De nood voor een spons in ons Vlaams waterlandschap.
Soms is het een hele lange tijd te nat en soms is het te droog.
Dit is een nieuw fenomeen van de klimaatverandering waar mee moeten leren
omgaan.
GroenRand wil land- en
tuinbouwers stimuleren om regenwater plaatselijk op te vangen.
Het doel van dit project: water conserveren met regelbare stuwen in de grachten
rond hun percelen.
Die barrières houden het water tegen zodat het de kans krijgt
om in de bodem te infiltreren.
Een beleid
dat focust op drainage via een grachten- en bekenstelsel en klassieke
drainagesystemen is verleden tijd.
Water afvoeren als het te nat wordt vóór bodembewerking of
oogst, en zo veel mogelijk water ophouden wanneer het te droog is, is een beter
idee.
Als oplossing om ons watersysteem veerkrachtiger te maken, stellen Prof. dr. Jan
Staes en Dr. Vincent Bellinkx voor om het huidige
afvoersysteem te transformeren tot een sponsachtig systeem.
Dit kan worden bereikt door combinaties van stuwen, infiltratie- en
waterdrempels te bouwen in de haarvaten van ons watersysteem: de kleine
grachten en waterloopjes.
Daar kunnen we in periodes van regenoverschot (de natte maanden) meer tijd
geven aan het water om in de grond te sijpelen en dus het dieper gelegen
grondwater aan te vullen, wat resulteert in een toename van waterreserves.
Daarnaast vertragen deze maatregelen ook de afvoer van water, wat zorgt voor
een langere lokale waterbeschikbaarheid aan de oppervlakte in de regio waar ze
worden geplaatst en helpt het bij het voorkomen van overstromingen
stroomafwaarts.
Natuurpunt
en Algemeen Boerensyndicaat (ABS) hebben de voorbije twee jaren samengewerkt om
landbouw en natuur dichter bij mekaar te brengen, weg van de polarisatie.
Zoals de
bevers en hun dammen
Stuwen en aanverwante ingrepen kunnen een oplossing
bieden.
De vraag is dan waar en hoe deze stuwen gebouwd moeten worden.
Zoals bevers hun dammen steeds strategisch op de juiste plek bouwen voor
maximale impact, moet het type stuw ook worden afgestemd op de locatie waar het
wordt gezet.
Ten eerste is de plek in het watersysteem, bovenstrooms op de heuvel of benedenstrooms in de vallei belangrijk.
Water bovenstrooms ophouden en infiltreren heeft bijvoorbeeld een groter effect op het volume dat kan infiltreren naar het grondwater en het waterpeil van de waterlopen in het hele watersysteem tot de monding.
Ten tweede bepaalt het grondtype ook hoe sterk we het water kunnen en willen bijhouden of infiltreren: zand draineert snel, leem en klei heel traag.
Een landbouwer op dichte leemgrond zal eerder willen draineren, een op zandgrond zal meestal het water op het perceel willen bijhouden.
Uit vele voorbeelden in het buitenland leren we dat
maatregelen die gericht zijn op efficiëntere irrigatie, zelden of nooit leiden
tot meer waterbeschikbaarheid voor de rivieren zelf.
Op zich is er niets mis mee om ervoor te zorgen dat er méér gewassen gebruik
kunnen maken van het beschikbare water, maar het zorgt er dus niet voor dat er
méér water in onze rivieren geraakt.
Men kan zich dan ook de vraag stellen of men daar dan zwaar op moet inzetten.
Het is belangrijk dat voorgestelde maatregelen bijdragen aan
biodiversiteitsbescherming en het handhaven van minimale debieten in waterlopen
en natuurgebieden op lange termijn, maar ook in evenwicht zijn met andere
doelen zoals het voorzien van water- en droogtenoden voor landbouw, drinkwater
en grondwateraanvulling.
Voor elk
plekje een stuw
Stuwen op infiltratiegrachten bovenstrooms
(grachten waar het grondwater onder het peil van de bodem van de gracht ligt)
kunnen effectief zijn om water te laten infiltreren en grondwater aan te
vullen.
Het plaatsen van stuwen op drainagegrachten (grachten waar het grondwater boven
de bodem van de gracht ligt) kan helpen bij het vasthouden van water en het
verminderen van afvoer (van grondwater) in regenrijke periodes.
Peilgestuurde drainage is dan weer geschikt voor vlakke landbouwpercelen die
momenteel worden ontwaterd met traditionele drainagebuizen.
Door het waterpeil hoog te houden, kan meer water
in de bodem worden vastgehouden terwijl overtollig water toch kan worden
afgevoerd tijdens natte perioden.
Om de juiste wateringreep te doen op de juiste plaats, is het cruciaal
om lokale opvolging te doen van waterpeilen, zowel van het grondwater
als oppervlaktewater.
We kunnen dus besluiten dat een
sponsachtig watersysteem cruciaal is om duurzaam waterbeheer in Vlaanderen te
bevorderen.
Door middel van doordachte implementatie van blauwgroene maatregelen zoals
stuwen kunnen we biodiversiteit beschermen, waterbeschikbaarheid verbeteren en
zowel overstromingen als watertekorten tegengaan.
Een holistische (water)systeemaanpak met oog voor ecologie en menselijke
behoeften zal de sleutel zijn tot een veerkrachtig watersysteem.
Meer info: Blue Deal praktijkgids monitoring
Bron: eigen redactie en Natuurpunt
Geen opmerkingen:
Een reactie posten