GroenRand mist bij de klimaatgordel een langetermijnvisie met een structurele financiering

GroenRand mist bij de klimaatgordel een langetermijnvisie met een structurele financiering

 Dirk Weyler - dossierhouder Tussennota Klimaatgordel/Nieuwe Rand

De voorbije jaren werkten het complex project De Nieuwe Rand, de gebiedsprogramma’s Groen Kruis en Antitankgracht en tal van andere partners zoals gemeenten en burgerbewegingen nauw samen aan een geïntegreerde en gedragen gebiedsvisie voor de noordoostelijke rand van Antwerpen.

Dit gebied kampt immers met een aantal ruimtelijke uitdagingen die een op maat gemaakte aanpak vergen:

1. Versnipperde open-ruimtegebieden met negatieve gevolgen voor mens en dier.
   Verschillende analyses en ontwerpende onderzoeken in het gebied toonden knelpunten en mogelijke oplossingen aan zoals het soortenbeschermingsprogramma voor otter, studiewerk ‘De Groene Recreatieve Corridor’, plan bunzing, …

2. Klimaatuitdagingen zoals wateroverlast, droogte en hitte met negatieve gevolgen voor leefkwaliteit en gezondheid.
   Oplossingen zijn onder meer herstel van het watersysteem, ruimte voor water, ontharding, CO2-captatie in het landschap, groenblauwe infrastructuur,...

Na de Gebiedsdeal Droogte ‘De Antwerpse Rand Onthardt’ slaan de gebiedsprogramma’s Groen Kruis en Antitankgracht en het complex project De Nieuwe Rand opnieuw de handen in elkaar en dit onder de naam ‘De Antwerpse Rand Verbindt’.

Dat juichen we uiteraard toe en zien hier het bewijs in dat deze 2 provinciale initiatieven - onder (voorlopige) coördinatie van de Nieuwe Rand- best gebundeld worden tot één geheel.

Dit kan logischerwijs gerealiseerd worden door de strategische samenwerking rond de Antitankgracht en het provinciaal gebiedsprogramma 'Groen Kruis' om te vormen tot één projectgebied (districten Deurne, Ekeren en Merksem, en de gemeenten Schilde, Brecht, Schoten, Wijnegem, Wommelgem, Ranst, Brasschaat, Kapellen, Stabroek).
De Antitankgracht dwarst en verbindt bijna al de beekvalleien en vormt als één ondeelbaar geheel een klimaatgordel rond de stad Antwerpen.
Deze samenwerking bevordert de verbinding tussen natuur- en bosgebieden, waardoor dieren zich op een veiligere manier kunnen verplaatsen en ecosystemen beter worden beschermd.
Deze aanbeveling heeft GroenRand neergeschreven in haar feedback op de Tussennota.

                                                                                      

Deze Tussennota werd door onze leden positief onthaald, maar men vindt dat de doelstellingen -die momenteel uitgeschreven zijn rond de klimaatgordel- technisch beter uitgewerkt moeten worden (met bijkomende budgettering).
GroenRand formuleerde hieromtrent 17 aanbevelingen die gaan over de bosgordel, vernattingsplannen, ontsnipperingsplan (Plan Otter - Cornelis 2020), waterkwaliteit, het terug openmaken van gedempte gedeelten, het robuuster maken van het gehele fysische systeem voor droogteperiodes, de verbinding tussen de Schietvelden, een lichtplan voor vleermuizen en de verlenging van de langzame verkeersroute langsheen de Antitankgracht als onderdeel van een groter regionaal netwerk.

Het voorkomen van de otter langs de Antitankgracht wordt bijvoorbeeld reeds enkele jaren intensief (sinds 2017) opgevolgd door vrijwilligers van Natuurpunt kerngroep Brasschaat (Plan Otter - Cornelis 2020).

Daarbij werd ook een analyse uitgevoerd waarbij prioritaire knelpunten op het traject van de Antitankgracht in detail in beeld werden gebracht.

Ondertussen is het Interreg-dossier otter – met bijkomende subsidies- goedgekeurd.
Hiermee gaan er in Brasschaat en Kapellen twee kruispunten aangepakt en ontsnipperd worden. 
Om dit soortenbeschermingsprogramma praktisch uit te voeren en de prioritaire knelpunten op te lossen, nemen we aan dat er naast Interreg nog heel wat financiering moet worden gezocht om de overige otterbarrières technisch uit te werken.

Deze 17 aandachtpunten zouden binnen het complex project beter en concreter uitgewerkt moeten worden.

Gezien de Antitankgracht dé drager is van de klimaatgordel (inclusief de beekvalleien) en gans de bosgordel rond Antwerpen, verdient dit de aanbeveling om gedetailleerder, diepgaander en nauwgezetter in te zoomen op knelpunten en opportuniteiten.

De voorbije jaren werden binnen de lopende gebiedsprogramma’s Groen Kruis en Antitankgracht visies en actieplannen opgemaakt voor de regio.
Deze werden via de eigen stuurgroepen bekrachtigd en kregen daarmee een statuut.
Deze actieprogramma’s werden daaropvolgend geïntegreerd in de visie op de klimaatgordel en het kansenprogramma van De Nieuwe Rand, dat samen met de verschillende stakeholders tot stand kwam.
Begin 2024 is de Tussennota van De Nieuwe Rand in publieke raadpleging gegaan.
De geïntegreerde gebiedsvisie en bijhorende kansenprogramma’s kregen daardoor ook een statuut en vormen een hefboom om nu richting uitvoering ervan te gaan. 

De elementen die deel uitmaken van het programma voor de klimaatgordel zullen ook deel uitmaken van het voorkeursbesluit en gefinancierd en uitgevoerd worden via het complex project, maar dan zal het belangrijk zijn dat een aantal algemeenheden geconcretiseerd en beter uitgewerkt worden. 

Hiervoor zijn technische plannen van verschillende werkvoorbeelden nodig zodat er concrete informatie aan de Vlaamse Regering kan worden aangeleverd.

                                          Algemene vergadering GroenRand - samen trachten we onze betrachtingen waar te maken

GroenRand stelde vast dat de wegeninfrastructuur (Nx, de A102 en de verkeerswisselaar E34xE313 te Ranst)- via een set van mogelijkheden, oplossingen en werkvoorbeelden - concreet werd uitgewerkt, terwijl de klimaatgordel zich vertaalt in een aantal algemene principes.

Schema's van wegeninfrastructuur werden verfijnd op basis van bijkomend onderzoek en er werden gedetailleerde technische ontwerpen uitgetekend.
Deze methodiek verwachten wij ook voor de klimaatgordel.
In het kader van dit geïntegreerde onderzoek zou per werkvoorbeeld tevens de investerings- en onderhoudskosten in beeld moeten worden gebracht.

Dankzij onder andere Groen Kruis, De Nieuwe Rand en de coalitie rond de Antitankgracht heeft de noordoostelijke rand van Antwerpen een eigen identiteit gekregen.
Verschillende administraties, organisaties en politiek werken gezamenlijk aan de uitvoering van een gedeelde en geïntegreerde gebiedsvisie.
Groenblauwe netwerken zijn systemen, die bestaan uit ecologische, sociale, politieke, culturele en andere deelsystemen.
Door gebiedsgericht en multisectoraal te werk te gaan kunnen we relaties en verbanden binnen het werkingsgebied in kaart brengen.

 

                                      Dirk Weyler - dossierhouder Tussennota Klimaatgordel/Nieuwe Rand

Gemeenten en andere stakeholders verliezen het overzicht van welke overheid waar mee bezig is en worden sterk overbevraagd.
Met een eengemaakt project willen we alvast de interbestuurlijke krachten bundelen en willen we stagnatie van gebiedsgerichte projecten in de regio voorkomen.

We willen dit momentum benutten om daadwerkelijk projecten om te zetten in praktijk en hopen hiermee een stroomversnelling te stimuleren.
Voor deze projecten zijn heel wat middelen nodig, zoals tijd, personeelsinzet en financiële middelen.

Er is tot op heden geen structurele financiering voor de voorgestelde projecten in de regio.
De GroenRand-regio is afhankelijk van ad hoc subsidieoproepen (kortetermijnvisie).
Meestal vereisen deze oproepen gedetailleerde ramingen en ontwerpen.

De uitvoeringstermijn voor geselecteerde projecten is binnen de subsidieoproepen vaak beperkt, en gemeenten en andere partners hebben niet altijd voldoende personeel om projecten van begin tot eind uit te voeren.
We missen hier een praktische uitwerking en een langetermijnvisie met een structurele financiering. 
De Nieuwe Rand zal haar huiswerk beter en concreter moeten maken zodat er duidelijke informatie aan de Vlaamse Regering kan worden aangeleverd

Bron: Dirk Weyler - dossierhouder Tussennota - GroenRand