Natuurpunt transformeert De Lage Haar tot een robuuster natuurgebied
© Natuurpunt SchijnbeemdenSamen met het Gravinnenbos vormen de Lage Haarse Beemden, ook wel “De Lage Haar” genoemd, een aaneengesloten natuurgebied dat wordt onderhouden door vrijwilligers van Natuurpunt Schijnbeemden Kern Schilde.
In totaal beslaan beide gebieden samen een oppervlakte van bijna 52 hectare.
Op oude topografische kaarten wordt het gebied al vermeld onder de naam Delaegehaer, de Leege Haer (Vandermaelen), De Lage Heir (Popp), Lage Haarsche Beemden, een naam die verwijst naar lage veen- of heidegronden die periodiek gedeeltelijk of volledig onder water stonden.
Door het gebied stroomt de Zwanebeek, die haar weg vervolgt over het grondgebied van Schilde, onder het Albertkanaal doorloopt en uiteindelijk uitmondt in het Groot Schijn te Wijnegem.
Het hele gebied, dat oorspronkelijk uit zeer natte veen- en heidegronden bestond, werd volledig gedraineerd met diepe greppels en beplant met Canadese populieren.
De natuur heeft hier vrij spel gekregen, en nu is het een prachtig gebied vol pioniersbomen zoals zwarte els, wilg, eik en berk.
Overal groeit bosbies, wat wijst op een overvloed aan kwelwater.
Uit plaatselijke bodemstaalname werden sporen van klei aangetroffen wat doet vermoeden dat de Zwanebeek in vroegere tijden regelmatig buiten haar oevers kwam en zo sedimenten achterliet.
Thans is de Zwanebeek, net als de Hofbeek, in de laatste decennia systematisch uitgegraven, waarbij de wanden met baggergrond zijn verhoogd, waardoor natuurlijke overstromingen niet langer mogelijk zijn.
Door de directe nabijheid van de Antitankgracht en de Zwanebeek zijn de ijsvogel, de aalscholver en zelfs de grote zilverreiger vaak te gast.
IJsvogel - © Frank Vermeiren / lid van GroenRand
Matkop - © Frank Vermeiren / lid van GroenRand
 | Ze ligt op u te wachten, van Stabroek tot de zwaaikom in het Albertkanaal in Oelegem, in een wijde boog ten noordoosten van Antwerpen.Ooit een nutteloze militaire verdedigingsgordel, nu een heerlijk natuurlint om te wandelen, fietsen, relaxen en verkennen. Rond deze gracht koestert natuurvereniging GroenRand boeiende toekomstplannen: van een natuurnetwerk naar een heus landschapspark.Na de […] www.polderke.com |
Houtsnip, goudvink, appelvink en af en toe een nachtegaal broeden in het gebied.
Appelvink - © Frank Vermeiren / lid van GroenRand
Aalscholver - © Frank Vermeiren / lid van GroenRand
Ook de matkop laat zich op bepaalde momenten zien en het gebied biedt mogelijkheden voor broednesten van deze soort.
De waterral is een potentiële kandidaat.
Verder zijn er de drie bonte spechten, de zwarte specht, de tuinfluiter en tal van andere zangvogels.
De bever heeft zich al laten opmerken door zijn knaagsporen.
De werken worden uitgevoerd door Natuurpunt Schijnbeemden, eigenaar van het gebied.
Natuurpunt wil de waterhuishouding van het gebied herstellen en zo de natuurlijke overstromingsdynamiek opnieuw op gang brengen.
De Lage Haar was vroeger een nat broekbos en overstromingsgebied, maar verloor door ingrepen in de vorige eeuw veel van zijn waterbergende functie.
Een parallelle gracht en enkele greppels worden gedempt.
In de wal langs de Zwanebeek worden twee stuwen aangelegd om het water gecontroleerd het gebied in en uit te laten stromen.
Een paar bomen worden verwijderd, maar alleen als het echt noodzakelijk is.
Oudere bomen worden zoveel mogelijk behouden.
© Natuurpunt Schijnbeemden
Een deel van het hout wordt in de beek geplaatst om de waterstroom te vertragen en de natuurlijke vorming van bochten (meanders) te bevorderen.
Door het water langer vast te houden, wordt de kans op overstromingen bij hevige regenval kleiner en krijgt de natuur de kans om te herstellen.
Op den duur zal dit resulteren in een sterker broekbos met meer biodiversiteit en een betere weerstand tegen droogte.
Tijdens de werkzaamheden kan het landschap tijdelijk veranderen.
Een informatiebord wordt geplaatst bij het wandelpad ter hoogte van de Fortsteenweg en de Antitankgracht.
Verder zijn er de drie bonte spechten, de zwarte specht, de tuinfluiter en tal van andere zangvogels.
Tuinfluiter - © Frank Vermeiren / lid van GroenRand
De bever heeft zich al laten opmerken door zijn knaagsporen.
 | Elk jaar zet GroenRand een zeldzaam dier in de kijker. In 2023 is dat de bever om een goede reden. Dit grootste knaagdier in Vlaanderen en Europa lijkt goed te gedijen langs de Antitankgracht in ... www.nieuwsblad.be |
Reeën vinden in het gebied volop plekjes om te rusten, en op de wildcamera’s zijn vossen en boommarters vastgelegd.
 | Was Olga de Otter afgelopen jaar het project van milieuvereniging GroenRand om de natuur langs de Antitankgracht te vrijwaren, dan heeft die voor 2022 de boommarter in het vizier. GroenRand liet ... www.nieuwsblad.be |
 | GroenRand roept 2022 uit tot jaar van de boommarter. De natuurvereniging ijvert voor meer onderzoek naar de boommarter in de regio van de Antitankgracht. “In functie van mogelijke beheeropties ... www.hln.be |
Nu is het nog wachten op de otter.
 | Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) heeft het Interreg-dossier otter goedgekeurd. Voor natuurvereniging GroenRand komt zo de droom van een otterparadijs dichterbij. www.nieuwsblad.be |
De rivierdonderpad is hier ooit waargenomen.
Deze week starten natuurinrichtingswerken in De Lage Haar, een natuurgebied langs de Zwanebeek in ’s-Gravenwezel. De werken worden uitgevoerd door Natuurpunt Schijnbeemden, eigenaar van het gebied.
Natuurpunt wil de waterhuishouding van het gebied herstellen en zo de natuurlijke overstromingsdynamiek opnieuw op gang brengen.
De Lage Haar was vroeger een nat broekbos en overstromingsgebied, maar verloor door ingrepen in de vorige eeuw veel van zijn waterbergende functie.
Een parallelle gracht en enkele greppels worden gedempt.
In de wal langs de Zwanebeek worden twee stuwen aangelegd om het water gecontroleerd het gebied in en uit te laten stromen.
Een paar bomen worden verwijderd, maar alleen als het echt noodzakelijk is.
Oudere bomen worden zoveel mogelijk behouden.
Een deel van het hout wordt in de beek geplaatst om de waterstroom te vertragen en de natuurlijke vorming van bochten (meanders) te bevorderen.
Door het water langer vast te houden, wordt de kans op overstromingen bij hevige regenval kleiner en krijgt de natuur de kans om te herstellen.
Op den duur zal dit resulteren in een sterker broekbos met meer biodiversiteit en een betere weerstand tegen droogte.
Tijdens de werkzaamheden kan het landschap tijdelijk veranderen.
Een informatiebord wordt geplaatst bij het wandelpad ter hoogte van de Fortsteenweg en de Antitankgracht.
 | Wandelen en fietsen in de natuurgebieden langs de antitankgracht www.youtube.com |
