Samen wandelen met het Regionaal Landschap in de Kooldries
In 2024 staan in GroenRand verschillende seizoenswandelingen op het programma die inzomen op 'landschappen'. De wandelingen worden georganiseerd door het Regionaal Landschap de Voorkempen en door Noordertuin van Antwerpen.
Door de typische kenmerken van het landschap in de kijker te zetten, kijk je straks misschien wel met andere ogen wanneer je onderweg bent!
Op zondag 14 april 2024 kwam de Kooldries-Hoofsweer (Brechtse Heide) in Brecht aan de beurt.
In de 19de eeuw waren de Kempen een uithoek van het prille België, een arme streek zonder enige noemenswaardige nijverheid.
Het landschap met schaars gras en veel heide leende zich niet tot landbouw.
De Kempen was dus eeuwen een erg geïsoleerde streek.
Daar kwam pas in de negentiende eeuw verandering in.
Het graven van het kanaal Dessel-Schoten in het noorden van onze regio was een belangrijke stap voorwaarts.
Bij het handmatig graven van het kanaal stootte men op kleilagen die op sommige plaatsen vrij dik waren en tamelijk dicht bij de oppervlakte lagen.
Dit maakte van de streek een ideale plaats voor steenbakkerijen.
Er liggen opvallend veel natuurgebieden langs het kanaal.
Ze zijn ontstaan omdat de natuur zijn gang kon gaan na de ontginning van de kleiputten in de streek. De kleiputten liepen langzaam vol regenwater en er ontstonden prachtige biotopen met allerlei waterplanten, amfibieën en verschillende vissoorten.
In Brecht liggen twee natuurgebieden die al decennia lang naast elkaar beheerd worden: Kooldries (Natuurpunt) en Hoofsweer (ANB).
Ook de uiterst zeldzame kamsalamander laat zich bewonderen!
Dit beestje wordt ook wel de grote watersalamander genoemd omdat hij wel 17 cm lang kan worden. In de paartijd kan je de mannetjes herkennen aan een forse, scherp getande rugkam.
De Kooldries dankt dus zijn ontstaan aan de graafwerken van het kanaal Dessel-Schoten in de 19de eeuw.
Tijdens het graven werden namelijk omvangrijke kleilagen ontdekt.
Heel wat steenfabrieken probeerden deze “Klei van Rijkevorsel” te exploiteren.
Eén van die steenfabrieken was gevestigd ten noorden van de Kooldries. In de jaren ’50 moest de fabriek echter haar deuren sluiten omdat de kleilagen in Brecht te dun en ondiep waren.
Dat kan je nu nog zien aan de onregelmatige vormen van de kleiputten.
Vervolgens kocht het chemiebedrijf Bayer het ganse gebied.
De ondoordringbare kleilagen waren immers heel interessant voor de berging van chemisch afval.
De inwoners van Brecht lieten dat echter niet zomaar gebeuren.
Ze kwamen op straat om te protesteren en overal in de gemeente werden zwarte vlaggen uitgehangen.
Door deze protesten kon het gebied behouden worden en is het nu een prachtig natuurgebied.
Om het gebied te onderhouden, laat Natuurpunt schapen grazen op het heideperceel.
Natuurpunt verwijdert vogelkersstruiken en vijveroevers worden ontbost zodat libellen en pioniersplanten meer kansen hebben.
Het nieuwe weideperceel wordt een toekomstige uitdaging.
Nu groeien daar slechts banale plantensoorten, maar we zijn ervan overtuigd dat dit een waardevol hooiland kan worden.
In GroenRand is de natuur erg verbonden met het historisch erfgoed van de 2de wereldoorlog.
Denk maar aan het Fort van Brasschaat, de Schans van Smoutakker of de Antitankgracht, maar ook het waardevolle natuurgebied de Kooldries in Brecht heeft een woelig verleden.
Denk maar aan het Fort van Brasschaat, de Schans van Smoutakker of de Antitankgracht, maar ook het waardevolle natuurgebied de Kooldries in Brecht heeft een woelig verleden.
De Kempen was dus eeuwen een erg geïsoleerde streek.
Daar kwam pas in de negentiende eeuw verandering in.
Het graven van het kanaal Dessel-Schoten in het noorden van onze regio was een belangrijke stap voorwaarts.
Bij het handmatig graven van het kanaal stootte men op kleilagen die op sommige plaatsen vrij dik waren en tamelijk dicht bij de oppervlakte lagen.
Dit maakte van de streek een ideale plaats voor steenbakkerijen.
Er liggen opvallend veel natuurgebieden langs het kanaal.
Ze zijn ontstaan omdat de natuur zijn gang kon gaan na de ontginning van de kleiputten in de streek. De kleiputten liepen langzaam vol regenwater en er ontstonden prachtige biotopen met allerlei waterplanten, amfibieën en verschillende vissoorten.
De natuurgebieden zijn erg divers met open water, struikgewas, bosjes, grasland en een stukje heide.
Dankzij de samenwerking van de verschillende partijen, kan je voortaan terecht in dit nieuwe en ééngemaakte natuurgebied Kooldries-Hoofsweer!
Voor de vogelliefhebbers is er een prachtige kijkwand ontwikkeld, maar ook voor de andere natuurliefhebbers heeft de unieke fauna en flora hier heel wat te bieden.
De Kooldries is voor heel wat vogels een belangrijk broedgebied. Op en naast het water broeden zwemvogels als de dodaars. In het eiken-berkenbos maken spechten, boomklevers, wielewalen en soms ook boomvalken hun nestje.
Beide gebieden maakten deel uit van dezelfde oude kleiputten in Brecht, die een restant zijn van de bloeiende steenbakkerij-industrie.
Dankzij de samenwerking van de verschillende partijen, kan je voortaan terecht in dit nieuwe en ééngemaakte natuurgebied Kooldries-Hoofsweer!
Voor de vogelliefhebbers is er een prachtige kijkwand ontwikkeld, maar ook voor de andere natuurliefhebbers heeft de unieke fauna en flora hier heel wat te bieden.
De Kooldries is voor heel wat vogels een belangrijk broedgebied. Op en naast het water broeden zwemvogels als de dodaars. In het eiken-berkenbos maken spechten, boomklevers, wielewalen en soms ook boomvalken hun nestje.
De laatste jaren graaft de vos zijn burcht in het gebied.
Elders in het bos groeit de zeer zeldzame trilgraszegge overvloedig.
In de kleiputten leven tal van salamanders.
In de kleiputten leven tal van salamanders.
Ook de uiterst zeldzame kamsalamander laat zich bewonderen!
Dit beestje wordt ook wel de grote watersalamander genoemd omdat hij wel 17 cm lang kan worden. In de paartijd kan je de mannetjes herkennen aan een forse, scherp getande rugkam.
De Kooldries dankt dus zijn ontstaan aan de graafwerken van het kanaal Dessel-Schoten in de 19de eeuw.
Tijdens het graven werden namelijk omvangrijke kleilagen ontdekt.
Heel wat steenfabrieken probeerden deze “Klei van Rijkevorsel” te exploiteren.
Eén van die steenfabrieken was gevestigd ten noorden van de Kooldries. In de jaren ’50 moest de fabriek echter haar deuren sluiten omdat de kleilagen in Brecht te dun en ondiep waren.
Dat kan je nu nog zien aan de onregelmatige vormen van de kleiputten.
Vervolgens kocht het chemiebedrijf Bayer het ganse gebied.
De ondoordringbare kleilagen waren immers heel interessant voor de berging van chemisch afval.
De inwoners van Brecht lieten dat echter niet zomaar gebeuren.
Ze kwamen op straat om te protesteren en overal in de gemeente werden zwarte vlaggen uitgehangen.
Door deze protesten kon het gebied behouden worden en is het nu een prachtig natuurgebied.
Om het gebied te onderhouden, laat Natuurpunt schapen grazen op het heideperceel.
Natuurpunt verwijdert vogelkersstruiken en vijveroevers worden ontbost zodat libellen en pioniersplanten meer kansen hebben.
Het nieuwe weideperceel wordt een toekomstige uitdaging.
Nu groeien daar slechts banale plantensoorten, maar we zijn ervan overtuigd dat dit een waardevol hooiland kan worden.
Bron: Eigen redactie, Natuurpunt en ANB
Geen opmerkingen:
Een reactie posten