Studie Nieuwe Rand geeft aan dat
Het Klein en Groot Schietveld zijn twee uitzonderlijk grote
natuurgebieden die deel uitmaken van de groene gordel ten noorden van de stad
Antwerpen.
In de Schietvelden vinden we enkele van de best bewaarde stukken natte heide in
Vlaanderen, belangrijk voor het voortbestaan van typische heidesoorten als
heideblauwtje en adder.
Betere ontsnipperende verbinding nodig
De Schietvelden zijn nabij elkaar gelegen, maar worden momenteel van elkaar gescheiden door dwarsende verkeersinfrastructuren (Essensteenweg, Bredabaan en lokale wegen), woongebied, recreatiegebied, industriegebied en (andere vormen van) bos en natuur.
Nochtans behoren de Schietvelden beide tot het Natura 2000-netwerk en bevatten ze beide zeer zeldzame habitats, cruciaal voor de instandhoudingsdoelstellingen van diverse soorten.
De potentiële meerwaarde van een verbinding tussen beide gebieden is bijgevolg groot.
De prioritaire uitwerking van deze actie is specifiek gekozen omwille van de urgentie.
Na overleg met lokale besturen en andere betrokken actoren binnen het complex project, is gebleken dat het tussenliggende gebied onder druk staat van bijkomende bebouwing.
Een aantal beschermde soorten binnen de Schietvelden staan daarnaast onder toenemende druk van klimaatverandering, waarbij de recente droogte een teken aan de wand is.
Klimaatgordel vraagt naar acties
Deze studie kadert binnen het complex project Nieuwe Rand, meer bepaald het gebiedsprogramma
Klimaatgordel.
De Klimaatgordel is een blauw-groen-gele gordel die inzet op verschillende
aspecten van de klimaattransitie en op biodiversiteitswinsten:
- De ontwikkeling van schakels of missing links tussen aanwezige ecologische en
landschappelijke gehelen
- De uitbouw van grotere en aaneengesloten natuur- en bosgebieden
- Integratie van robuuste agrarische ruimte binnen het landschap
- Verwevenheid van de groene en blauwe structuren met oog op natte natuur en
kwalitatieve watersystemen
- Ontharding en bouwshift als tegenhanger van de verrommeling van de ruimte
- Zachte recreatieve verbindingen creëren, i.f.v. ontmoetingsruimte tussen mens
en dier
Het gebiedsprogramma van de Klimaatgordel is samengesteld
uit zowel algemene acties, acties rond sleutelthema’s als gebiedsgerichte
acties.
De acties hebben een verschillend ontwikkelingstempo (korte en (middel)lange
termijn).
Europese doelsoorten verdienen een aangepaste corridor
Het habitatrichtlijngebied het Klein en Groot Schietveld heeft een totale oppervlakte van 2.288 ha.
Europese doelsoorten in beeld voor de Schietvelden zijn heikikker, kamsalamander, poelkikker en rugstreeppad.
Adder is hierbij een bijzondere eend in de bijt.
Daarnaast komen er ook verschillende te beschermen vleermuissoorten voor (gewone baardvleermuis, franjestaart, grijze grootoorvleermuis, ingekorven vleermuis, laatvlieger, meervleermuis, ruige dwergvleermuis, watervleermuis en vale vleermuis).
In de regel vliegen vleermuizen op 0-30 meter hoogte.
Vogelrichtlijnsoorten als zwarte specht, wespendief, boomleeuwerik en nachtzwaluw zijn niet van afhankelijk van een natuurverbinding voor hun migratie, maar een corridor of stapsteen kan wel extra leefgebied bieden.
Wat ook geldt voor de grote(re) soorten vleermuizen als rosse vleermuis en laatvlieger.
Een corridor tussen de Schietvelden moet in eerste instantie functioneel geschikt zijn voor al deze soorten.
Een natuurverbinding moet ook gebruikt kunnen worden door verschillende habitattypische soortgroepen van het ‘heidelandschap’ waaronder diverse soorten vlinders (aardbeivlinder, heivlinder, groentje, gentiaanblauwtje, bont dikkopje, bruine eikenpage), libellen (maanwaterjuffer venwitsnuitlibel, Noordse witsnuitlibel, koraaljuffer), reptielen en amfibieën (adder, vinpootsalamander, levendbarende hagedis), sprinkhanen (snortikker, knopsprietje), kevers (groene zandloopkever), krekels (veldkrekel).
Veel van deze soortgroepen hebben een beperkt (om niet te zeggen slecht) dispersievermogen.
Meer algemene en ‘robuuste’ soorten als vos, steenmarter (en de minder algemene
boommarter), bunzing en ree kunnen op een dag grote afstanden afleggen en
hebben geen nood aan specifieke stapstenen indien er een voldoende
kwaliteitsvolle corridoraanwezig is (ANB 2021).
Voor verschillende beschermde en kwetsbare soorten en soortgroepen werden
soortenbeschermingsprogramma’s (SBP) opgemaakt, die maatregelen ter
ondersteuning van deze soorten mogelijk maken, ook in gebieden buiten het Natura
2000 netwerk waar ze voorkomen of potentieel kunnen voorkomen.
Relevante SBP’s in dit verband zijn de programma’s voor heivlinder,
rugstreeppad, heikikker, kamsalamander, en de soortgroep vleermuizen.
De Schietvelden maken geen deel uit van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN).
De Kalmthoutse Heide is het dichtst bijgelegen VEN-gebied en wordt verbonden
via de Antitankgracht met het Klein Schietveld.
Ontsnippering moet genetische verarming en lokaal uitsterven vermijden
De problematiek van de versnippering van het gebied tussen
het Groot en Klein Schietveld is al langer bekend, en werd ook aangehaald in
het basisrapport voor de instandhoudingsdoelstellingen.
Vanuit de ruimtelijke bestemming komt de urgentie naar voor om een
ecologische verbinding tussen de schietvelden (nog) te kunnen realiseren.
Volledige invulling van de bestemmingen leidt tot een volledige barrière voor
vele migrerende organismen tussen beide Natura 2000 deelgebieden.
Fragmentatie van leefgebied leidt tot isolatie van populaties waardoor
genetische verarming optreedt, populaties instorten en lokaal uitsterven niet
te vermijden wordt.
Milieuproblematieken als verdroging, vermesting en verzuring zetten bovendien
de habitatkwaliteit van de doelvegetaties onder druk, en daarmee het leefgebied
van de doelsoorten.
Het risico op calamiteiten, zoals het optreden van grootschalige natuurbranden,
neemt daardoor toe en vormt een bijkomend probleem met versterkende impact.
Ook voor soorten waarvan de populaties eertijds zo groot waren dat het
ineenstuiken ervan niet dadelijk verwacht werd, treden dezelfde problemen op,
getuige daarvan de dramatische afname van de aantallen heideblauwtjes in het
Groot Schietveld (Bulteel 2007).
Eén enkele ecologische verbinding is het absolute minimum, maar de tijd dringt
Ten noorden van Gooreind is het landschap tussen het Groot Schietveld en de
Essensteenweg nog grotendeels open, met voornamelijk bossen, akkers en
weilanden en verspreid liggende boerderijen.
Er is aansluiting op de open heide
van het Groot Schietveld.
In de omgeving van Noordheuvel is er geconcentreerde lintbebouwing langs de
straat met dezelfde naam.
Tussen de Essensteenweg en het Klein Schietveld neemt de KMO-zone Bosduin een
belangrijk deel van de open ruimte in.
Ten noorden ervan is nog wel een open aansluiting naar het open heide- en
vennengebied van het Klein Schietveld aanwezig.
Ten zuiden van Gooreind is het landschap veel meer gesloten, met een
belangrijke oppervlakte bos tussen de Essensteenweg en de Bredabaan (omgeving
van het gebied Grote Heide, zie ook de
eerdere beschrijving bij het luik ‘Ruimtelijke bestemming’).
Langs de Bredabaan zijn hier nog slechts weinig openingen met doorkijken naar
het achterliggende landschap.
Tussen de bebouwing langs de Bredabaan en het Groot Schietveld ligt een strook
(naald)bos en vervolgens open landbouwgebied, waarvan de noordelijke akkers
intensiever bewerkt worden dan de zuidelijke graslanden.
De rand van het Groot Schietveld sluit slechts in het zuidelijke deel aan bij
het open landschap.
De verkaveling lans de Fazantendreef / Everdijkruis neemt een groot deel van de
ruimte in. Ter hoogte van camping Keienven is open heide in het Groot
Schietveld aanwezig tot de rand van het militair domein, ten zuiden daarvan
komt bos voor.
Eén enkele ecologische verbinding tussen 2 natuurgebieden van dergelijke omvang en met zulke zwaarwegende natuurdoelen is uiteraard het absolute minimum (dat
nu niet gehaald wordt), hoe meer mogelijkheden er geboden worden hoe beter de
ecologische efficiëntie zal zijn.
Nood aan gebiedsfonds quick wins
Hieruit is nogmaals gebleken dat er nood is aan structurele middelen om snel te reageren op dit soort opportuniteiten.
Lees meer: https://www.gva.be/cnt/dmf20230815_92491950
Geen opmerkingen:
Een reactie posten