit van het masterplan voor het Nationaal Park Kalmthoutse Heide.

Hoewel het gebied geen officiële erkenning kreeg als Nationaal Park, zet het Grenspark sterk in op de uitvoering van de acties uit het masterplan en het operationeel plan. Een nauwe afstemming met andere projecten in de regio is hierbij cruciaal. Via de Antitankgracht is het Grenspark Kalmthoutse Heide verbonden met Klein en Groot Schietveld, de bossen en heiden ten oosten van Antwerpen en de vallei van de Kleine Nete – stuk voor stuk Natura 2000-gebieden.

La Garenne kan je vinden op onderstaande kaart onder nummer 16.

Greenconnect: GroenRand is fan van FEN

Greenconnect: GroenRand is fan van FEN

© RLDV

Natuur verbinden is eenvoudig en gebeurt vaak al door gemeenten en particulieren. Denk aan een rij bomen tussen twee bosjes, ecologische bermen, openbaar groen of een poel bij een waterloop. Het is helemaal geen ver-van-ons-bedshow.

Ecologische netwerken strekken zich uit van natuurkernen tot aan de voordeur van woningen, boerderijen, scholen en ziekenhuizen.

Er zijn talloze mogelijkheden om deze verbindingen uit te breiden of te versterken, waarbij ook kleinschalige projecten een groot verschil maken.

© RLDV
In 2022 kocht boseigenaar Pascal Quirynen een perceel van 3,5 hectare naast zijn bos, met het plan om het ecologisch te ontwikkelen. Hoewel het vroegere ‘Zwartven’ verdwenen is, ligt de plek ideaal als doorgang voor flora en fauna, vlak bij De Markgraaf en de Kalmthoutse Heide. 
In 2020 kocht het Agentschap Natuur en Bos van de Vlaamse overheid het 49 hectare grote gebied De Markgraaf, dat grenst aan de Kalmthoutse Heide.
Het domein sluit naadloos aan op het Vlaams natuurreservaat Kalmthoutse Heide en het erkend natuurreservaat Stappersven-De Nol, en vormt nu ook een verbinding met het perceel van Pascal Quirynen.

© RLDV - Meer ruimte voor water in de Zwarte Beek

In het najaar van 2023 werden in het laagste deel drie grote poelen van verschillende dieptes gegraven, als onderdeel van een groter netwerk van poelen en vennen waar zeldzame amfibieën en libellen leven.  De oevers van de Zwarte beek werden afgeschuind, wat meer kansen biedt aan oeverplanten en zorgt voor extra waterbuffering.
In 2024 werd een deel van het perceel bebost met boomsoorten die passen bij de lokale bodem, terwijl de bosranden worden beplant met bloeiende en bessen dragende struiken.
Dankzij betrokken burgers zoals Pascal en steun van de provincie kunnen versnipperde natuurgebieden weer verbonden worden, zodat planten en dieren vrij kunnen migreren.
Het werken aan dit ‘Functioneel Ecologisch Netwerk’ (FEN) beschermt de biodiversiteit en draagt bij aan een klimaatbestendige toekomst, in samenwerking met Bosgroepen en Regionale Landschappen.

Bekijk het filmpje van Gazet van Antwerpen over dit knappe project.

GroenRand focust zich op de haas, waarbij houtkanten een belangrijke habitat vormen

Greenconnect richt zich op de haas, waarbij houtkanten een essentiële habitat vormen

Greenconnect is een initiatief van natuurvereniging GroenRand dat natuurgebieden in de Antwerpse Voorkempen wil connecteren via groene corridors zoals houtkanten, ecotunnels en de Antitankgracht.

Het project streeft naar meer biodiversiteit, bevordering van soortenmigratie, een klimaatbestendig landschap en het stimuleren van recreatie, vaak met activiteiten die de lokale natuurbeleving centraal stellen.

Ter gelegenheid van ons 10-jarig jubileum staat de samenwerking tussen overheden en partners centraal, met bijzondere aandacht voor het verbinden en beschermen van de natuur.
Binnen Greenconnect wordt daarbij het belang van houtkanten nadrukkelijk onderstreept.

GroenRand spoort gemeenten en provincies enthousiast aan om het Vlaamse houtkantenplan uit te voeren.
Houtkanten worden beschouwd als onmisbare ‘snelwegen’ voor dieren en zijn een essentieel onderdeel van het landschap, met een cruciale functie voor biodiversiteit, klimaatadaptatie, waterbeheer en het tegengaan van erosie.

GroenRand roept op tot behoud en versterking van houtkanten

De Europese haas heeft onder meer houtkanten nodig, die schuilgelegenheid bieden, voedsel zoals knoppen en twijgen in de winter, en bescherming tegen roofdieren en jagers. Deze elementen zijn van vitaal belang voor zijn overleving in landbouwgebieden en open landschappen, waar hij solitair leeft. Een volwassen haas is, vergeleken met een konijn, een groot en stevig dier. Hazen hebben lange poten en oren met een zwarte punt, die ook wel ‘lepels’ worden genoemd. Hun vacht is grijs- tot geelbruin, de buik is wit en de wangen zijn lichtgeel.

Houtkanten en struweelranden vormen onmisbare habitats voor hazen en vele andere diersoorten en dragen aanzienlijk bij aan de biodiversiteit. Ze foerageren vaak in groepen zonder duidelijke hiërarchie.
Alleen tijdens zeldzame momenten van voedselcompetitie of in het voortplantingsseizoen vinden er gevechten plaats.
De boksgevechten die in de lente worden gezien, zijn meestal pogingen van het vrouwtje (moer) om opdringerige mannetjes (rammelaars) op afstand te houden.

Tijdens de rammeltijd kunnen mannetjes zeer agressief worden.
Wanneer meerdere rammelaars een moerhaas achtervolgen, vechten ze om het recht om te paren.
Deze gevechten verlopen vaak fel.
Staand op hun achterpoten delen de hazen krachtige slagen en trappen uit, waarbij zowel voor- als achterpoten worden gebruikt. 
Met hun scherpe nagels trekken ze plukken haar uit de vacht van hun tegenstander.

Met zijn grote oren (lepels) beschikt de haas over een uitstekend gehoor. De oren bewegen onafhankelijk, kunnen tot 190° naar buiten draaien en vangen zo geluiden uit alle richtingen op. Naast dit scherpe gehoor heeft de haas een sterk ontwikkelde reukzin om vijanden te detecteren en de geur van bronstige vrouwtjes waar te nemen.

Door voortdurend te snuffelen neemt hij onophoudelijk geuren op.
Zijn zijwaarts geplaatste ogen geven hem een blikveld van 360°, met overlap voor en achter, waardoor hij zijn hoofd niet hoeft te draaien om zijn omgeving te overzien.

Foto's: Els De Backer - lid van Onze GroenRand-natuur

GroenRand lanceert het project ‘Bijtandje-houtkantje’ en roept op om een tandje bij te steken voor aanplant van houtkanten

GroenRand lanceert het project ‘Bijtandje-houtkantje’ en roept op om een tandje bij te steken voor aanplant van houtkanten

Om haar tienjarig bestaan te vieren, start GroenRand het project Greenconnect. Dit initiatief zet de natuur in de Voorkempen in de spotlights, wil ecologische verbindingen tussen natuurgebieden versterken en moedigt iedereen aan om zich extra in te zetten zodat houtkanten weer hun volle waarde krijgen. Het Vlaams Houtkantenplan heeft als doel om met circa 100 kilometer nieuwe houtkanten de biodiversiteit te versterken en 12.000 ton extra CO2 op te slaan. Het is daarbij essentieel dat iedereen een bijdrage levert, en GroenRand wil hierin graag een actieve rol spelen. GroenRand hecht tevens groot belang aan ecotunnels, omdat deze afzonderlijke natuurgebieden met elkaar verbinden.
Hierdoor kunnen dieren veilig wegen oversteken, neemt het aantal aanrijdingen af en blijft de genetische diversiteit behouden dankzij toegang tot voedsel, schuilplaatsen en partners.
Dit voorkomt dat populaties geïsoleerd raken, wat cruciaal is voor het voortbestaan van soorten, vooral in dichtbebouwde gebieden nabij de stad.

Kleine landschapselementen (KLE’s) zoals bomenrijen, houtkanten, knotbomen, hagen en heggen zijn al eeuwenlang van grote waarde. Oorspronkelijk hadden ze vooral praktische functies: het afbakenen van eigendommen, dienen als herkenningspunt in het landschap, leveren van brandhout, bescherming tegen zon en wind, en het bieden van extra voedsel voor mens en dier.

Daarnaast vormden ze een belangrijk leefgebied voor talloze planten en dieren.
Ook vandaag vervullen KLE’s deze functies en zijn ze cruciaal voor biodiversiteit, landbouw en klimaat. 

Mensen, dieren en planten maken dankbaar gebruik van KLE’s, die fungeren als stapstenen in het landschap: soms als volwaardig leefgebied, soms als rustplaats of verbindingsroute.

 Voor landbouwers bieden houtige KLE’s vele voordelen: bescherming van gewassen tegen wind, schaduw voor vee, levering van hout en houtsnippers.
 Deze houtsnippers kunnen worden verwerkt in de bodem om de koolstofvoorraad te vergroten en de bodemkwaliteit te verbeteren.
 Bovendien slaan KLE’s koolstof op, dragen ze bij aan klimaatmitigatie en verbeteren ze de waterhuishouding door water beter te laten infiltreren bij regenval en vast te houden bij droogte.

Al deze ecosysteemdiensten maken houtige KLE’s onmisbaar voor een toekomstgericht landbouw- en klimaatbeleid. Hoe gevarieerder de KLE’s in een regio, hoe groter de biodiversiteit. Deze variatie kan worden versterkt door gericht beheer, zoals het spreiden van het knotten van knotbomen over meerdere jaren.

Bijtandje-houtkantje

Natuurgebieden alleen zijn niet voldoende om biodiversiteit te behouden. Het is noodzakelijk om landschappen met elkaar te verbinden door agrarische gebieden te integreren met natuur. Dit kan door landschapselementen zoals poelen, houtkanten en bloemrijke randen aan te leggen. Landbouwers vervullen hierbij een cruciale rol door op een extensievere manier te werken en daarvoor een passende vergoeding te ontvangen. Zo wordt biodiversiteit verhoogd en versnippering tegengegaan, een aanpak die wordt nagestreefd door “Boerennatuur Vlaanderen” en andere natuurinitiatieven.

Het is bovendien belangrijk te controleren of er geen hiaten zijn in boomrijen of houtkanten, zodat deze waar nodig kunnen worden aangevuld.
Tijdens een fietstocht of wandeling door landbouwgebieden valt vaak op dat bestaande houtkanten veel open plekken vertonen.
Met het project ‘Bijtandje-houtkantje’ willen we gemeenten, landbouworganisaties en de provincie enthousiast maken om extra inspanningen te leveren (tandje bijsteken) voor het herstel en de aanvulling van houtkanten in landbouwgebieden.
Dit project wordt in 2026 uitgerold.
Praktische ondersteuning kan geboden worden door de Regionale Landschappen. Ze bieden praktische ondersteuning bij het aanplanten en beheren van o.a. kleine landschapselementen via het Loket Onderhoud Buitengebied (LOB) . 

Nieuwe projectoproep van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM)

Momenteel loopt er een tweede initiatief, gestart door VLM op 20 november 2025, waarbij GroenRand elf gemeenten in de Voorkempen oproept om gezamenlijk het Vlaamse houtkantenplan uit te voeren, bij voorkeur in samenwerking met het Regionaal Landschap De Voorkempen. Elf gemeentebesturen (Zoersel, Malle, Schilde, Brecht, Ranst, Brasschaat, Schoten, Kapellen, Stabroek, Kalmthout, Wuustwezel) zijn per brief benaderd om hun steun te verlenen aan dit project. Aanleiding is de nieuwe projectoproep van de VLM voor lokale houtkantprojecten, waarbij gemeenten subsidies kunnen aanvragen voor aanleg, herstel of duurzaam beheer. Deze steun draagt bij aan het versterken van het Vlaamse landschap door erosiebestrijding, het creëren van schuilplaatsen en verbindingsroutes voor dieren, en het opslaan van koolstof.

Meer informatie is te vinden via de bijgevoegde link.

Houtkanten spelen een cruciale rol als “ecologische snelwegen” en leefgebieden, waardoor soorten zich kunnen verplaatsen tussen versnipperde gebieden.
Een belangrijke voorwaarde is dat deze houtkanten op gemeentelijke grond moeten worden gerealiseerd.

Foto's: Senne Verschraegen