De Maasbeemden in Oelegem groeien uit tot een schitterend nieuw natuurgebied in de Schijnvallei.
Sinds 2024 werken water-link en Natuurpunt samen om de ecologisch waardevolle landbouwgronden langs het Albertkanaal duurzaam te beheren.
Door voormalige akkers om te vormen tot bloemrijke hooilanden met nabegrazing, krijgt biodiversiteit alle kansen.
Houtkanten, jonge bomen en kruidenrijke graslanden maken het gebied tot een paradijs voor wilde bestuivers en insecten, aldus John Maes van Natuurpunt. De eerste resultaten zijn zichtbaar: oude prikkeldraad is verwijderd, een kilometer houtkanten aangeplant en de eerste rasters voor natuurinclusieve landbouw staan er. Water-link gelooft in verantwoord grondbeheer met respect voor natuur en leefomgeving. Samen bouwen ze met Natuurpunt aan een toekomstbestendig landschap voor mens én natuur.
Begin december werden in de Maasbeemden, achter de terreinen van water-link en grenzend aan de Bredabaan en de Schijnvallei, 2500 struiken geplant, goed voor 1 km houtkanten.
Daarnaast kwamen er 40 hoogstam zomereiken en winterlindes als vervanging voor populieren die sneuvelden tijdens de zomerstorm van 2024.
Deze verwezenlijking was het resultaat van een prachtige samenwerking tussen het Regionaal Landschap de Voorkempen, vrijwilligers van Natuurpunt Schijnbeemden en de ploeg uit Ekeren van het maatwerkbedrijf Natuur- en Landschapszorg.
Proficiat voor deze prachtige prestatie!
Greenconnect: Ingrid Boumans neemt ons mee naar natuurdomeinen De Uitlegger en De Inslag
GroenRand viert zijn tienjarig bestaan met het unieke project 'Greenconnect'. Met dit initiatief wil de natuurvereniging de rijke biodiversiteit van de Voorkempen in de schijnwerpers zetten.
Dit gebeurt via activiteiten zoals begeleide wandelingen en fotosessies, waarmee mensen de schoonheid en waarde van de natuur kunnen ervaren. Zestien enthousiaste natuurgidsen, fotografen en vrijwilligers staan klaar om van het Greenconnect-project een groot succes te maken.
Tussen eind 2025 en halverwege 2026 zullen vijf beeldverslagen worden gemaakt over verschillende GroenRand-natuurgebieden en landschappen. Noordernieuws zal deze reportages publiceren in hun magazine.
Vandaag neemt Ingrid Boumans ons vol enthousiasme mee naar de natuurgebieden De Uitlegger en De Inslag, en heeft hierover een prachtige fotoreportage gemaakt.
De Uitlegger ontleent zijn naam aan een landmeter, toen ook wel 'uitlegger' genoemd, die hier ooit woonde.
Het 90 hectare grote gebied ligt in de gemeenten Kapellen en Brasschaat.
De Uitlegger, met zijn uitbundig bloeiende rododendrons en azalea’s, is een feest voor zowel ogen als neus.
Naast het bos, waar naaldbomen domineren, kun je ook genieten van de vijver en een levendige, kleurrijke bloemenweide.
Door het domein lopen de Duitse 'Vergeten Linies', aangelegd in 1917 tijdens de Eerste Wereldoorlog.
De voormalige landeigenaar vond de Duitse bunkers op zijn terrein storend in het landschap. Daarom besloot hij ze met zand te bedekken, wat resulteerde in de aanleg van meerdere waterpartijen in het natuurgebied.
Het zand werd ter plekke opgegraven en gebruikt om de bunkers te verbergen, waardoor er een langgerekte, kronkelende prachtige vijver ontstond.
In 1983 werd het aangekocht door de Vlaamse overheid.
De Uitlegger maakt deel uit van het historische domein Oude Gracht en grenst aan de oostzijde aan het militaire domein Klein Schietveld, een belangrijk Europees beschermd natuurgebied.
Rododendrons en andere exotische planten en bomen werden door baronnen en welgestelde families naar Europa gehaald vanwege hun prachtige bloemen en unieke vormen.
Ze werden vaak geplant in parken en tuinen, zoals de Uitlegger.
De meeste rododendrons in de Voorkempen komen oorspronkelijk uit Azië, met name uit landen als China en Japan.
Rododendrons groeien goed op zure bodems, en de Voorkempen heeft vaak zandgrond die van nature zuur is.
Sommige rododendrons zijn verwilderd en hebben zich in de natuur verspreid, waardoor ze nu ook buiten tuinen en parken kunnen groeien.
Hoewel rododendrons als mooie planten worden gezien, kunnen ze soms invasief zijn en snel groeien, waardoor ze inheemse planten verdringen.
Ze worden daarom uit de bosbestanden verwijderd, maar blijven de wandelpaden en het centrale parkgedeelte sieren.
De graslanden worden met een geschikt maaibeheer omgevormd tot een meer natuurlijke vegetatie, waardoor diverse plantensoorten kunnen groeien.
Het grootste deel van het gebied is bedekt met naaldbomen, die langzaam plaatsmaken voor inheemse boomsoorten zoals de berk en zomereik.
Al in de zeventiende eeuw werd er gesproken over 'Inslach', wat verwijst naar 'ontginning'.
Het oorspronkelijke heidegebied werd toen omgezet in akker- en weideland.
In de negentiende eeuw werd een kasteeldomein gecreëerd, waarbij de omgeving werd bebost en omgevormd tot een weelderig jachtlandschap.
De sporen van beide wereldoorlogen zijn tot op vandaag zichtbaar in het domein.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het bos gekapt om de zichtbaarheid rond de fortengordel van Antwerpen te verbeteren.
Er werden opnieuw bossen aangeplant, die zesendertig jaar later gedeeltelijk werden gekapt voor de aanleg van loopgraven.
Na de Tweede Wereldoorlog werd het gebied herbeplant met grove dennen en lariksen, die al snel grote delen van De Inslag bedekten.
In 1980 werd De Inslag aangekocht door de Vlaamse overheid.
In de afgelopen jaren zijn de eentonige naaldhoutbossen omgevormd tot gevarieerde gemengde bossen.
Exotische soorten hebben plaatsgemaakt voor inheemse bomen en struiken zoals lijsterbes, sporkehout, hulst, hazelaar en taxus.
Het gebied herbergt een verscheidenheid aan dieren, zoals eekhoorns, marterachtigen, reeën en vossen.
Door verschillende opstellingen van wildcamera’s te vergelijken, onderzochten natuuronderzoekers hoe de keelvlek van boommarters het best geïnventariseerd kan worden. Dit onderzoek vond plaats in twee natuurgebieden in het noorden van de provincie Antwerpen, waaronder ‘De Inslag’ in Brasschaat.
Aan de hand van de keelvlek op foto’s kan men boommarters van elkaar onderscheiden.
Met een uitgebreide dataset aan wildcamerabeelden krijgen natuuronderzoekers zo een duidelijk beeld van de populatietoestand van boommarters in een bepaald natuurgebied.
In Brasschaat werd een boommarter gefilmd in een amfibieëntunnel, vastgelegd met cameravallen die de efficiëntie van de tunnels voor amfibieën moesten onderzoeken.
De boommarter, een zeldzaam dier in Vlaanderen, maakt dus ook gebruik van deze tunnels. De vondst werd gedaan tijdens onderzoek van biologiestudent Michiel Cornelis, in opdracht van de Provincie Antwerpen, dienst Duurzaam Natuurbeheer.
2022 De boommarter in het vizier. De boommarter is aan een comeback bezig in de GroenRand-contreien. Dankzij dergelijk beheer kunnen we de boommarter in het Antitankgracht-gebied verwelkomen.
groenrand.weebly.com
Eerdere meldingen van boommarters in Brasschaat worden door deze waarneming bevestigd, wat aantoont dat de soort daar voorkomt en actief de tunnels gebruikt. Dit is belangrijk nieuws voor het natuurbehoud, omdat het laat zien dat infrastructuur voor amfibieën ook nuttig kan zijn voor andere diersoorten. Omgevallen en dode bomen blijven liggen en vormen zo een kleine biotoop vol leven.
Zwarte spechten, sperwers, buizerds en bosuilen vinden hier hun broedplaatsen.
Het Antitankkanaal loopt dwars door het gebied, waar langs de oevers en in het water vogels leven zoals de ijsvogel, aalscholver en blauwe reiger, die met wat geluk te spotten zijn.
De grachten in het grasland bieden een ideale habitat voor waterplanten, libellen, kikkers, padden en salamanders.
GroenRand viert haar tienjarig jubileum en streeft ernaar dat ons vrijwilligerswerk tastbare en zichtbare resultaten oplevert
Hoera, vandaag vieren we feest!
Op de Internationale Dag van het Vrijwilligerswerk eren we alle vrijwillige helden.
We zetten ons eigen vrijwilligerswerk in de schijnwerpers en bedanken de mensen die zorgen voor prachtige foto’s, het proper houden van de natuur in onze regio, het maken van cartoons, de natuurgidsen, de schrijvers voor deze blog en iedereen die ons op welke manier dan ook ondersteunt.
Vandaag zetten we onze GroenRand-vrijwilligers extra in de bloemetjes.
Het thema van dit jaar is: “Viva vrijwilligers”!
Vandaag vieren we feest, speciaal voor jou, lieve vrijwilliger!
We halen alles uit de kast: alle toeters en bellen, alle slingers en ballonnen.
Vandaag bedanken we je nog een tikkeltje meer, applaudisseren we extra luid en richten we alle spotlights op jou.
Bedankt voor alles wat je doet!
Al tien jaar zet GroenRand zich in om haar projecten op een positieve manier onder de aandacht te brengen. Ons nieuwste initiatief, ‘Greenconnect’, belicht de schitterende fauna en flora van de Voorkempen en onderstreept het cruciale belang van verbonden natuurgebieden, zodat dieren en planten gemakkelijker in contact komen met soortgenoten.
Het doel is een hechtere band met de burgers op te bouwen. Met indrukwekkende natuurfotografie wordt de adembenemende en unieke natuur van de Voorkempen voor iedereen zichtbaar gemaakt. Van eind 2025 tot midden 2026 worden, verspreid over deze periode, vijf beeldverslagen gemaakt van diverse GroenRand-natuurgebieden en landschappen.
Daarnaast wil het project burgers en organisaties laten genieten van de natuur via activiteiten zoals begeleide wandelingen en fotoreportages, om zo de waarde en schoonheid van onze natuurlijke rijkdommen te laten waarderen. Zestien natuurgidsen, fotografen en andere vrijwilligers staan klaar om met enthousiasme aan de slag te gaan voor het Greenconnect-project.
De otter fungeert als ambassadeur voor het Greenconnect-project
De otter is de trotse ambassadeur van het Greenconnect-project, omdat zijn aanwezigheid en welzijn duiden op een gezonder watermilieu en het herstel van biodiversiteit in de regio. Otters zijn kieskeurig en hebben schoon water en voldoende vis nodig om te overleven, waardoor ze een duidelijke indicator zijn voor een gezond ecosysteem. GroenRand beschouwt de otter als hét symbool van ecologisch herstel voor de Antitankgracht en de omliggende beekvalleien, bossen en natuurgebieden.
Ontsnippering, het wegnemen van barrières in het landschap, is cruciaal omdat otters vaak wegen oversteken en zo gevaar lopen in het verkeer. Als paraplusoort zorgt de bescherming van de otter voor voordelen voor het hele ecosysteem. Dit vraagt om betere waterkwaliteit, herstel van natuurlijke oevers en verbinding van leefgebieden, wat ook andere soorten ten goede komt. Het Greenconnect-project onderstreept het belang van ontsnippering, het versterken van leefgebieden, het beperken van verstoringen, het verbinden van natuurgebieden en het herstellen van groenblauwe netwerken om de otter en vele andere dieren te helpen.
Klimaatgordel connecteert de groengebieden met elkaar
De klimaatgordel, een belangrijk onderdeel van het ambitieuze project Nieuwe Rand, heeft als doel de biodiversiteit te versterken en de waterhuishouding in de groene gordel rond Antwerpen te verbeteren. De Antitankgracht vormt de ruggengraat van deze klimaatgordel en verbindt diverse beekvalleien, natuurgebieden en bossen met elkaar. Met een indrukwekkende lengte van 33 kilometer speelt de gracht een vitale rol in de migratie van dieren en planten. GroenRand werkt samen met diverse partners om versnippering te voorkomen, gedempte delen weer open te maken en de waterkwaliteit van de Antitankgracht en de beken die deze kruisen te verbeteren.
Na tien hopen we te zien
Al tien jaar zet GroenRand zich met passie in via initiatieven zoals Greenconnect om het belang van natuurverbindingen voor de biodiversiteit in de Voorkempense regio te onderstrepen. Vanaf eind 2026 stopt GroenRand met deze positieve acties en zal het via volksvertegenwoordigers de betrokken ministers aanspreken over de voortgang en huidige stand van zaken van het dossier. Na een decennium lonkt de natuur naar tastbare en zichtbare resultaten, misschien zelfs gevierd met een feestelijk jubileumstrikje!
In de GroenRand-regio is al veel ontwerpend onderzoek gedaan, met waardevolle en kostbare studies die hopelijk ook echt in de praktijk worden gebracht.
We hebben alvast een voorzet gegeven, zodat je weet hoe dit vanaf 2027 in zijn werk zal gaan
GroenRand verstuurde een open brief naar de leden van de commissie voor Leefmilieu, Natuur en Ruimtelijke Ordening met de vraag of er budget voorzien was voor ontsnippering.
Minister Jo Brouns werd in de commissie Leefmilieu bevraagd over VAPEO (Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontwikkeling) door onder anderen Vlaams parlementsleden Bieke Verlinden, Mieke Schauvliege, Lydia Peeters en Sanne Van Looy.
Minister Brouns bevestigde dat de middelen voor 2025 zeer beperkt zijn en dat er tot 2029 geen budget is voorzien.
Brouns lichtte toe dat in de vorige legislatuur nog Europese middelen beschikbaar waren voor VAPEO, maar dat deze nu zijn weggevallen en er bewust is gekozen om geen Vlaamse middelen te investeren.
GroenRand vond deze beslissing onbegrijpelijk, omdat je een beleid niet zomaar beëindigt vanwege het wegvallen van Europese steun.
Onze organisatie bereidde samen met enkele volksvertegenwoordigers de vragen zorgvuldig voor, een werkwijze die GroenRand de komende jaren vaker wil hanteren.
De minister beloofde wel een sterkere inzet rond de Blue Deal, waaruit kan worden afgeleid dat er mogelijk ook budget vrijkomt voor het openen van gedempte gedeeltes. Het herstellen van de gedempte gedeelte van de Antitankgracht ter hoogte van het Schildestrand is cruciaal voor de ecologische verbinding en de natuurlijke waterhuishouding. Een onderbroken gracht belemmert de migratie van dieren en verstoort de samenhang tussen natuurgebieden. Door de gracht te herstellen wordt de ecologische corridor versterkt en kunnen soorten zoals otters en bevers zich veilig verplaatsen en hun leefgebieden bereiken. Het masterplan Schildestrand richt zich onder meer op het herstellen en beter zichtbaar maken van de oorspronkelijke loop van de Antitankgracht, zodat deze opnieuw een samenhangend geheel vormt en kan fungeren als een belangrijke ecologische en landschappelijke ruggengraat voor de regio. Via een gebiedsdeal zijn reeds subsidies verkregen voor de aankoop, ontharding en herinrichting van enkele percelen. Onderdeel hiervan is ook de aankoop van de parking aan de Antitankgracht, een eerste cruciale stap richting de openlegging ervan. We zullen opvolgen hoe ver dit dossier staat en welke acties worden ondernomen om extra subsidies te verkrijgen via de Blue Deal.
Er werden bijvoorbeeld ook parlementaire vragen gesteld over de verbinding van de Schietvelden.
Voormalig minister Zuhal Demir beschouwde de aankoop van strategische gronden aan de Bredabaan en de Essensesteenweg als cruciaal, maar het bedrag lag buiten het reguliere budget.
Tijdens de commissie Leefmilieu werd de vraag gesteld of er in deze legislatuur daadwerkelijk middelen beschikbaar zullen worden gesteld voor de aankoop van deze gronden. Dit is van groot belang, aangezien de verbinding tussen het Groot- en Klein Schietveld ecologisch cruciaal is. Deze twee uitgestrekte ven- en heidegebieden zouden, samen met de Kalmthoutse Heide, verbonden worden en zo het grootste aaneengesloten heidegebied van de regio creëren. Bovendien is deze verbinding essentieel voor de biodiversiteit en het behoud van zeldzame habitats.
Het Departement Omgeving heeft, via een studie van bureau Hesselteer in het kader van het complexe project Nieuwe Rand en het gebiedsprogramma Klimaatgordel, onderzoek gedaan naar mogelijke tracés. Hieruit werd een voorkeurstracé gekozen, waarbij enkele gronden van cruciaal belang zijn. De minister gaf aan dat deze gronden een woonbestemming hebben, waardoor aankoop momenteel financieel niet te verantwoorden is.
Het afgelopen jaar werd nagegaan of de budgetten van het ANB voldoende waren om deze aankoop te doen, maar door de hoge kostprijs bleek dit niet mogelijk binnen het normale jaarlijkse aankoopbudget. GroenRand vond dit opvallend, omdat dit al sinds de vorige legislatuur bekend was.
Er wordt momenteel een alternatieve piste onderzocht waarbij een bouwverbod wordt ingevoerd, gekoppeld aan planschade voor de eigenaar. We blijven dit verder opvolgen.
Houtkantenspelen hierin een cruciale rol als “ecologische snelwegen” en leefgebieden, waardoor soorten zich kunnen verplaatsen tussen versnipperde gebieden.
Daarom heeft GroenRand 11 gemeentebesturen aangeschreven om deel te nemen aan de nieuwe projectoproep van de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) voor lokale houtkantprojecten.
Gemeenten kunnen hierbij subsidies aanvragen voor de aanleg, het herstel of het duurzaam beheer. De uiterste datum voor het indienen van voorstellen is 15 juni 2026.
Deze steun is bedoeld om het Vlaamse landschap te versterken door erosiebestrijding, het creëren van schuilplaatsen en verbindingsroutes voor dieren, en het opslaan van koolstof.
Meer informatie is te vinden via de bijgevoegdelink.
Het Regionaal Landschap de Voorkempen steunt deze actie ook.
Een groot applaus voor al onze vrijwilligers en de leden van andere burgerverenigingen die met zoveel enthousiasme blijven vragen stellen en de zaak op de voet volgen, want de natuur kan zichzelf niet verdedigen – jullie zijn haar stem!
