woensdag 26 maart 2025

GroenRand teleurgesteld, minister Jo Brouns wijst het bemiddelingsvoorstel af

GroenRand teleurgesteld, minister Jo Brouns lust het bemiddelingsvoorstel niet

                                                                                           © Mark Mertens          

De minister zegt dat hij geen bemiddelaar wil aanstellen omdat het moet overgelaten worden aan de lokale besturen. 
De Kalmthoutse Heide vindt de minister een prachtig gebied dat ook al sinds jaar en dag is opgebouwd.
"Dat is echt het unique selling point (USP) van Kalmthout. Het zit in hun naam, in hun DNA".
De minister heeft alle vertrouwen in de lokale mensen en bestuurders.
Hij kent ze ook.
Volgens de minister moet je hen alle kansen geven.
Ze zijn dagelijks bezig met natuurontwikkeling, landbouw en andere toepassingen en weten het beste wat nodig is.
Minister Brouns wil geen directieven vanuit Brussel opleggen over hoe men dat daar moet organiseren.
Evenmin wil hij momenteel geen nieuwe ronde openen (voor geen enkel Vlaams park dus). 
Dat wil GroenRand momenteel ook niet, maar wij vragen wel dat er een langdurig overlegmodel wordt opgestart om stilaan tot een Nationaal park te groeien.
Een bemiddelaar kan helpen om de lokale actoren te ondersteunen en het proces weer op gang te brengen, maar als dit zonder tussenpersoon kan, verwachten wij dat deze plaatselijke actoren werk maken van het opstarten van verbroederingsgesprekken.
In april 2023 verklaart  burgemeester Lukas Jacobs namens te betrokken gemeentebesturen: “ Alle betrokken partijen, ook de huidige tegenstanders, wensen verder te werken de komende 2 jaren om te zoeken naar een echt draagvlak." 
Maar we zijn nu twee jaar verder en er is weinig vooruitgang in het dossier.
GroenRand vraagt daarom om een intermediair aan te stellen.
Als het zonder kan, zoveel te beter, maar deze goede voornemens moeten dan eindelijk bewaarheid worden.
GroenRand is het volledig met de minister eens dat zulke initiatieven van onderuit moeten groeien


Dat is inderdaad het geval bij het project Kalmthoutse Heide.
Dat groeit al jaren van onderuit.
Maar laten we eerlijk zijn: de afgelopen jaren zijn de tegenstellingen tussen natuur en landbouw op de spits gedreven en dat heeft weinig met het Nationaal park te maken, maar wel met andere dossiers zoals stikstof en het mestactieplan.

Dat is ook waarom de stekker er uiteindelijk is uitgetrokken.
GroenRand vroeg daarom de minister om een bemiddelaar aan te stellen die grondeigenaren, boeren en natuurverenigingen aan dezelfde tafel kan brengen, zodat er weer luisterbereidheid ontstaat en een betere verstandhouding wordt bevorderd.
We schreven de minister verschillende keer aan maar kregen geen antwoord en besloten daarom om enkele volksvertegenwoordigers aan te schrijven.
Volksvertegenwoordiger Mien Van Olmen vraagt de minister of hij het idee van een bemiddelaar, zoals onder andere door GroenRand werd voorgesteld, een goed idee vindt.
Ook Sanne Van Looy denk dat de suggestie, die mevrouw Van Olmen voor een bemiddelaar aanbracht,  een goede zaak kan zijn om te zoeken naar meer draagvlak.
De minister ontwijkt deze vraag en geeft geen concreet antwoord.

Van onderuit, niet van bovenuit

Mien Van Olmen en Sanne Van Looy rollen een routekaart uit naar een politiek systeem waarin vertrouwen en transparantie centraal staan.
Ze trachten het dossier een eerlijke groeikans te geven.
Minister Jo brouns wil hier blijkbaar niet van weten omdat hij niets van bovenop wil opleggen en dat het van onderuit zou moeten groeien.
Maar dat is juist de bedoeling!
Een bemiddelaar fungeert als een 'derde wiel' dat tijdelijk aan het systeem wordt toegevoegd.
De aanwezigheid van een 'derde' creëert ruimte, bouwt bruggen en maakt iets nieuws mogelijk tussen de betrokkenen.
De bemiddelaar heeft geen belang bij het conflict of de oplossing ervan.
Hij schept een duidelijk kader waarbinnen de partijen open met elkaar kunnen praten.
Het is van groot belang dat de 'bemiddelingsruimte' veilig is, zodat mensen zich kwetsbaar durven opstellen en vrijuit kunnen spreken over wat hen echt bezighoudt. 
De bemiddelaar garandeert dat hij met aandacht naar elke partij zal luisteren zonder partij te kiezen.
Tijdens het proces krijgen alle groepsleden de kans om meningen te beïnvloeden, te steunen of te accepteren.
Het is dus geen manier om beslissingen van bovenaf op te leggen, maar wel een manier om van onderuit informatie uit te wisselen, begripvol voor elkaar te zijn en alternatieve ideeën en consensus te ontwikkelen.
Ons jaarthema dit jaar is 'samenwerken' en we roepen alle betrokken partijen op om écht naar elkaar te luisteren. De standpunten liggen dichter bij elkaar dan we denken, maar er moeten wel 'goed-wil' stappen vooruit worden gezet.

Lees meer:

Vraag om uitleg van Sanne Van Looy en Mien Van Olmen aan Jo Brouns, Vlaams minister van Omgeving en Landbouw, over de uitspraak van het Grondwettelijk Hof over het Parkendecreet en de erkenning van de Kalmthoutse Heide als nationaal park
Het Grondwettelijk Hof heeft een belangrijke uitspraak gedaan met betrekking tot het Vlaamse Parkendecreet, dat de erkenning regelt van vier nationale parken en vijf landschapsparken.
Boerenbond had gevraagd om de erkenning van drie nationale parken te laten vernietigen uit vrees dat daarbij de activiteiten of vergunningen voor landbouwers ingeperkt zouden kunnen worden. Het hof is niet op dat verzoek tot vernietiging ingegaan.
Desalniettemin lezen we in de pers dat de landbouworganisatie toch positief reageert en dat zij vindt dat het arrest de rechtszekerheid van de landbouwers versterkt.
Het decreet zou namelijk geen eigendomsbeperkende gevolgen mogen hebben.
De masterplannen en operationele plannen zouden niet gebruikt mogen worden om vergunningen te weigeren of om over te gaan tot onteigeningen.
Ook een aantal natuurorganisaties hebben al positief gereageerd, onder andere GroenRand in de provincie Antwerpen, een organisatie die pleit voor de oprichting van een Nationaal Park Kalmthoutse Heide.
Zij zien een aantal nieuwe kansen naar aanleiding van de uitspraak van het hof. Zij stellen onder meer voor om een bemiddelaar aan te stellen om grondeigenaren, landbouwers en natuurverenigingen samen te brengen.
Als minister van Landbouw en Omgeving verenigt u portefeuilles die in het verleden vaak lijnrecht tegenover elkaar stonden. Misschien vereenvoudigt dat sommige zaken.
Ik heb de volgende vragen. 
Hoe interpreteert u de uitspraak van het Grondwettelijk Hof? 
Kunt u bevestigen dat dit arrest de rechtszekerheid van de landbouwers versterkt, en dat masterplannen en operationele plannen dus niet als beleidsmatig gewenste ontwikkeling gebruikt mogen en zullen worden? 
Welke kansen ziet u zelf in dit arrest voor de landbouw en de natuur? 
Welke acties worden er in de nationale parken en de landschapsparken ondernomen om die belangen te verzoenen? 
Wat vindt u van het idee van een bemiddelaar, zoals onder andere door GroenRand voorgesteld?
Mevrouw Van Looy heeft het woord.
Mevrouw Van Olmen heeft het correct geschetst.
U hebt als minister de taak om natuur en landbouw te verzoenen en opnieuw een draagvlak te vinden voor bijvoorbeeld de Kalmthoutse Heide.
Het Grenspark Kalmthoutse Heide was een van de zes geselecteerde kandidaten om – conform de doelstellingen van het vorige Vlaamse Regeerakkoord 2019-2024 – kans te maken op de erkenning ‘Vlaams Nationaal Park’.
De ene na de andere aangrenzende gemeente trok zich echter terug uit de eerdere engagementen voor het Nationaal Park Kalmthoutse Heide omdat er bezorgdheden waren over bijvoorbeeld extra verplichtingen voor lokale landbouwers, de eventuele herbestemming van gronden en potentiële sancties wanneer de doelstellingen niet behaald zouden worden.
In het Parkendecreet worden er nochtans heel duidelijk garanties gegeven.
Er is geen impact op de omliggende landbouwgebieden.
Op 17 mei 2023 besliste de Bijzondere Commissie van het Grenspark Kalmthoutse Heide – het hoogste bestuursorgaan van het grenspark bestaande uit omliggende gemeenten, kleine en grote eigenaars en natuurbeheerders – om voorlopig geen aanvraag van het label ‘Nationaal Park Vlaanderen’ in te dienen bij de Vlaamse Regering.
Boerenbond trok naar het Grondwettelijk Hof met het oog op de vernietiging van het Parkendecreet.
Op 13 maart 2025 volgde het arrest van het hof in het nadeel van de landbouworganisatie.
Ik hoop dat er nu niets meer in de weg staat om te werken aan een betere natuur en een gezonder leefmilieu.
Sinds 2001 werken verschillende partijen samen om vanuit twee landen te werken aan één natuur.
Het is al die tijd gebeurd vanuit een bottom-upbenadering en op een constructieve manier, een beetje vergelijkbaar met het Nationaal Park Hoge Kempen in uw regio.
Aan Nederlandse zijde is er ondertussen een nationaal park opgericht. Ik stel voor om zeker niet achter te blijven.
De natuurkernen binnen de Kalmthoutse Heide zijn in eigendom van terreinbeherende organisaties zoals het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), Natuurpunt, enzovoort, en dus niet in handen van particuliere eigenaren.
Ik denk dat de suggestie van mevrouw Van Olmen voor een bemiddelaar een goede zaak kan zijn om te zoeken naar een draagvlak.
Dat is enorm belangrijk en dat is ook wat u ambieert wanneer u stelt dat u natuur en landbouw wilt verzoenen.
Ik heb daarom volgende vragen. 
Welke rol kan het Grenspark Kalmthoutse Heide volgens u spelen in het behalen van de natuurdoelstellingen rekening houdende met het opgestelde masterplan? 
Hoe kijkt u naar het arrest van het Grondwettelijk Hof? 
Zal er naar aanleiding van het arrest van het Grondwettelijk Hof opnieuw initiatief worden genomen om stakeholders samen te brengen om de Kalmthoutse Heide te laten erkennen als een nationaal park?
Minister Brouns heeft het woord.
Minister Jo Brouns
Collega’s, ik zal eerst even ingaan op het recent tussengekomen arrest zelf en vervolgens op jullie specifieke vragen.
In zijn arrest heeft het Grondwettelijk Hof de tegen het Parkendecreet opgeworpen grieven weerlegd. Men kan dan ook besluiten dat het Parkendecreet voldoende adequate inspraakmogelijkheden voorziet voor de lokale belanghebbenden, de in het Parkendecreet opgenomen delegatie aan de Vlaamse Regering wettig is, het Parkendecreet het eigendomsrecht niet schendt, en de subsidies voor de parkbureaus van de erkende Vlaamse Parken geen ongeoorloofde staatssteun uitmaken.
In zijn arrest geeft het Grondwettelijk Hof ook duidelijk aan dat het masterplan en operationeel plan niet moeten worden gezien als een beleidsmatig gewenste ontwikkeling.
Het arrest bevestigt dus de interpretatie zoals die in het opmaakproces naar voren werd geschoven, en biedt alzo de nodige en logische rechtszekerheid voor alle betrokkenen over de gevolgen van een erkenning als een nationaal park of als landschapspark.
Dit arrest geeft aan dat het Parkendecreet een stevige juridische basis biedt voor de ontplooiing van nationale parken en landschapsparken in Vlaanderen. Beide erkenningsstatuten bevatten de mogelijkheden voor een vruchtbare samenwerking tussen verschillende sectoren, waaronder natuur en landbouw. De in het Parkendecreet opgenomen doelstellingen voor erkende landschapsparken en voor een erkend Nationaal Park Vlaanderen, biedt lokale actoren met andere woorden de kans om geïntegreerd samen te werken aan een duurzame toekomst van hun waardevolle streek.
Dit gebeurt overigens reeds op het terrein.
Zo wordt bijvoorbeeld in het Landschapspark Vlaamse Ardennen ingezet op het vergroten van de sponsfunctie in landbouwgebied.
Hierbij wordt op vrijwillige basis samengewerkt met landbouwers om actief de sponswerking van de bodem te herstellen door het behouden van graslanden en microreliëf en niet-kerende bodembewerking.
Als grondslag voor een verdere toekomstige werking beschikt het Grenspark Kalmthoutse Heide over een master- en operationeel plan.
Dit master- en operationeel plan vervangt het eerdere beleidsplan ‘Beheer en Inrichting 2014-2029’. Sinds 2015 wordt van het grenspark een inspanningen- en resultaatsverbintenis gevraagd, en hiervoor werd vanuit Vlaanderen jaarlijks een werkingssubsidie uitgekeerd. In 2024 werd deze projectsubsidie van 139.000 euro verleend voor de uitvoering van het Masterplan 2024-2048, waarbij door het Agentschap voor Natuur en Bos werd gevraagd om via de projectsubsidie te focussen op realisatie van Vlaams beleid inzake Europese natuurdoelen, het verhogen van de recreatieve toegankelijkheid en de natuur- en landschapsbeleving.
Feit is dat de jarenlange grensoverschrijdende samenwerking in een grensparkcontext een meerwaarde betekent voor de implementatie van doelstellingen met een sterke lokale verankering en betrokkenheid. Vanuit de Vlaamse overheid zie ik hiervoor vandaag reeds een sterke inbreng op basis van de rol van het Agentschap voor Natuur en Bos en Natuurpunt als grote beheerders van natuur- en bosterreinen in het grenspark.
Mevrouw Van Olmen heeft het woord.
Ik leid uit uw antwoord af dat er voorlopig geen initiatief wordt genomen voor het aanduiden van een bemiddelaar, zoals gevraagd.
Daarnaast heb ik nog een bijkomende vraag.
Er is een vraag gesteld over het optrekken van het budget voor het jaarlijkse bedrag van het grenspark. Is daar al een standpunt over ingenomen, ja of nee? Dat was nog een punt dat ik daaromtrent wilde opmerken.
Mevrouw Van Looy heeft het woord.
Ik heb nog niet echt een antwoord gekregen op de vraag of het Nationaal Park Kalmthoutse Heide opnieuw op de radar staat.
Bij uitbreiding, aangezien het aanduiden als nationaal park geen risico meer vormt voor de omliggende activiteiten, wil ik weten of de minister bereid is een nieuwe ronde voor kandidaatstelling te openen.
De heer Pieters heeft het woord.
De Kalmthoutse Heide of ongeacht welk nationaal park kan niet vergeleken worden met het Nationaal Park Hoge Kempen, want dan kent u de geschiedenis niet van het Nationaal Park Hoge Kempen.
Als de collega niet-eigendomswijzigend aangeeft, dan gaat dat voor ons niet ver genoeg.
 Als landbouwers worden verplicht, minister, om ‘agro-forestry’ toe te passen aan de rand van deze parken – en dit is al besproken, niet door u, maar dat agro-forestry binnen een perimeter binnen de parken zou moeten worden bedreven, is wel ter sprake gekomen –, dan kunnen wij hier niet mee akkoord gaan.
Het opleggen van een bepaalde vorm van landbouw binnen een perimeter rond de parken schendt het eigendomsrecht van betrokken landbouwers.
Mijn vraag is daarom: in welke mate bent u een voorstander van het tegengaan van het schenden van eigendomsrechten van landbouwers door hen in de randgebieden van de parken te verplichten een bepaalde vorm van landbouw te uitoefenen?
Minister Brouns heeft het woord.
Minister Jo Brouns
Collega's, weet u wanneer parken een succes kunnen zijn?
Wanneer we ons vanuit Brussel vooral niet te veel bemoeien.
Ik meen dat oprecht.
Ik ben een ervaringsdeskundige op dat vlak. Ik woon in twee prachtige parken.
Ik ben er nog een komen verdedigen hier in Brussel: de Maasvallei, een prachtig landschapspark waarbij we landbouw en natuur altijd goed hebben kunnen verzoenen, net omdat er niet te veel bemoeienis vanuit Brussel was.
Misschien klinkt het vreemd dat ik dit zeg vanuit mijn huidige positie, maar ik meen het echt.
Dit zijn processen die je moet overlaten aan het lokale niveau.
De mensen die dagelijks bezig zijn met natuurontwikkeling, landbouw en andere toepassingen weten het beste wat nodig is.
Dat is ook het grote verschil.
Een landschapspark erkent elke functie in het landschap op een evenwaardige manier. Kies je voor een nationaal park, dan krijgt natuur een verheven positie. Dat is natuur op één.
Kijk naar het Nationaal Park Hoge Kempen: dat is een verhaal van decennia.
Het is iets waar jarenlang aan is gebouwd. De Kalmthoutse Heide is een prachtig gebied dat ook al sinds jaar en dag is opgebouwd.
Dat is echt het unique selling point (usp) van Kalmthout. Het zit in hun naam, in hun DNA. Ik heb alle vertrouwen in de lokale mensen en bestuurders. Ik ken ze ook. Je moet hun alle kansen geven.
Ik ga echter geen directieven vanuit Brussel opleggen over hoe men dat daar moet organiseren.
Evenmin ga ik een nieuwe ronde openen. Dat is niet voorzien. Er is recent al een hele beweging geweest in de voorbije legislatuur. Laten we eerst alle kansen geven op het terrein om daarmee aan de slag te gaan.
Er zijn verschillende parken erkend, zowel landschapsparken als nationale parken, en er zijn middelen voorzien om dit op het terrein verder uit te werken.
Mevrouw Van Olmen heeft het woord.
Dank u wel, minister. Ik kan mij volledig vinden in het niet opnieuw openstellen van de oproep om nieuwe gebieden aan te duiden.
Ik denk dat de erkende parken, zowel nationale als landschapsparken, het beste bewijs zijn dat dit werkt.
Dat zal ook de sector overtuigen.
Tegelijkertijd moeten we voldoende aandacht blijven besteden aan het samenbrengen van landbouw en natuur en het slaan van bruggen.
Het is belangrijk om polarisatie uit het debat te halen.
Mevrouw Van Looy heeft het woord.
Minister, ik ben het volledig met u eens dat zulke initiatieven van onderuit moeten groeien.
Dat is ook het geval bij het project Kalmthoutse Heide.
Dat groeit al jaren van onderuit.
Maar laten we eerlijk zijn: de afgelopen jaren zijn de tegenstellingen tussen natuur en landbouw op de spits gedreven.
Dat is ook waarom de stekker er uiteindelijk is uitgetrokken.
Het is niet onlogisch dat er nu wordt gevraagd om opnieuw vertrouwen te wekken.
Als ik vraag om de kandidaatstelling opnieuw te openen, is dat geen oproep om van de Kalmthoutse Heide per se een nationaal park te maken, maar wel om hun de kans te geven een aanvraag te doen als het lokaal gedragen is.


Geen opmerkingen:

Een reactie posten