donderdag 11 december 2025

Het Agentschap Natuur en Bos heeft de helft van het domein La Garenne in Schoten verworven, goed voor een oppervlakte van 190 hectare

Het Agentschap Natuur en Bos heeft de helft van het domein La Garenne in Schoten aangekocht, met een totale oppervlakte van 190 hectare.


GroenRand wist het al meer dan een maand, maar nu is het officieel: het Agentschap voor Natuur en Bos heeft het 190 hectare grote domein La Garenne aangekocht.
Ter vergelijking, dat is twee keer zo groot als het Vrieselhof in Ranst.
Greenconnect, het nieuwe project van natuurvereniging GroenRand ter ere van hun 10-jarig bestaan, zet de biodiversiteit in de Voorkempen volop in de kijker door groene verbindingen met de Antitankgracht te versterken, flora en fauna met elkaar te verbinden en mensen via wandelingen, fotografie en publieksacties te laten genieten van de schoonheid van de natuur.
Zo benadrukken we het belang van natuurbehoud en trachten we de veerkracht van ecosystemen te vergroten.
De aankoop van La Garenne vormt de kers op de taart, gesierd met tien feestelijke kaarsen. GroenRand ontvangt dit nieuws met zoveel enthousiasme, vurige toewijding, oprechte passie en uitbundige vreugde dat zelfs de taart spontaan een blos op haar glazuur krijgt.
Op dit moment is er een overgangsperiode met een uitfaseringsbeleid voor het huidige grondgebruik. Het kan dus nog even duren voordat het gebied toegankelijk wordt. Dit gebied kan uitgroeien tot een belangrijke schakel tussen beschermde natuurgebieden en heidevelden ten oosten van Antwerpen, met de historische fortengordels en de Schietvelden, waarbij de Antitankgracht fungeert als verbindende structuur.
La Garenne speelt een actieve rol in diverse soortenbeschermingsprogramma’s.
Met faunapassages en schoner water wordt extra leefgebied gecreëerd voor onder meer otters, terwijl de bunkers ideale schuilplaatsen vormen voor vleermuizen.


Het aaneengesloten gebied ligt in Brecht, Schoten en Schilde.
De gronden, vrij van pacht en landbouw, zijn voor een onbekend bedrag verkocht door de Nederlandse ondernemer Luud Maas, die ze sinds 1985 in bezit heeft.
La Garenne is een essentiële bouwsteen voor natuurherstel, met bossen, graslanden, poelen, vennen en heide.
Het omvat 163 hectare natuur- en bosgebied en 27 hectare landbouwgrond, waarvan 18 hectare bestaand bos en 9 hectare open terrein dat al ecologisch werd beheerd.
Het Agentschap zal een natuurbeheerplan opstellen om bij te dragen aan de nationale bosdoelen en nieuwe Europese habitats zoals droge heide en oude eikenbossen te realiseren.


In de Voorkempen hebben we een enorm voordeel omdat de Antitankgracht de ruggengraat vormt en de meeste bossen in de regio verbindt: Vrieselhof, Domein ‘t Groot Kasteel te 's-Gravenwezel, Gavinnenbos, Wolvenbos in Schilde, Lage Haar, Sint-Willibrordus, Domein La Garenne in Schoten,  De Inslag in Brasschaat, De Mick,  Klein Schietveld in Brasschaat, Wolvenbos in Kapellen, De Uitlegger op de grens tussen Kapellen en BrasschaatMastenbos, Ertbrandbos, Ravenshof, Moretusbos, Elsenbos, Huzaren berg in StabroekReigersbos in Berendrecht en de Opstalvallei.

Daarnaast dwarst en verbindt de Antitankgracht bijna alle beekvalleien in de streek:

© Nieuwe Rand

De Antitankgracht verbindt tal van waardevolle natuurgebieden en creëert verbindingen met diverse topgebieden, waarbij ze fungeert als essentiële schakel. Ze maakt deel uit van het masterplan voor het Nationaal Park Kalmthoutse Heide.
Hoewel het gebied geen officiële erkenning kreeg als Nationaal Park, zet het Grenspark sterk in op de uitvoering van de acties uit het masterplan en het operationeel plan. Een nauwe afstemming met andere projecten in de regio is hierbij cruciaal. Via de Antitankgracht is het Grenspark Kalmthoutse Heide verbonden met Klein en Groot Schietveld, de bossen en heiden ten oosten van Antwerpen en de vallei van de Kleine Nete – stuk voor stuk Natura 2000-gebieden.
La Garenne kan je vinden op onderstaande kaart onder nummer 16.



woensdag 10 december 2025

Greenconnect: GroenRand is fan van FEN

Greenconnect: GroenRand is fan van FEN

© RLDV

Natuur verbinden is eenvoudig en gebeurt vaak al door gemeenten en particulieren. Denk aan een rij bomen tussen twee bosjes, ecologische bermen, openbaar groen of een poel bij een waterloop. Het is helemaal geen ver-van-ons-bedshow.
Ecologische netwerken strekken zich uit van natuurkernen tot aan de voordeur van woningen, boerderijen, scholen en ziekenhuizen.

Er zijn talloze mogelijkheden om deze verbindingen uit te breiden of te versterken, waarbij ook kleinschalige projecten een groot verschil maken.

© RLDV
In 2022 kocht boseigenaar Pascal Quirynen een perceel van 3,5 hectare naast zijn bos, met het plan om het ecologisch te ontwikkelen. Hoewel het vroegere ‘Zwartven’ verdwenen is, ligt de plek ideaal als doorgang voor flora en fauna, vlak bij De Markgraaf en de Kalmthoutse Heide. 
In 2020 kocht het Agentschap Natuur en Bos van de Vlaamse overheid het 49 hectare grote gebied De Markgraaf, dat grenst aan de Kalmthoutse Heide.
Het domein sluit naadloos aan op het Vlaams natuurreservaat Kalmthoutse Heide en het erkend natuurreservaat Stappersven-De Nol, en vormt nu ook een verbinding met het perceel van Pascal Quirynen.

© RLDV - Meer ruimte voor water in de Zwarte Beek
In het najaar van 2023 werden in het laagste deel drie grote poelen van verschillende dieptes gegraven, als onderdeel van een groter netwerk van poelen en vennen waar zeldzame amfibieën en libellen leven.  De oevers van de Zwarte beek werden afgeschuind, wat meer kansen biedt aan oeverplanten en zorgt voor extra waterbuffering.
In 2024 werd een deel van het perceel bebost met boomsoorten die passen bij de lokale bodem, terwijl de bosranden worden beplant met bloeiende en bessen dragende struiken.
Dankzij betrokken burgers zoals Pascal en steun van de provincie kunnen versnipperde natuurgebieden weer verbonden worden, zodat planten en dieren vrij kunnen migreren.
Het werken aan dit ‘Functioneel Ecologisch Netwerk’ (FEN) beschermt de biodiversiteit en draagt bij aan een klimaatbestendige toekomst, in samenwerking met Bosgroepen en Regionale Landschappen.

Bekijk het filmpje van Gazet van Antwerpen over dit knappe project.

GroenRand focust zich op de haas, waarbij houtkanten een belangrijke habitat vormen

Greenconnect richt zich op de haas, waarbij houtkanten een essentiële habitat vormen


Greenconnect is een initiatief van natuurvereniging GroenRand dat natuurgebieden in de Antwerpse Voorkempen wil connecteren via groene corridors zoals houtkanten, ecotunnels en de Antitankgracht.


Het project streeft naar meer biodiversiteit, bevordering van soortenmigratie, een klimaatbestendig landschap en het stimuleren van recreatie, vaak met activiteiten die de lokale natuurbeleving centraal stellen.


Ter gelegenheid van ons 10-jarig jubileum staat de samenwerking tussen overheden en partners centraal, met bijzondere aandacht voor het verbinden en beschermen van de natuur.
Binnen Greenconnect wordt daarbij het belang van houtkanten nadrukkelijk onderstreept.

GroenRand spoort gemeenten en provincies enthousiast aan om het Vlaamse houtkantenplan uit te voeren.
Houtkanten worden beschouwd als onmisbare ‘snelwegen’ voor dieren en zijn een essentieel onderdeel van het landschap, met een cruciale functie voor biodiversiteit, klimaatadaptatie, waterbeheer en het tegengaan van erosie.


GroenRand roept op tot behoud en versterking van houtkanten


De Europese haas heeft onder meer houtkanten nodig, die schuilgelegenheid bieden, voedsel zoals knoppen en twijgen in de winter, en bescherming tegen roofdieren en jagers. Deze elementen zijn van vitaal belang voor zijn overleving in landbouwgebieden en open landschappen, waar hij solitair leeft. Een volwassen haas is, vergeleken met een konijn, een groot en stevig dier. Hazen hebben lange poten en oren met een zwarte punt, die ook wel ‘lepels’ worden genoemd. Hun vacht is grijs- tot geelbruin, de buik is wit en de wangen zijn lichtgeel.

Houtkanten en struweelranden vormen onmisbare habitats voor hazen en vele andere diersoorten en dragen aanzienlijk bij aan de biodiversiteit. Ze foerageren vaak in groepen zonder duidelijke hiërarchie.
Alleen tijdens zeldzame momenten van voedselcompetitie of in het voortplantingsseizoen vinden er gevechten plaats.
De boksgevechten die in de lente worden gezien, zijn meestal pogingen van het vrouwtje (moer) om opdringerige mannetjes (rammelaars) op afstand te houden.

Tijdens de rammeltijd kunnen mannetjes zeer agressief worden.
Wanneer meerdere rammelaars een moerhaas achtervolgen, vechten ze om het recht om te paren.
Deze gevechten verlopen vaak fel.
Staand op hun achterpoten delen de hazen krachtige slagen en trappen uit, waarbij zowel voor- als achterpoten worden gebruikt. 
Met hun scherpe nagels trekken ze plukken haar uit de vacht van hun tegenstander.

Met zijn grote oren (lepels) beschikt de haas over een uitstekend gehoor. De oren bewegen onafhankelijk, kunnen tot 190° naar buiten draaien en vangen zo geluiden uit alle richtingen op. Naast dit scherpe gehoor heeft de haas een sterk ontwikkelde reukzin om vijanden te detecteren en de geur van bronstige vrouwtjes waar te nemen.


Door voortdurend te snuffelen neemt hij onophoudelijk geuren op.
Zijn zijwaarts geplaatste ogen geven hem een blikveld van 360°, met overlap voor en achter, waardoor hij zijn hoofd niet hoeft te draaien om zijn omgeving te overzien.

Foto's: Els De Backer - lid van Onze GroenRand-natuur

dinsdag 9 december 2025

GroenRand lanceert het project ‘Bijtandje-houtkantje’ en roept op om een tandje bij te steken voor aanplant van houtkanten

GroenRand lanceert het project ‘Bijtandje-houtkantje’ en roept op om een tandje bij te steken voor aanplant van houtkanten

Om haar tienjarig bestaan te vieren, start GroenRand het project Greenconnect. Dit initiatief zet de natuur in de Voorkempen in de spotlights, wil ecologische verbindingen tussen natuurgebieden versterken en moedigt iedereen aan om zich extra in te zetten zodat houtkanten weer hun volle waarde krijgen. Het Vlaams Houtkantenplan heeft als doel om met circa 100 kilometer nieuwe houtkanten de biodiversiteit te versterken en 12.000 ton extra CO2 op te slaan. Het is daarbij essentieel dat iedereen een bijdrage levert, en GroenRand wil hierin graag een actieve rol spelen. GroenRand hecht tevens groot belang aan ecotunnels, omdat deze afzonderlijke natuurgebieden met elkaar verbinden.
Hierdoor kunnen dieren veilig wegen oversteken, neemt het aantal aanrijdingen af en blijft de genetische diversiteit behouden dankzij toegang tot voedsel, schuilplaatsen en partners.
Dit voorkomt dat populaties geïsoleerd raken, wat cruciaal is voor het voortbestaan van soorten, vooral in dichtbebouwde gebieden nabij de stad.

Kleine landschapselementen (KLE’s) zoals bomenrijen, houtkanten, knotbomen, hagen en heggen zijn al eeuwenlang van grote waarde. Oorspronkelijk hadden ze vooral praktische functies: het afbakenen van eigendommen, dienen als herkenningspunt in het landschap, leveren van brandhout, bescherming tegen zon en wind, en het bieden van extra voedsel voor mens en dier.


Daarnaast vormden ze een belangrijk leefgebied voor talloze planten en dieren.
Ook vandaag vervullen KLE’s deze functies en zijn ze cruciaal voor biodiversiteit, landbouw en klimaat. 
Mensen, dieren en planten maken dankbaar gebruik van KLE’s, die fungeren als stapstenen in het landschap: soms als volwaardig leefgebied, soms als rustplaats of verbindingsroute.


 Voor landbouwers bieden houtige KLE’s vele voordelen: bescherming van gewassen tegen wind, schaduw voor vee, levering van hout en houtsnippers.
 Deze houtsnippers kunnen worden verwerkt in de bodem om de koolstofvoorraad te vergroten en de bodemkwaliteit te verbeteren.
 Bovendien slaan KLE’s koolstof op, dragen ze bij aan klimaatmitigatie en verbeteren ze de waterhuishouding door water beter te laten infiltreren bij regenval en vast te houden bij droogte.


Al deze ecosysteemdiensten maken houtige KLE’s onmisbaar voor een toekomstgericht landbouw- en klimaatbeleid. Hoe gevarieerder de KLE’s in een regio, hoe groter de biodiversiteit. Deze variatie kan worden versterkt door gericht beheer, zoals het spreiden van het knotten van knotbomen over meerdere jaren.
Bijtandje-houtkantje
Natuurgebieden alleen zijn niet voldoende om biodiversiteit te behouden. Het is noodzakelijk om landschappen met elkaar te verbinden door agrarische gebieden te integreren met natuur. Dit kan door landschapselementen zoals poelen, houtkanten en bloemrijke randen aan te leggen. Landbouwers vervullen hierbij een cruciale rol door op een extensievere manier te werken en daarvoor een passende vergoeding te ontvangen. Zo wordt biodiversiteit verhoogd en versnippering tegengegaan, een aanpak die wordt nagestreefd door “Boerennatuur Vlaanderen” en andere natuurinitiatieven.
Het is bovendien belangrijk te controleren of er geen hiaten zijn in boomrijen of houtkanten, zodat deze waar nodig kunnen worden aangevuld.
Tijdens een fietstocht of wandeling door landbouwgebieden valt vaak op dat bestaande houtkanten veel open plekken vertonen.
Met het project ‘Bijtandje-houtkantje’ willen we gemeenten, landbouworganisaties en de provincie enthousiast maken om extra inspanningen te leveren (tandje bijsteken) voor het herstel en de aanvulling van houtkanten in landbouwgebieden.
Dit project wordt in 2026 uitgerold.
Praktische ondersteuning kan geboden worden door de Regionale Landschappen. Ze bieden praktische ondersteuning bij het aanplanten en beheren van o.a. kleine landschapselementen via het
Loket Onderhoud Buitengebied (LOB)
Nieuwe projectoproep van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM)

Momenteel loopt er een tweede initiatief, gestart door VLM op 20 november 2025, waarbij GroenRand elf gemeenten in de Voorkempen oproept om gezamenlijk het Vlaamse houtkantenplan uit te voeren, bij voorkeur in samenwerking met het Regionaal Landschap De Voorkempen. Elf gemeentebesturen (Zoersel, Malle, Schilde, Brecht, Ranst, Brasschaat, Schoten, Kapellen, Stabroek, Kalmthout, Wuustwezel) zijn per brief benaderd om hun steun te verlenen aan dit project. Aanleiding is de nieuwe projectoproep van de VLM voor lokale houtkantprojecten, waarbij gemeenten subsidies kunnen aanvragen voor aanleg, herstel of duurzaam beheer. Deze steun draagt bij aan het versterken van het Vlaamse landschap door erosiebestrijding, het creëren van schuilplaatsen en verbindingsroutes voor dieren, en het opslaan van koolstof.
Meer informatie is te vinden via de bijgevoegde link.
Houtkanten spelen een cruciale rol als “ecologische snelwegen” en leefgebieden, waardoor soorten zich kunnen verplaatsen tussen versnipperde gebieden.
Een belangrijke voorwaarde is dat deze houtkanten op gemeentelijke grond moeten worden gerealiseerd.



Foto's: Senne Verschraegen

maandag 8 december 2025

Bedankt Natuurpunt Schijnbeemden

 Bedankt Natuurpunt Schijnbeemden

De Maasbeemden in Oelegem groeien uit tot een schitterend nieuw natuurgebied in de Schijnvallei. Sinds 2024 werken water-link en Natuurpunt samen om de ecologisch waardevolle landbouwgronden langs het Albertkanaal duurzaam te beheren. Door voormalige akkers om te vormen tot bloemrijke hooilanden met nabegrazing, krijgt biodiversiteit alle kansen.


Houtkanten, jonge bomen en kruidenrijke graslanden maken het gebied tot een paradijs voor wilde bestuivers en insecten, aldus John Maes van Natuurpunt.
De eerste resultaten zijn zichtbaar: oude prikkeldraad is verwijderd, een kilometer houtkanten aangeplant en de eerste rasters voor natuurinclusieve landbouw staan er.
Water-link gelooft in verantwoord grondbeheer met respect voor natuur en leefomgeving. Samen bouwen ze met Natuurpunt aan een toekomstbestendig landschap voor mens én natuur.


Begin december werden in de Maasbeemden, achter de terreinen van water-link en grenzend aan de Bredabaan en de Schijnvallei, 2500 struiken geplant, goed voor 1 km houtkanten. Daarnaast kwamen er 40 hoogstam zomereiken en winterlindes als vervanging voor populieren die sneuvelden tijdens de zomerstorm van 2024.


Deze verwezenlijking was het resultaat van een prachtige samenwerking tussen het Regionaal Landschap de Voorkempen, vrijwilligers van Natuurpunt Schijnbeemden en de ploeg uit Ekeren van het maatwerkbedrijf Natuur- en Landschapszorg. Proficiat voor deze prachtige prestatie!

Foto's: John Maes

zaterdag 6 december 2025

Greenconnect: Ingrid Boumans neemt ons mee naar De Uitlegger en De Inslag

Greenconnect: Ingrid Boumans neemt ons mee naar natuurdomeinen De Uitlegger en De Inslag


GroenRand viert zijn tienjarig bestaan met het unieke project 'Greenconnect'.
Met dit initiatief wil de natuurvereniging de rijke biodiversiteit van de Voorkempen in de schijnwerpers zetten.

Dit gebeurt via activiteiten zoals begeleide wandelingen en fotosessies, waarmee mensen de schoonheid en waarde van de natuur kunnen ervaren.
Zestien enthousiaste natuurgidsen, fotografen en vrijwilligers staan klaar om van het Greenconnect-project een groot succes te maken.


Tussen eind 2025 en halverwege 2026 zullen vijf beeldverslagen worden gemaakt over verschillende GroenRand-natuurgebieden en landschappen.
Noordernieuws zal deze reportages publiceren in hun magazine.


Vandaag neemt Ingrid Boumans ons vol enthousiasme mee naar de natuurgebieden De Uitlegger en De Inslag, en heeft hierover een prachtige fotoreportage gemaakt.


De Uitlegger ontleent zijn naam aan een landmeter, toen ook wel 'uitlegger' genoemd, die hier ooit woonde. Het 90 hectare grote gebied ligt in de gemeenten Kapellen en Brasschaat.

De Uitlegger, met zijn uitbundig bloeiende rododendrons en azalea’s, is een feest voor zowel ogen als neus. Naast het bos, waar naaldbomen domineren, kun je ook genieten van de vijver en een levendige, kleurrijke bloemenweide.


Door het domein lopen de Duitse 'Vergeten Linies', aangelegd in 1917 tijdens de Eerste Wereldoorlog. De voormalige landeigenaar vond de Duitse bunkers op zijn terrein storend in het landschap. Daarom besloot hij ze met zand te bedekken, wat resulteerde in de aanleg van meerdere waterpartijen in het natuurgebied.


Het zand werd ter plekke opgegraven en gebruikt om de bunkers te verbergen, waardoor er een langgerekte, kronkelende prachtige vijver ontstond. In 1983 werd het aangekocht door de Vlaamse overheid. De Uitlegger maakt deel uit van het historische domein Oude Gracht en grenst aan de oostzijde aan het militaire domein Klein Schietveld, een belangrijk Europees beschermd natuurgebied.


Rododendrons en andere exotische planten en bomen werden door baronnen en welgestelde families naar Europa gehaald vanwege hun prachtige bloemen en unieke vormen.
Ze werden vaak geplant in parken en tuinen, zoals de Uitlegger. De meeste rododendrons in de Voorkempen komen oorspronkelijk uit Azië, met name uit landen als China en Japan.


Rododendrons groeien goed op zure bodems, en de Voorkempen heeft vaak zandgrond die van nature zuur is. Sommige rododendrons zijn verwilderd en hebben zich in de natuur verspreid, waardoor ze nu ook buiten tuinen en parken kunnen groeien.

Hoewel rododendrons als mooie planten worden gezien, kunnen ze soms invasief zijn en snel groeien, waardoor ze inheemse planten verdringen. Ze worden daarom uit de bosbestanden verwijderd, maar blijven de wandelpaden en het centrale parkgedeelte sieren.


De graslanden worden met een geschikt maaibeheer omgevormd tot een meer natuurlijke vegetatie, waardoor diverse plantensoorten kunnen groeien.
Het grootste deel van het gebied is bedekt met naaldbomen, die langzaam plaatsmaken voor inheemse boomsoorten zoals de berk en zomereik.

Al in de zeventiende eeuw werd er gesproken over 'Inslach', wat verwijst naar 'ontginning'. Het oorspronkelijke heidegebied werd toen omgezet in akker- en weideland. In de negentiende eeuw werd een kasteeldomein gecreëerd, waarbij de omgeving werd bebost en omgevormd tot een weelderig jachtlandschap.

De sporen van beide wereldoorlogen zijn tot op vandaag zichtbaar in het domein. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het bos gekapt om de zichtbaarheid rond de fortengordel van Antwerpen te verbeteren.


Er werden opnieuw bossen aangeplant, die zesendertig jaar later gedeeltelijk werden gekapt voor de aanleg van loopgraven. Na de Tweede Wereldoorlog werd het gebied herbeplant met grove dennen en lariksen, die al snel grote delen van De Inslag bedekten. In 1980 werd De Inslag aangekocht door de Vlaamse overheid.
In de afgelopen jaren zijn de eentonige naaldhoutbossen omgevormd tot gevarieerde gemengde bossen.

Exotische soorten hebben plaatsgemaakt voor inheemse bomen en struiken zoals lijsterbes, sporkehout, hulst, hazelaar en taxus. Het gebied herbergt een verscheidenheid aan dieren, zoals eekhoorns, marterachtigen, reeën en vossen.

Door verschillende opstellingen van wildcamera’s te vergelijken, onderzochten natuuronderzoekers hoe de keelvlek van boommarters het best geïnventariseerd kan worden. Dit onderzoek vond plaats in twee natuurgebieden in het noorden van de provincie Antwerpen, waaronder ‘De Inslag’ in Brasschaat.


Aan de hand van de keelvlek op foto’s kan men boommarters van elkaar onderscheiden. Met een uitgebreide dataset aan wildcamerabeelden krijgen natuuronderzoekers zo een duidelijk beeld van de populatietoestand van boommarters in een bepaald natuurgebied. In Brasschaat werd een boommarter gefilmd in een amfibieëntunnel, vastgelegd met cameravallen die de efficiëntie van de tunnels voor amfibieën moesten onderzoeken.


De boommarter, een zeldzaam dier in Vlaanderen, maakt dus ook gebruik van deze tunnels.
De vondst werd gedaan tijdens onderzoek van biologiestudent Michiel Cornelis, in opdracht van de Provincie Antwerpen, dienst Duurzaam Natuurbeheer.

Eerdere meldingen van boommarters in Brasschaat worden door deze waarneming bevestigd, wat aantoont dat de soort daar voorkomt en actief de tunnels gebruikt.
Dit is belangrijk nieuws voor het natuurbehoud, omdat het laat zien dat infrastructuur voor amfibieën ook nuttig kan zijn voor andere diersoorten.
Omgevallen en dode bomen blijven liggen en vormen zo een kleine biotoop vol leven.

Zwarte spechten, sperwers, buizerds en bosuilen vinden hier hun broedplaatsen. Het Antitankkanaal loopt dwars door het gebied, waar langs de oevers en in het water vogels leven zoals de ijsvogel, aalscholver en blauwe reiger, die met wat geluk te spotten zijn.


De grachten in het grasland bieden een ideale habitat voor waterplanten, libellen, kikkers, padden en salamanders.





U kan ook een artikel bekijken op hln