Menu

▼

maandag 6 januari 2025

In 2025 wordt de vallei van het Groot Schijn in de schijnwerpers gezet

In 2025 wordt de vallei van het Groot Schijn in de schijnwerpers gezet

© Natuurpunt

Gedurende meer dan vierhonderd jaar was het Groot Schijn de belangrijkste drinkwaterleiding voor de stad Antwerpen.
In 1462 gaf Filips de Goede, hertog van Bourgondië, de stad toestemming om een vaart te graven (de inmiddels verdwenen Herentalse vaart), een aftakking van het Groot Schijn die via een doorgang in de stadsomwalling de binnenstad bereikte.
Zo konden sinjoren genieten van schoon water.
Ook de vele brouwerijen waren gretige afnemers van het 'levendigh soet' water van het Schijn.
In de negentiende en twintigste eeuw verslechterde de reputatie van het Schijn aanzienlijk.
De rivier stond bekend als een open riool.
Steeds meer afvalwater van huishoudens en landbouw kwam in de rivier.
Vooral de benedenloop in Wommelgem, Wijnegem en Deurne kreeg veel vervuiling te verwerken door de sterk verontreinigde zijbeken.
De Vlaamse Milieumaatschappij deed recent nog enkele grote investeringen via Aquafin, zoals de collector Ranst-Wommelgem fase 2 en de nabehandeling van het rioolwaterzuiveringsstation van Boechout.
Door de structuur van het Schijn te herstellen, zal ze zichzelf beter reinigen.

Comeback van de otter? 


Op termijn hoopt GroenRand de otter weer te verwelkomen in de Schijnvallei en de Antitankgracht.
Dat zou een enorme opsteker zijn voor de natuur in de omgeving.
Veilige verbindingen tussen de verschillende leefgebieden en goede waterkwaliteit vormen de kern van het herstel van een otterleefgebied.
Otters zijn heel gevoelig voor waterverontreiniging.
Ze staan aan de top van de voedselketen en krijgen via de vissen die ze eten, giftige stoffen binnen zoals pcb’s en zware metalen.
Die giftige stoffen zijn slecht voor hun gezondheid.
Schoon water is dus belangrijk voor otters, waardoor ze een indicatorsoort zijn voor goede waterkwaliteit. 

Van oost naar west gaat de vallei van het Groot Schijn over van een meer landelijke vrij natuurlijke omgeving naar een meer stedelijke, industriële omgeving in de rand van de grootstad Antwerpen.
De vallei van het Groot Schijn wordt in heel wat ruimtelijke plannen - zowel van Vlaanderen, de provincie als van de stad Antwerpen en de verschillende gemeenten - aangeduid als belangrijke ‘open ruimteverbinding’.
In het meer stedelijk gebied dringt de Schijnvallei aan de oostzijde van Antwerpen diep in het bouwweefsel door tot helemaal aan de kernstad.
Het is de enige locatie in de stad waar de 20-eeuwse gordel nog echt volledig doorsneden wordt door een continue groene vinger.

Belangrijke schakel binnen het Natura 2000 gebied

Het Groot Schijn vormt een belangrijke schakel binnen het Natura 2000 gebied ‘de Bossen en heiden ten oosten van Antwerpen’. En dan zijn we ondertussen in GroenRand-gebied terecht gekomen.


Daarbij verbindt de waterloop heel wat natuur- en bosgebieden en kasteeldomeinen met belangrijke natuurwaarden. Denk maar aan het Zoerselbos, Fort van Oelegem, Vrieselhof, Bleykhof, Pont te Schilde, Schildehof, park van Wijnegem, Beemdkant in Wommelgem,…
Fauna en flora maken gebruik van de corridorfunctie van het Groot Schijn om te migreren tussen verschillende natuur- en bosgebieden.
In de waterloop zijn Europees beschermde soorten als rivierdonderpad en modderkruiper van belang.
Eén van de belangrijke doelsoorten voor de Schijnvallei is - zoals eerder gezegd - de otter. Het leefgebied van de otter kan tot 20 km² beslaan. Veilige verbindingen tussen de verschillende leefgebieden en de kwaliteit van het water vormen de basis voor het herstel van het otterleefgebied. De bescherming van de otter komt daardoor ook heel wat andere waterdieren en planten ten goede. Het Schijn verbindt heel wat open-ruimtegebieden.  
Fauna en flora maken gebruik van de corridorfunctie van het Groot Schijn om te migreren tussen verschillende natuur- en bosgebieden.
In het gehele valleisysteem maken soorten als heikikker, poelkikker, kamsalamander, heivlinder, bruine Eikepage, vleermuizen en bever gebruik van het groenblauw netwerk.
Doorheen de geschiedenis behield de bovenloop altijd een redelijke waterkwaliteit, ondanks de lozingen van huishoudelijk afvalwater. Waterzuivering


Door de aanleg van rioleringen en waterzuivering ging de helderheid er de jongste decennia opnieuw sterk op vooruit.
De natuur profiteert daar nu van. Samen met de bewaarde meanderende structuur van de waterloop, zorgt het zuivere water voor een ecologisch zeer waardevolle biotoop.

                                                                                 ©Regionaal Landschap de Voorkempen

De benedenloop was historisch zwaarder vervuild, maar ook daar duiken opnieuw waterplanten en vis op.
De ruimtelijk-structurerende waarde van de Schijnvallei zorgt voor een herkenbaar groenblauw netwerk in de Voorkempen dat het uitgangspunt vormt om dit verder uit te bouwen tot een veerkrachtig ruimtelijk systeem Met het integraal project willen we het Groot Schijn opnieuw inschakelen als een aaneengesloten faunaverbinding.

Kruisingen en doorsnijdingen 

Voor de omgeving van Het Schijn is er interferentie op grondgebied Schilde en Ranst.
De Zwanebeek en Groot Schijn kruisen elkaar.
Dit kan door verschillende maatregelen zoals het aanleggen van faunapassages naast de waterloop op plaatsen waar ze onder wegen gaat, het omvormen van duikers tot ecoduikers, het verbreden van oeverstroken, enzovoort.
Als we hierin slagen, ontstaat er uiteindelijk een aaneengesloten gebied.
Het Schijnbekken wordt tevens doorsneden door de Antitankgracht.
De gebiedscoalitie Antitankgracht heeft als doel de Antitankgracht en haar omgeving als blauwgroen netwerk te versterken tot een veerkrachtig ruimtelijk systeem in Voorkempen.
Soorten zoals de heikikker, de poelsalamander, de bruine eiken, vleermuizen en de bever zullen daar zeker bij gebaat zijn.

Zeventien partners hebben destijds hun handtekening gezet onder het ‘Project- en actieplan Groot Schijn’. Het doel is drieledig: de waterkwaliteit en de structuur van de rivier zelf verbeteren, de riviervallei uitbouwen tot een landschappelijke corridor en een klimaatbuffer, en de bewoners van de riviervallei weer betrekken bij ‘hun’ Schijn. Communicatie is van belang voor het creëren van draagvlak voor de vallei en voor werken die er de komende jaren gaan plaatsvinden.
In het verleden werd een draagvlaktraject van Schijn tot Scheld georganiseerd met lezingen en excursies.
In 2025 wordt samen met het Regionaal Landschap de Voorkempen, natuurpunt, VMPA , heemkundige kringen, … soortgelijke acties georganiseerd. Op 5 april valt er bijvoorbeeld veel te beleven.
Trek uw laarzen aan en ontdek tijdens 'Expeditie Schijn' deze prachtige rivier vanaf de Halse Bossen tot aan de Rundvoort tijdens een unieke lentewandeling.
GroenRand is zeer benieuwd welke interessante soorten tijdens het 1000-soortenweekend aan het licht zullen komen.
Hou dus alvast het weekend van 13, 14 en 15 juni vrij! Hoofdbedoeling is om de aanwezige biodiversiteit beter in kaart te brengen door het inschakelen van het brede publiek en specialisten.
Tegelijk hoopt Natuurpunt mensen de aanwezige natuur te laten ontdekken door zowel zoektochten op te zetten, als informatieve natuuractiviteiten aan te bieden.

Een volledig programma volgt later en zal hier dan te raadplegen zijn, maar zeker zijn alvast een nachtvlinderactiviteit met lichtval, een vleermuizenwandeling, een vogelwandeling, een spinnenwandeling, een vissen-inventarisatie in het Schijn,...
De Schijnvallei is interessant omdat ze als 'groene vinger' van de stad Antwerpen tot in de ecoregio van de (Voor)kempen loopt.
We zijn dan ook erg benieuwd welke interessante soorten ons 1000-soortenweekend uiteindelijk aan het licht zal brengen.
Meer info of meewerken: info@schijnvallei.be of 03 354 55 06

Meer over het project Vallei van het Groot Schijn kan je bekijken via dit filmpje:
Bron: eigen redactie - provincie Antwerpen - integraal project Groot Schijn

op

Geen opmerkingen:

Een reactie posten