Heeft Vlaanderen genoeg budget vrijgemaakt voor het 'Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering' (VAPO)?
© Jeroen Mentens1. InleidingHet bebouwde perifere landschap, gelegen ten noordoosten van
de stad Antwerpen, vormt een overgangsgebied tussen stad en platteland.
Een van de opvallendste kenmerken is de blauwgroene structuur die door het
gebied slingert.
De Antitankgracht loopt er dwars doorheen en verbindt de verschillende
(beek)valleien en natuurgebieden die het landschap doorkruisen.
Helaas staat de groene structuur steeds meer onder druk door versnippering,
verkavel en andere ontwikkelingen.
Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen heeft een specifiek beleid voor deze
gebieden, maar de complexiteit maakt dat de laatste kansen om
natuurverbindingen te realiseren verloren dreigen te gaan.
GroenRand benadrukt dit probleem in het project 'Greenconnect'.
De focus zal de komende maanden liggen op natuurverbinding en
ontsnippering.
De ruimtelijke morfologie van dit gebied dankt zijn ontstaan aan rijke
Antwerpenaren die zich in de 17e eeuw in de groen rand – toen nog grotendeels
heide – vestigden.
Ze bouwden een buitenverblijf en bebosten de gronden rondom hun domeinen.
Een groot aantal van deze domeinen bestaat vandaag nog steeds en bepalen mee de
identiteit van het gebied.
De samenhang van het geheel wordt onder meer beperkt door privé-afsluitingen
die de vrije mitigatie van de fauna belemmeren.
De versnippering door menselijke activiteit en plaatselijke ontoegankelijkheid
maakt dat de samenhang tussen de open ruimte verloren gaat.
Populaties van dieren raken geïsoleerd, wat een achteruitgang van de
biodiversiteit inhoudt en dat vraagt naar actie.
Het is logisch dat eerst de grondvesten worden versterkt waarop de hele
constructie rust.
Het fundament is duidelijk: de Antitankgracht, die aangrenzende bossen en
beekvalleien, het Klein Schietveld en het Grenspark verbindt.
En er moet worden geïnvesteerd in de verbinding van de Schietvelden via
ecotunnels of ecoducten en de aankoop van de laatste stukjes grond om deze
verbinding te waarborgen.
Dit is tevens terug te vinden in zowel de klimaatgordel (Nieuwe Rand) als in
het Masterplan Kalmthoutse Heide.
Om de Antitankgracht te versterken, richt het soortenbeschermingsprogramma voor otters zich op zes pijlers: het verbeteren van leefgebieden door herstel van natte natuur, het creëren van rustplekken, maatregelen tegen verdroging met watervoerende delen die beschikbaar blijven als toevluchtsoorden voor vissen, het verhogen van de viskwaliteit om voldoende en kwalitatieve prooien te garanderen (waterkwaliteit), het openen van gedempte gedeelten en het voortzetten van slibruimingen en hakhoutbeheer, en het oplossen van verkeersknelpunten door tunnels en natuurlijke oevers aan te leggen om aanrijdingen te verminderen en veilige migratieroutes te verzekeren.
In een duidelijk visueel uitgewerkt soortenbeschermingsplan worden alle maatregelen tegen versnippering overzichtelijk beschreven, met speciale aandacht voor het ontsnipperen van acht specifieke gewest- en gemeentewegen:
* Bredabaan (N1) - aanleg ecotunnel, geleidingsrasters met doorgang voor
recreanten
* Brechtsebaan (N115) - aanleg ecotunnel,
geleidingsrasters met doorgang voor recreanten
* Ertbrandstraat (N11) - aanleg verkeersremmers,
ecotunnel en geleiding, aanplant haag/houtkant
* Abtsdreef Stabroek - aanleg ecotunnel en
geleiding, plaatsen verkeersremmers, houtwal
* Kalmthoutsesteenweg Kapellen - aanleg
ecotunnel en geleiding
* Heidestraat-Noord Kapellen - aanleg ecopassage
en plaatsen verkeersremmers
* St-Jobsesteenweg Schilde - aanleg ecotunnel en
geleiding
* Zandhovensesteenweg Ranst - aanleg ecotunnel
en geleiding
© Marleen Stoops
GroenRand merkt op dat het Vlaamse begrotingsakkoord opnieuw laat zien
dat de Vlaamse regering natuur niet als prioriteit beschouwt.
Met minder middelen voor natuuraankoop en
-beheer zet deze regering een flinke stap terug.
De besparingen binnen het beleidsdomein Omgeving
wegen zwaar, terwijl de budgetten voor natuur al erg beperkt waren.
Toch is natuurherstel cruciaal: investeren in
natuur is geen kostenpost, maar een noodzakelijke investering in een stabiele
economie, een gezonde planeet en een veerkrachtige samenleving.
Er worden dure studies besteld, zoals het
ontwerpend onderzoek Hesselteer rond de Schietvelden, maar het lijkt erop dat
deze eerder bedoeld zijn om tijd te rekken dan om daadwerkelijk maatregelen te
nemen.
In onze GroenRand-regio zijn projectfiches
(Nieuwe Rand - klimaatgordel) opgesteld, een Masterplan (Grenspark Kalmthoutse
Heide) gerealiseerd en een soortenbeschermingsprogramma voor de otter
(ontsnipperingsplan voor de Antitankgracht) ontwikkeld.
Veel mensen hebben hier met toewijding en
urenlang werk aan bijgedragen, maar helaas blijft de financiering uit, wat erg
demotiverend is voor de vrijwilligers.
We begrijpen dat het essentieel is om de
uitgaven in evenwicht te houden.
Wij hopen echter dat er actie wordt ondernomen
om historische kansen te benutten.
Hierbij denken we bijvoorbeeld aan de studie van het Departement Omgeving,
waarin wordt benadrukt dat de verbinding tussen de Schietvelden cruciaal is en
niet langer kan worden uitgesteld, aangezien de laatste mogelijkheden bijna
zijn uitgeput. 2. Masterplan Kalmthoutse Heide
In 2023
werd een Masterplan voor het Grenspark Kalmthoutse Heide opgesteld binnen het
nieuwe beleidsprogramma Nationale Parken in Nederland en de oproep van de
Vlaamse Regering voor kandidaat-gebieden Nationale Parken Vlaanderen.
Vanwege bezorgdheid bij eigenaars en landbouwers
besloot het partnerschap echter geen dossier in te dienen als Nationaal Park
Vlaanderen.
Het proces leidde wel tot een betere samenwerking tussen lokale beheerders en
omliggende gemeenten.
Het Masterplan vormt een stevige basis voor toekomstige samenwerking binnen het
Grenspark en met nieuwe partners.
Meer info:
Dit plan werd opgesteld in samenwerking met overheden, gemeenten, Provincie Antwerpen, natuurverenigingen, landbouworganisaties, erfgoedorganisaties, private natuureigenaren, waterbeheerders, toeristische verenigingen, lokale ondernemers en onderzoeksinstellingen. Dit masterplan werd opgemaakt ter voorbereiding van de kandidatuur Nationaal park. grensparkkalmthoutseheide.com |
© Masterplan
Het plan
voorziet in een uitbreiding met de gemeenten Brasschaat en Wuustwezel, zodat
het Grenspark, de Schietvelden en de natuurgebieden rond de Antitankgracht één
geheel vormen aan Vlaamse zijde.
De Antitankgracht speelt een belangrijke rol als ecologische corridor die verschillende natuurgebieden met elkaar verbindt.
Dit is essentieel om versnippering tegen te gaan en leefgebieden van dieren
zoals de otter te versterken.
De otter fungeert als een 'paraplu' voor andere soorten, wat betekent dat het beschermen van deze soort automatisch ook andere soorten in hetzelfde leefgebied ten goede komt.
Meer info over het SBP Otter:
Otters werden tot 1965 actief bejaagd waardoor de populatie sterk afnam. De toenemende watervervuiling met micropolluenten en verlies aan geschikt leefgebied deden de soort op de meeste plaatsen verdwijnen.
|
De gracht dient als een blauwe en groene ruggengraat voor het landschap en draagt bij aan een groter, samenhangender leefgebied voor otters.
In het Masterplan wordt de Antitankgracht beschouwd als een cruciaal onderdeel
van een netwerk dat de Schietvelden en de Kalmthoutse Heide verbindt, met als
doel de ecologische samenhang en biodiversiteit te versterken. 3. Klimaatgordel – Nieuwe Rand
De Antitankgracht speelt tevens een sleutelrol in de plannen van De Nieuwe Rand (klimaatgordel), omdat het fungeert als een stevige, groene ruggengraat die bossen en natuurgebieden zoals de Schietvelden in de regio met elkaar verbindt.
Dit zorgt voor een rijker en beter verbonden ecologisch netwerk, dat de biodiversiteit stimuleert, de migratie van dieren vergemakkelijkt en bijdraagt aan een klimaatbestendiger gebied door verbeterd waterbeheer en koolstofopslag.
Het complex project De Nieuwe Rand (De Nieuwe Rand: Samen op weg naar morgen) wil het oostelijk deel van het Antwerpse Haventracé realiseren.
De bereikbaarheid van de haven van Antwerpen zal hierdoor verbeteren en het doorgaand verkeer zal zoveel mogelijk om de stad geleid worden.
©JAAHet project onderzoekt daarvoor onder andere hoe de A12 en de E313 beter kunnen functioneren, maar ook of en hoe de aanleg van een nieuwe ondergrondse weg tussen de E313 in Wommelgem en de E19/A12 in Ekeren (A102) en een nieuwe weg in Stabroek (Nx) kan bijdragen tot een betere mobiliteit.
De Nieuwe Rand zet zich niet alleen in voor een oplossing van de verkeersknoop, maar zoekt ook naar manieren om het openbaar vervoer, fiets- en wandelnetwerken te versterken.
Daarnaast streeft het project naar een klimaatvriendelijkere regio en een verbeterde leefkwaliteit via de klimaatgordel.
Deze richt zich op drie pijlers: mitigatie (verminderen van CO2-uitstoot), adaptatie (aanpassen aan klimaatverandering) en een netwerk van open ruimte (verbinden en uitbreiden van natuur).
Een belangrijk aspect hierin is het verbinden van natuurgebieden, waarbij de Antitankgracht (ATG) dient als groene verbindingsroute en bijdraagt aan een sterker ecologisch netwerk en een verhoogde biodiversiteit.
De uitvoering van De Nieuwe Rand verloopt via een speciale procedure voor complexe projecten, met vier fasen: verkenningsfase, onderzoeksfase, uitwerkingsfase en uitvoeringsfase.
Drie beslismomenten (startbeslissing, voorkeursbesluit, projectbesluit) en twee openbare onderzoeken scheiden deze fasen.
De verkenningsfase en de startbeslissing zijn afgerond, en het project bevindt zich momenteel in de onderzoeksfase, gericht op het komen tot een ontwerp voorkeursbesluit.
De voorbije jaren werden in de klimaatgordel (we gaven ons advies en mening) heel wat ontwerpende onderzoeken uitgevoerd en werd sterk gewerkt aan creatie van draagvlak.
Het Departement Omgeving gaf destijds de opdracht om een
projectenportfolio samen te stellen met een specifieke focus op de
klimaatgordel.
Het doel van deze projectenportfolio is om via
projectfiches, waarin knelpunten en kansen worden beschreven, concrete acties
in kaart te brengen en een inschatting te maken van de bijbehorende financiële
kosten.
GroenRand zet zich in om
natuurgebieden in de Voorkempen met elkaar te verbinden, met als doel de
biodiversiteit te bevorderen en een klimaatbestendig landschap te ontwikkelen.
Dit wordt nagestreefd door het aanleggen van groene corridors die natuurkernen
met elkaar verbinden, zodat deze geen geïsoleerde "eilanden" blijven.
Een belangrijke prioriteit van deze klimaatgordel is het aanleggen van een
natuurverbinding tussen de twee Schietvelden, twee van de meest waardevolle
heidegebieden in Vlaanderen, zoals beschreven in de projectfiches (projectenportfolio) en
het ontwerpend
onderzoek Hesselteer van het departement Omgeving. Meer info:
Het Klein en Groot Schietveld zijn twee uitzonderlijk grote natuurgebieden die deel uitmaken van de groene gordel ten noorden van de stad Antwerpen.
omgeving.vlaanderen.be |
© Nieuwe Rand 4. Natuurverbinding van het Groot en Klein
Schietveld:
4.1. Wat willen we aanpakken via deze actie?
Het Klein en Groot Schietveld zijn twee uitzonderlijk grote natuurgebieden die
deel uitmaken van de groene gordel ten noorden van de stad Antwerpen.
Het Klein en het Groot Schietveld zijn militaire domeinen.
De militaire overheid is dan ook de belangrijkste gebruiker van het terrein.
In de Schietvelden vinden we enkele van de best bewaarde stukken natte heide in
Vlaanderen, belangrijk voor het voortbestaan van typische heidesoorten als
Heideblauwtje en adder.
De Schietvelden zijn nabij elkaar gelegen, maar worden momenteel van elkaar
gescheiden door dwarsende verkeersinfrastructuren (Essensteenweg, Bredabaan en
lokale wegen), woongebied, recreatiegebied, industriegebied en (andere vormen
van) bos en natuur.
Nochtans
behoren de Schietvelden beide tot het Natura 2000-netwerk en bevatten ze beide
zeer zeldzame habitats, cruciaal voor de instandhoudingsdoelstellingen van
diverse soorten. De potentiële meerwaarde van een verbinding tussen beide
gebieden is bijgevolg groot.
De prioritaire uitwerking van deze actie is specifiek gekozen omwille van de
urgentie.
Na overleg met lokale besturen en andere betrokken actoren binnen het complex
project, is gebleken dat het tussenliggende gebied onder druk staat van
bijkomende bebouwing.
Een aantal beschermde soorten binnen de Schietvelden staan daarnaast onder
toenemende druk van klimaatverandering, waarbij de recente droogte een teken
aan de wand is.
4.2. Wat zijn (concrete) ruimtelijke ingrepen die GroenRand wil nemen via
deze actie?
Om de barrières van de
verkeersinfrastructuur te overwinnen, moeten volgens het ontwerpend onderzoek Hesselteer
op beide gewestwegen (Bredabaan – Essensteenweg) voorzieningen
worden aangelegd die veilige oversteekmogelijkheden voor de doelsoorten
garanderen.
Dit kan worden gerealiseerd door middel van ecoducten of ecotunnels.
Beide opties vereisen het voldoen aan technische randvoorwaarden.
De
studie, de portfolio (projectfiches) en wij geven de voorkeur aan ecoducten,
omdat meerdere soorten hiervan kunnen profiteren.
Ecoducten presteren in de studie
beter dan ecotunnels, voornamelijk door de ecologische efficiëntie van een
overbrugging.
Voor weinig mobiele heidesoorten is een open verbinding namelijk geschikter dan
een gesloten ondertunneling.
Daarnaast speelt de lastige hydrologische situatie bij het aanleggen van
tunnels, die voldoende droge connecties moeten bieden, een belangrijke rol.
De zones waar deze gerealiseerd moeten worden, zullen aangekocht moeten worden,
inclusief de aanloophellingen.
In het tussenliggende gebied wordt een aaneengesloten corridor met minimale
breedte van 50m vooropgesteld.
Als een ecoduct financieel minder haalbaar blijkt vanwege de hoge kosten, staan
we ook open voor de mogelijkheid van een tunnel.
Volledige invulling van de huidige ruimtelijke bestemmingen zou leiden tot een
volledige barrière voor vele migrerende organismen tussen beide Natura 2000
deelgebieden.
Vrijwaren
van bebouwing is nodig, bijvoorbeeld met overdruk 'ecologische verbinding' en
compenserende maatregelen of via aankopen.
Het aanleggen van tunnels of ecoducten heeft voor ons een lagere prioriteit,
en de procedure van de Nieuwe Rand kan hier wat ons betreft gewoon stap voor
stap worden doorlopen richting het voorkeursbesluit en de uitwerkingsfase. Wat echter dringend is, is de aankoop
van één specifiek stuk grond
Sinds 2021 zetten we ons actief in om de aankoop van gronden in het tussengebied van de Schietvelden te stimuleren.Het bouwtempo blijft hoog, waardoor er nog maar één perceel beschikbaar is om
de verbinding te realiseren.
Een belangrijke stap is het verwerven van een stuk grond op het uiterste puntje
van de Bredabaan/Essensteenweg, waar slechts één bouwgrond overblijft.
Dit wordt bevestigd door twee studies: GRECO van Brasschaat, SWECO Nieuwe Rand
en tevens door Agentschap Natuur en Bos.
Deze aankoop is dringend, omdat het perceel al geruime tijd te koop staat en niet
kan wachten op de volledige procedure van De Nieuwe Rand.
Het
inspraakproces bij De Nieuwe Rand verloopt gefaseerd richting het
voorkeursbesluit.
Na dit besluit worden de gedetailleerde plannen uitgewerkt, wat een
langdurig proces zal zijn.
Wij verzoeken de minister om hier met hoogste urgentie prioriteit
aan te geven.
De
enige reden waarom dit stuk grond nog te koop staat, is de onzekerheid
veroorzaakt door GroenRand, die binnen de pers aangeeft dat dit perceel
essentieel is voor de natuurverbinding, wat potentiële kopers afschrikt (Studie bepleit ecologische verbinding tussen Groot en Klein
Schietveld).
Maar zowel wij als de verkopers voelen zich ongemakkelijk bij deze onzekerheid,
het dossier moet uit de impasse worden gehaald.
Uit gesprekken met vertegenwoordigers van de Nieuwe Rand, de gemeente
Brasschaat en ANB blijkt dat zij de aankoop uiterst belangrijk vinden, maar dat
de minister geen budget heeft of wil voorzien (wegens te duur) om deze grond te
kopen.
Na overleg met lokale besturen en andere betrokkenen binnen het complexe
project, is duidelijk geworden dat het tussenliggende gebied zwaar onder druk
staat.
Wij hopen dat de
minister hier bijzondere aandacht aan zal besteden en hebben alvast enkele
parlementsleden benaderd om dit onderwerp in de Commissie Leefmilieu aan te
kaarten en hierover een bevraging te organiseren.5. Wat is de inhoud van onze parlementaire vraag aan Minister Jo Brouns?
Vlaanderen beschikt over een complex wegennetwerk, waarvan de versnippering van het landschap een aanzienlijke impact heeft op de natuur.
Bij de aanleg van wegen ging veel leefgebied van planten en dieren verloren, wat ook geldt voor de bouw van waterwegen, spoorwegen en lint- en verspreide bebouwing.
Hierdoor worden dieren en planten gedwongen te overleven op steeds kleinere, geïsoleerde gebieden, waardoor het moeilijker wordt om soortgenoten te bereiken voor voortplanting.
Dit leidt tot meer inteelt, vermindert hun weerbaarheid en vergroot uiteindelijk hun kans op uitsterven aanzienlijk.
Als ze uiteraard niet eerst eindigen als verkeersslachtoffer.
Suske en Wiske kwamen 10 jaar geleden met een opmerkelijk nieuw album.
"De beestige brug" heeft destijds de aandacht gevestigd op het belang van natuurverbindingen voor dieren.
Via ecoducten of natuurbruggen kunnen dieren zich verplaatsen tussen verschillende door wegen versnipperd geraakte groene gebieden.
Het stripverhaal kwam er toen in samenwerking met het departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid.
Meer info:
De beestige brug is een stripverhaal uit de reeks van Suske en Wiske. Het is geschreven door Peter van Gucht en getekend door Dirk Stallaert. Het album is gemaakt in opdracht van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, het Agentschap Wegen en Verkeer, de Provincie Antwerpen, het Agentschap voor Natuur en Bos en Regionaal Landschap de Voorkempen. nl.wikipedia.org |
De titel van het album verwees naar een ecoduct in Loenhout.
In Vlaanderen waren er destijds vier van zulke constructies, en later werden er nog vijf bijgebouwd.
De educatieve pagina’s achteraan het verhaal leggen uit wat een ecoduct is, waarom padden tunnels nodig hebben, hoe een eekhoornbrug werkt en waarom vissen soms een trap gebruiken.
Deze strip, uitgebracht in 2015, inspireerde natuurvereniging GroenRand (we zijn ondertussen 10 jaar bezig) om versnippering tegen te gaan en natuurverbindingen in de Voorkempen te bevorderen, aangezien de rand rond Antwerpen door de drukke havenactiviteiten sterk gefragmenteerd is.
© Erwin ChristisVAPEO staat voor het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering, een initiatief van de Vlaamse overheid om de versnippering van natuurlijke leefgebieden door wegen tegen te gaan.
Het programma richt zich op het verbinden van natuurkernen door middel van maatregelen zoals ecoducten en ecotunnels, wat zowel de verkeersveiligheid verbetert door aanrijdingen met dieren te verminderen als de biodiversiteit bevordert.
Greenconnect is een initiatief van GroenRand dat in oktober van start gaat en gericht is op het verbinden van geïsoleerde natuurgebieden door middel van groene corridors en stapstenen.
Dit jaar ligt de nadruk op ecotunnels en ecoducten, de snelwegen en bruggen van het dierenrijk!
De Vlaamse overheid heeft vanaf dit educatief stripverhaal geïnvesteerd in grote projecten zoals ecoducten, ecotunnels en wild-detectiesystemen om wegen veiliger te maken en leefgebieden met elkaar te verbinden.
© Erwin Christis
Het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) leverde wetenschappelijke ondersteuning voor deze initiatieven.
Tijdens de vorige legislatuur werd er flink geïnvesteerd in ontsnippering via het Vlaams Actieplan Ecologische Ontsnippering (VAPEO), een samenwerking tussen het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV), het Departement Omgeving (DOMG) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB).
Binnen VAPEO zijn prioritaire knelpunten geïdentificeerd en aangepakt met behulp van een meerjarenplan.
De vraag blijft of er in de huidige legislatuur budget beschikbaar is om dit werk voort te zetten, een aspect dat GroenRand binnen het Greenconnect-project specifiek wil benadrukken.
Wij vragen ons dus af welk budget er tijdens deze legislatuur is voorzien voor VAPEO om ontsnipperingsmaatregelen te nemen.
In de Beleidsnota Omgeving 2024-2029 werden beloftes opgenomen, maar GroenRand wenst duidelijkheid over de voorziene financiering.
Minister Jo Brouns wil via deze beleidsnota, met het Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering (VAPEO) en een meerjarig investeringsprogramma, natuurgebieden verbinden (p. 26 onderaan).
Lees meer:
Beleidsnota 2024-2029
Omgeving
Beleidsnota 2024-2029 publicaties.vlaanderen.be |
Het doel is om waar mogelijk weg-, water- en spoorinfrastructuur veiliger te maken voor mens en dier.
Zijn er tijdens deze legislatuur nog ecoducten gepland, of wordt er voorbereidend onderzoek uitgevoerd, wat doorgaans gepaard gaat met een langdurig proces?
Het monitoren begint met een jaar veldwerk en wordt gevolgd door zes maanden analyse en rapportage.
Rapporten moeten worden gedeeld met een stuurgroep van wetenschappers, zoals van het INBO, terreinbeheerders zoals ANB, betrokken gemeenten en provincies, en andere belanghebbenden zoals landbouwers en Natuurpunt.
Zijn er dergelijke voorbereidende processen gaande of worden deze in het vooruitzicht gesteld?
© De Werkvenootschap
In het besluit van de studie Herselteer (juli 2023) over de verbinding tussen het Klein en Groot Schietveld staat dat de zones waar de kunstwerken moeten komen, inclusief de aanloophellingen, dringend aangekocht moeten worden (p.51 - voorwaarden voor realisatie).
Dit heeft hoge urgentie, aangezien er maar weinig mogelijke locaties zijn voor een kruising, en sommige punten langs de Essensteenweg bijvoorbeeld al te koop zijn aangeboden.
Dit ontwerpend onderzoek, onderdeel van de Klimaatgordel, richt zich op het realiseren van een ecologische verbinding tussen deze twee militaire natuurgebieden ten noorden van Antwerpen.
Deze gebieden, gescheiden door wegeninfrastructuur, bevatten unieke habitats en zijn cruciaal voor biodiversiteit en klimaatopslag.
Het verbinden van deze gebieden wordt in dit ontwerpend onderzoek dan ook gezien als een dringende prioriteit met een hoge mate van urgentie.
De Nieuwe Rand adviseert daarom om niet te wachten op de procedure van dit complexe project, maar direct actie te ondernemen.
Hoe ver staan we met de uitvoering van deze studie die in opdracht van het Departement Omgeving is uitgevoerd? Download het rapport
Het Klein en Groot Schietveld zijn twee uitzonderlijk grote natuurgebieden die deel uitmaken van de groene gordel ten noorden van de stad Antwerpen. Het Klein omgeving.vlaanderen.be |
Het ‘Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering’ is opgericht om natuur- en leefgebieden te verbinden en tegelijkertijd de verkeersveiligheid op Vlaamse wegen te verbeteren, zowel voor weggebruikers als voor overstekend wild.
Monitoring toont aan dat jaarlijks zo’n 5 miljoen wilde dieren omkomen op onze wegen.
Voor 2025 werd slechts 500.000 euro gereserveerd voor ecologische ontsnipperingsmaatregelen, terwijl er voor de periode 2025-2030 een nieuw ontwerpprogramma werd uitgewerkt in samenwerking met Mobiliteit en Openbare Werken (MOW), inclusief een investeringsprogramma en protocol.
Tijdens de vorige legislatuur werd er 50 miljoen euro vrijgemaakt voor VAPEO-maatregelen.
De vraag is of dit beleid nu wordt voortgezet.
We vermoeden dat het geïntegreerd investeringsplan (GIP) nu gereed is en gaan ervan uit dat het huidige budget voor VAPEO bekend is en het programma is afgerond.
In het ontwerpprogramma dat door de administraties is opgesteld, worden een aantal duidelijke accenten gelegd.
Een belangrijke focus ligt op de Europese verplichtingen en het beleid rond instandhoudingsdoelen en biodiversiteit.
Versnippering is in Vlaanderen een van de grootste bedreigingen voor biodiversiteit.
© De Werkvenootschap
De Schietvelden, onderdeel van het Natura 2000-netwerk, bevatten zeldzame habitats die essentieel zijn voor instandhoudingsdoelen van diverse soorten, zoals aangetoond in de studie van het Departement Omgeving.
Een verbinding tussen deze gebieden biedt aanzienlijke meerwaarde.
Tijdens de begrotingsbesprekingen van 2026 kwam het ‘Vlaams Actieprogramma Ecologische Ontsnippering’ aan bod, maar de uitkomst daarvan is ons niet bekend.
Wel weten we dat de Vlaamse Regering in de begroting van 2026 een ongeziene inspanning heeft geleverd met een oefening van € 1,5 miljard, wat de intentie toont om de begroting tegen 2027 in evenwicht te brengen.
Hoewel dure ecoducten nu misschien niet haalbaar lijken, zijn de jarenlange planning en het verwerven van cruciale gronden essentieel om deze constructies in de toekomst te realiseren en de instandhoudingsdoelen van de Schietvelden te bereiken.
GroenRand is een burgerinitiatief bestaande uit een kleine groep bezorgde leden, gericht op de toekomst van onze kinderen en kleinkinderen, vanwege de snelle achteruitgang van natuur en biodiversiteit.
Er wordt te weinig geïnvesteerd in natuurWij beschikken niet over de expertise van organisaties zoals Natuurpunt, de Regionale Landschappen of het Agentschap Natuur en Bos. Daarom stellen wij vanuit onze beperkte kennis via volksvertegenwoordigers vragen aan de betrokken minister, wat een democratisch recht is.Op basis van de huidige informatie wordt er onvoldoende geïnvesteerd in natuur in Vlaanderen.
Hoewel er inspanningen worden geleverd, waarschuwt GroenRand dat er niet genoeg middelen zijn om de achteruitgang van de natuur te keren en te voldoen aan Europese verplichtingen.
Het huidige begrotingsakkoord voorziet geen extra financiering, wat door GroenRand als een achteruitgang wordt gezien, ondanks de wetenschappelijke en economische voordelen van investeringen in natuurherstel.
GroenRand wijst erop dat de algemene investeringen van de Vlaamse regering in natuurherstel de afgelopen jaren zijn afgenomen, met minder middelen voor natuuraankopen en -beheer, ondanks de dringende noodzaak om natuur te beschermen tegen verharding en klimaatverandering.
Hoewel sommigen ons activistisch noemen, wat absoluut onjuist is, zetten wij ons vastberaden in voor dossiers die door het Departement Omgeving zelf als belangrijk worden aangemerkt op basis van hun eigen kostbare studies en plannen.
Als men zijn eigen richtlijnen niet naleeft, verliest de politiek haar geloofwaardigheid en ontstaat er een apolitieke reactie.
